Van Yöresine Ait Bazı Yerli Asma Formlarının Tespiti ve RAPD Markörleriyle Tanımlanması

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 3, 41 - 56, 30.09.2011

Ruhan İlknur Gazioğlu Şensoy Fikri Balta

Öz

Araştırmada, Van İli ile Erciş ve Gevaş ilçelerinden toplanmış, 21 mahalli genotipe ait birtakım fiziksel ve kimyasal özellikler incelenmiş ve bu genotiplerden bazıları ile 6 standart çeşit, moleküler markör (belirteç) tekniklerinden RAPD yöntemiyle taranarak, örnekler arasındaki farklılıkların ve akrabalık derecelerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Çalışma sonucunda, standart çeşitlere ait örneklerle, Erciş ve Gevaş genotiplerinin genelde farklı gruplar içerisinde olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, Gevaş ve Erciş genotipleri içerisinde gözlenen genetik çeşitlilik, standart çeşitlerden daha yüksek bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Üzüm, çeşit, RAPD, moleküler belirteç

Determination of Some Local Grape Genotypes Belong to Van Region and Their Characterization by RAPD Markers

Öz

In the study, physical and chemical properties of the 21 local genotypes collected from Central, Erciş

and Gevaş towns of Van province were determined, and some of these genotypes beside six standard cultivars were

investigated molecularly (RAPD method) in order to determine similarities and relationships among them. At the

end of the study, standard cultivars, Erciş, and Gevaş genotypes were generally discriminated in different groups.

Moreover, based on the genetic variation among the genotypes, the variation in Gevaş and Erciş genotypes were

higher than that of standard cultivars.

Anahtar Kelimeler

Grape, Cultivar, RAPD, molecular marker

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y.S., 1999. Bilimsel ve Uygulamalı Bağcılık Asma Biyolojisi. Kavaklıdere Eğitim Yayınları Cilt:1. No:1. Ankara. 205s.
• Ağaoğlu, Y.S., Ergül, A., 1999. Amasya üzüm çeşidi ekotiplerinin RAPD markörlerle genetik tanımlanmaları. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 14-17 Eylül. Ankara. 369-372.
• Ağaoğlu, Y. S., Karataş, H., Ergül, A., 2005. Gaziantep ve Şanlıurfa İllerinde yaygın olarak yetiştirilen aynı isimli üzüm çeşitlerinin RAPD tekniği ile moleküler özelliklerinin karşılaştırılması. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu Bildirileri. 19-23 Eylül. Tekirdağ. 238-251.
• Anonim, 2008a. http://www.fao.org/faostat
• Anonim, 2008b. Van Tarım İl Müdürlüğü Kayıtları, Erişim tarihi 8 Ekim 2008 http://www.vantarim.gov.tr/sayfa.php?p=68
• Atak, A., Söylemezoğlu, G., 2007. Melezleme ile elde edilen bazı üzüm çeşit ve çeşit adayları ile bunların ebeveynlerinin RAPD tekniği ile tanımlanmaları. Türkiye 5. Bahçe Bitkileri Kongresi. 04-07 Eylül. Erzurum. 329-333.
• Badenes, M.L., Parfitt, D.E., 1998. Phylogeny of the genus pistacia as determined from analysis of the chloroplast genome. FAONucis-Newsletter. 7:25-26.
• Belli, O., 2000. Van Yoncatepe Kalesi ve Nekropolü Kazıları. Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi (1932-1999), (Ed. O. Belli), Ankara 2000, 181-190.
• Cansian, R.L., Echeverrigaray, S., 2000. Discrimination among cultivars of cabbage using randomly amplified polymorphic DNA markers. HortScience. 35(6):1155-1158.
• Chen, D.H., Ronald, P.C., 1999. A rapid DNA minipreparation method suitable for AFLP and other PCR applications. Plant Mol. Bio. Rep. 17: 53-57.
• Cunff, L.L., Level, A.F., Laucou, V., Vezzulli, S., Lacombe, T., Françoise, A., Blondon, A., Boursiquot J.M., Patrice This, P., 2008. Construction of nested genetic core collections to optimize the exploitation of natural diversity in Vitis vinifera L. subsp. sativa. BMC Plant Biology. 8(31):1-12.
• Çelik, H., Marasalı, B., Demir, İ.,1988. Ankara koşullarında yetiştirilen sofralık ve şaraplık üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Türkiye III. Bağcılık Sempozyumu, 31 Mayıs–03 Haziran 1988. Bursa. 11.
• Doyle, J.J., Doyle, J.L., 1990. Isolation of plant DNA from fresh tissue. Focus 12:13-15.
• Duvick, D.N., 1996. Plant breeding, an evolutionary concept. Crop Sci., 36:539-548.
• Ergül, A., Aras, S., Söylemezoğlu, G., Ağaoğlu, Y.S., 2002. Kalecik Karası üzüm çeşidi klonlarında AFLP (Amplified Fragment Length Polymorphism) tekniği ile polimorfizmin belirlenmesi. Türkiye V. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu. 5-9 Ekim, 2002. 31-37.
• Ergül, A. 2005. Asma biyoteknolojisi araştırmalarında dünyadaki son gelişmeler. Türkiye VI. Bağcılık Sempozyumu. 19-23 Eylül, 2005. Cilt:1, 245-251.
• Ergül, A., Kazan, K., Aras, S., Çevik,V., Çelik,H., Söylemezoglu, G., 2006. AFLP analysis of genetic variation within the two economically important Anatolian grapevine (Vitis vinifera L.) varietal groups. Genome. 49:467-475.
• Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. A.Ü. Ziraat Fak. Yayınları 930. Ders Kitabı. 401.
• Gleisberg, W., 1938. Türkiye Bağcılığı Üzerinde Araştırmalar. I. Ziraat Vekaleti Neşriyatı, Yayın No: 316,Ankara.
• Gogorcea, Y., Arulsekar, Y., Dandekar, A..M., Parfitt, D.E., 1993. Moleculer markers for grape characterization. Vitis, 32:183-185
• Goulao, L., Cabrita, L., Oliveira, C.M., Leitao, J.M., 2001. Comparing RAPD and AFLP analysis in discrimination and estimation of genetic similarities among apple (Malus domestica Borkh.) cultivars. Euphytica. 119: 259-270.
• Göçmen, M., Çakır, C., Tör, M., Polat, İ., 1999a. Kara Limon ve İtalyan Memeli limon çeşitlerinin RAPD markörlerle genetik farklılığının tespiti. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 14-17 Eylül. Ankara. 1-5.
• Göçmen, M., Polat, İ., Özçelik, N., Ekiz, H., 1999b. Domateslerde (Lycopersicon esculentum Mill.) DNA parmakizlerinin RAPD markörlerle belirlenmesi. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 14-17 Eylül. Ankara. 469-473.
• Gökbayrak, Z., Özer, C., Söylemezoğlu, G., 2006. Preliminary results on genome mapping of an Italia x Mercan grapevine population. Turk J. Agric. For., 30:273-280.
• Jean-Jagues, I., Defentaine, A., Hallet, J.N., 1993. Characterization of Vitis vinifera cultivars by random ampilified polymorphic DNA markers. Vitis, 32: 189-190
• Karataş, H., Ağaoğlu, Y.S., 2008. Genetic diversity among Turkish local grape accessions (Vitis vinifera L.) using RAPD markers. Hereditas. 145: 58-63.
• Kelen, M., Tekintaş, E.,1991. Van ili bağcılığı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. Cilt :1, No :1, 182-188
• Kocsis, M., Jaroni, L., Putnoky, P., Kozma, P., Borhidi, A., 2005. Genetic diversity among twelve grape cultivars indigenous to the Carpathian Basin revealed by RAPD markers. Vitis. 44(2):87-91.
• Lee, M., 1995. DNA Markers and plant breeding programs. Advances in Agronomy. 55:265-344.
• Li, G., Quiros, C.F., 2000. Use of amplified fragment length polymorphism markers for celery cultivar ıdentification. HortScience. 35(4):726-728.
• Mc Gregor, C.E., Lambert, C.A., Greyling, M.M., Louw, J.H., Warnich, L., 2000. A comparative assessment of DNA fingerprinting techniques (RAPD, ISSR, AFLP and SSR) in tetraploid potato (Solanum tuberosum L.) germplasm. Euphytica.113:135-144.
• Moncada, X., Pelsy, F., Merdinoglu, D., Hinrichsen, P., 2006. Genetic diversity and geogrophyical dispersal in grapevine clones revealed by microsatellite markers. Genome. 49:1459-1472.
• Nei, M., 1973. Analysis of gene diversity in subdivided populations. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 70:3321-3323.
• Oybak Dönmez, E., 2002. Arkeobotanik çalışmaların ışığında tarih öncesi Anadolu’da asma. Türkiye 5. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu. 5-9 Ekim. Nevşehir. 22-30
• Polat, İ., Göçmen, M., Uzun, H.İ., 1998. Bazı melez üzüm çeşitlerinin DNA parmak izlerinin belirlenmesi. Türkiye IV. Bağcılık Sempozyumu. 20-23 Ekim 1998, Yalova.132-137.
• Pollefeys, P., Bousquet J., 2003. Molecular genetic diversity of the French–American grapevine hybrids cultivated in North America. Genome, 46:1037-1048.
• Shannon, C.E., Weaver, W., 1949. The Mathematical Theory of Communication. Univ. of Illinois Press, Urbana.
• Solouki, M., Nazhad, N.R., Vignand, R., Siashar, B.A., Kamaladini, H., Emamjomeh, A., 2007. Polymorphism of some native sistan grapes assesed by long and short primers for RAPD markers. Pakistan J. Biol. Sci., 10(12):1996-2001.
• Şensoy, S., 2005. Türkiye Kavunlarındaki Genetik Varyasyonun ve Fusarium Solgunluğuna Dayanıklılığın Fenotipik ve Moleküler Yöntemlerle Araştırılması. (Doktora tezi). Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü. Van.
• Ulanovsky, S., Gogorcena, Y., Martines de Toda, F., Ortiz, J.M., 2002. Use of molecular markers in detection of synonymies and homonymies in grapevines (Vitis vinifera L.). Sci. Hort. 92:241-254.
• Uzun, H. İ., Yalçın Elidemir, A., Basım, H., 2002. Üzüm çeşitlerinde ve bunların melezlerindeki polimorfizmin RAPD yöntemiyle tanısı. Türkiye V. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu, 5-9 Ekim. Nevşehir. 38-45.
• Vos, P., Hogers, R., Bleeker, M., Reijans, M., van de Lee, T., Hornes, M., Frijters, A., Pot, J., Peleman, J., Kuiper, M. ve Zabeau, M., 1995. AFLP: A new technique for DNA fingerprinting. Nucleic Acids. Res., 23(21):4407-4414.
• Waugh, R., Powell, W., 1992. Using RAPD markers for crop improvement. TIBTECH. 10:186-191.
• Winter, P., Kahl, G., 1995. Molecular marker technologies for plant improvement. World J. Microbio. & Biotech., 11:438-448.
• Yaşa, Z., 2005. Asma (Vitis vinifera L.)’da Önemli Vegetatif ve Generatif Karakterler ile Hastalıklara Dayanım Özelliklerine Yönelik Genom Haritalaması. (Doktora tezi, basılmamış). Ankara Üniv., Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 123s.
• Yeh, F.C., Yang, R.C., Boyle, T.B.J., Ye, Z.H., Mao, J.K., 1997. POPGENE, the User Friendly Shareware for Population Genetic Analysis. University of Alberta, Canada. Molecular Biology and Biotechnology Centre.
• Yıldırım, A., Kandemir, N., 2001. Genetik Markörler ve Analiz Metodları. Bitki Biyoteknolojisi. Genetik Mühendisliği ve Uygulamaları. M.S.Ü. Vakfı Yayınları. Konya. 456s.
• Zhou, Z.Q., Li, Y.N., 2000. The RAPD Evidence for the phylogenetic relationship of the closely related species of cultivated apple. Gen. Res. & Crop Evol. 47:353-357.