Erzurum İlinde Çerezlik Ayçiçeği Üretim Maliyeti

Yıl 2012, Cilt: 2 Ek:A Sayı: 2 Sp:A, 33 - 40, 30.06.2012

Ahmet Semih Uzundumlu Yavuz Topcu

Öz

2010 yılı verilerine göre, Türkiye’de yaklaşık 900000 da alanda çerezlik ayçiçeği üretimi yapılmış ve 167 kg da-1 verim sağlanmıştır. Çerezlik ayçiçeği üretimi bakımından lider iller; Kahramanmaraş, Ankara, Denizli, Kırşehir, Bursa, Kayseri, Kırıkkale, Aksaray, Konya ve Erzurum’dur. Erzurum, çerezlik ayçiçeği üretim alanı ve üretim miktarı bakımından, sırasıyla Türkiye’de 12. ve 10. sıradadır. Erzurum ilinde 18123 da alanda çerezlik ayçiçeği üretimi yapılmakta iken, bu alanın 17170 dekarı (%95) Pasinler ilçesinde bulunmakta ve bu yüzden Pasinler ilçesi, ana kitleyi temsil etme niteliğine sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Erzurum ilinde çerezlik ayçiçeğinin maliyeti ve gelirinin incelenmesidir. Çalışmadan elde edilecek veriler, çerezlik ayçiçeği üretiminin yoğun olarak yapıldığı Pasinler ilçesindeki 11 köyün 86 işletmeyle yüz yüze yapılan anketlerden sağlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, çerezlik ayçiçeği üretim maliyetinde değişir masrafların payı %73 olup, değişir faktörlerden gübre, tohum ve sulama suyu fazla kullanılmışken, bakım işlerinde kullanılan işgücü daha düşük düzeyler ve bu durum verim üzerinde düşüşlere neden olmuştur. Bu yüzden, birim çerezlik ayçiçeği üretim maliyeti 2.0 TL kg-1 olarak hesaplanmış ve ürün satış fiyatı ise 1.6 TL kg-1 belirlenmiştir. Bunun bir sonucu olarak, toplam üretim maliyeti toplam GSÜD aştığından, Net kâr -87.42 TL da-1 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre; işletmelerin kıt kaynakları kullanımında teknik ve ekonomik etkinlik seviyeleri belirlenerek, maliyet minimizasyonu sağlanabilir. Çerezlik ayçiçeği için reel satın alma fiyatlarının tespit edilmesi ile GSÜD artırılabilir. Böylece işletmeler belirli ölçeklerde maksimum gelir sağlayabilir ve bunları yatırımlara aktarabilirler

Anahtar Kelimeler

Çerezlik ayçiçeği, üretim maliyeti, brüt kâr, GSÜD

The Cost of the Confectionery Sunflower Production in Erzurum Province

Öz

In Turkey, it was harvested the 167 kg confectionary sunflower per decare (da) by the confectionary

sunflower at about 900000 da area in 2010. The leading provinces at confectionary sunflower production were Kahramanmaras,

Ankara, Denizli, Kırsehir, Bursa, Kayseri, Kırıkkale, Aksaray, Konya and Erzurum. While Erzurum,

however, in its production and harvested area were ordered as the 10th and 12th in Turkey, respectively. The production

area of confectionary sunflower in Erzurum was 18123 da and the 95.3% of that was in Pasinler district. It, therefore,

has the nature of the representation the main population. The aim of the study is to investigate the cost and

revenues of the confectionery sunflower. The data to be obtained from the study will be provided from 86 farms

through face-to-face survey technique at the eleven villages of Pasinler. According to the results of the study; the

rate of the variable cost in the production cost of the confectionary sunflower was calculated as 73%, and the fertilizer,

seed and irrigation water amount from variable inputs, and labor used for the maintenance was applied less

than normal levels, and thus they led its yield to be much lower. Therefore, its production cost per kg was calculated

as 2.0 TL, and its price was determined as 1.6 TL. As a result of this; since the production cost exceeded the total

GVP, net benefit per da was found as -87.42 TL. According to the findings; the cost minimization could provide

by being determined the technical and economic effectiveness levels related to the scarce sources usage of the

farms. GVP could be increased by determining the reel buying prices for marketer. Then, the farms could gain the

maximum income at some scale, and they could transfer them to the investments, and thus they may reach to the

competitive farm structures.

Anahtar Kelimeler

Confectionary sunflower, production cost, gross profit, GVP

Kaynakça

• Akkaya, I., 2006. Çerezlik ayçiçeği çeşitlerinde (H. Annuus L.) ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üze- rine etkisi (Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Anonim, 2010. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2010 yılı kayıtları ve üretim maliyeti verileri.
• Anonim, 2011a. Ayçiçeğinde üretim ve yetiştirme teknikleri. http:// www.bahcebitkileri.org/aycicegi-helianthus-annuus-l. (Erişim tarihi: 21.12.2011).
• Anonim, 2011b. TÜİK bitkisel üretim istatistikleri, http://www.tuik. gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim tarihi: 13.12.2011).
• Anonim, 2011c. FAOSTAT bitkisel üretim istatistikleri, http://faos- tat.fao.org. (Erişim tarihi: 16.12.2011).
• Anonim, 2011d. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü 2011 yılı kayıtları.
• Bayramoğlu, Z., Göktolga, Z.G., Gündüz, O., 2005. Tokat ili Zile ilçesinde yetiştirilen bazı önemli tarla ürünlerinde fiziki üre- tim girdileri ve maliyet analizleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2): 101-109.
• Day, S., Kaya, M.D., Kolsarıcı, Ö., 2008. Bazı çerezlik ayçiçeği (Helianthus Annuus L.) genotiplerinin çimlenmesi üzerine NaCI konsantrasyonlarının etkileri. Ankara Üniversitesi Ta- rım Bilimleri Dergisi, 14 (3): 230-236.
• Ergen, Y., Sağlam, C., 2005. Bazı çerezlik ayçiçeği (Helianthus An- nuus L.) çeşitlerinin Tekirdağ koşullarında verim ve verim un- surları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (3): 221-227.
• Kızıloğlu, S., Erem Kaya, T., 2008. Erzurum ilinde çerezlik ve yağ- lık ayçiçeğinin üretim maliyeti; Pasinler ilçesi örneği. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 39 (2): 175-185.
• Kumbasaroğlu, H., Dağdemir, V., 2010. Erzurum ilinde tarım ma- kinelerine sahip olan ve olmayan işletmelerde patates, şeker- pancarı ve ayçiçeğinin üretim maliyeti. ADÜ Ziraat Fakülte- si Derg.,7 (2): 15-24.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice- Hall International, New Jersey.
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B., 2008. Çiftçilerin risk davranışları: Bir yapısal eşitlik modeli uygulaması. Dokuz Ey- lül Üniv., İ.İ.B.F. Dergisi, 23 (2): 153-172.
• Topcu, Y., 2002. Erzurum ili sığır besiciliği işletmelerinde et mali- yeti ve pazarlama durumu üzerine bir araştırma (Master Tezi). Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enst., Erzurum.
• Topcu, Y., 2004. A study on the meat cost and marketing margins of cattle fattening farms in Erzurum province. Turk J. Vet. Anim. Sci., 28 (6): 1007-1015.
• Topcu, Y., 2012. Uygulamalı Tarımsal Pazarlama Araştırma Teknik- leri Ders Notları (Basılmamış). Atatürk Üniv. Ziraat Fak., Ta- rım Ekonomisi Böl., Erzurum.
• Uzundumlu, A.S., Aksoy A., Işık, H.B., 2011. Arıcılık işletmelerin- de mevcut yapı ve temel sorunlar: Bingöl ili örneği. Atatürk Üniv., Ziraat Fak Derg., 42 (1): 49-55.
• Uzundumlu, A.S., 2005. Erzurum ili Pasinler ilçesinde patates üre- tim maliyeti ve tarımsal ilaç kullanımının maliyetler üzerine etkisi (Master Tezi). Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enst., Erzu- rum.