ÜSTÜ KAR – ALTI BUZ: TÜRK TELEKOM’UN ÖZELLEŞTİRİLMESİ OLAYI

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 3, 1 - 18, 31.07.2018

İrfan Kalaycı

Öz

Bu makalenin konusu ve amacı, Türk Telekom‟un (TT) özelleştirme sorunsalını ve sonuçlarını diyalektik yöntemle incelemektir. Ekonomik küreselleşmenin aracı olan özelleştirme, post-kapitalist düzenin etkili bir aracıdır. Türkiye 24 Ocak 1980 İstikrar Proğramı ile birlikte liberal kapitalizmi benimseyerek özelleştirme ve kuralsızlaştırma kararlarını aldı. TT‟nin özelleştirme süreci bu kararların bir eseridir. Bu özelleştirmede ekonomik değil ideolojik hareket edilmiştir, çünkü TT Türkiye‟nin en kârlı kuruluşlarından birisi idi. TT‟nin özelleştirilmesi ile IMF ve komprador burjuvazinin istediği neoliberal çark dönmüştür, fakat emekçi sınıfın aleyhine sınıfsal çatışma derinleşmiştir. TT‟nin özelleştirilmesindeki hedefler ucuz ve yaygın hizmet, yabancı sermaye ile bütünleşme, rekabet ve verimlilik idi, ancak yüksek istihdam ve iyi ücretler hedefleri ihmal edildi. TT‟nin özelleştirilmesi sonucunda devlet tekeli yerine özel tekel tehlikesine karşı düzenleyiciler devreye sokuldu ve böylece bürokrasi azalacağına daha da arttı. Özel TT Türkiye ve bölgesi açısından çeşitli jeo-ekonomik ve ekonomi-politik sonuçlar doğurdu. Bu sonuçların güçlü, zayıf, fırsatçı ve tehlikeli boyutu vardır. O yüzden burada bir GZFT çözümlemesi yapıldı.

Anahtar Kelimeler

Türk Telekom, Özelleştirme Sorunsalı, Özelleştirme Sonuçları.

OVER SNOW – UNDER ICE: THE PRIVATIZATION CASE OF TURK TELECOM

Öz

The subject and purpose of this article is to investigate the problem of privatization of Türk Telekom (TT) and its results in a dialectical way. Privatization, the instrument of economic globalization, is an effective vehicle of post-capitalist order. Turkey adopted the liberal capitalism with the January 24, 1980 Stability Program and took the decisions of privatization and deregulation. TT's privatization process is a piece of these decisions. This privatization was not economic but ideological, because TT was one of the most profitable institutions in Turkey. With the privatization of the TT, the neoliberal wheel has turned that the IMF and the comprador bourgeois wanted, but the class struggle against the working class has deepened. Targets of TT privatization were cheap and widespread service, integration with foreign capital, competition and efficiency, but the targets of high employment and good wages were neglected. As a result of the privatization of the TT, regulators have been introduced against the private monopoly danger instead of the state monopoly, and thus the bureaucracy has declined further. Private TT has produced various geoeconomic and political economy consequences in terms of Turkey and the region. These results are strong, weak, opportunistic and dangerous. So, a SWOT analysis was done here.

Anahtar Kelimeler

Turk Telecom, Problematic of Privatization, Results of Privatization

Kaynakça

• BTİK- Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, 2017, “İletişim Hizmetleri İstatistikleri”, Haber Bülteni, S.5, 15 Haziran. BURNHAM, James B., 2007, “Telecommunications policy in Turkey: Dismantling barriers to growth”, Telecommunications Policy, ss.1-12. BURNHAM, James B., 2006, “Telecommunications Policy in Turkey: Restructuring for Economic Growth”, University Center for International Studies Policy Paper No. 11, Nov. GİB- TC Gelir İdaresi Başkanlığı, 2016, “2015 Vergilendirme Dönemi Kurumlar Vergisi Mükellefleri Türkiye Geneli İlk 100 Sıralaması”, http://www.gib.gov.tr/sites/ default/files/fileadmin/user_upload/VI/2015_KurumlarVergisi. htm (30/ 7/ 2017) HÜRRİYET Gazetesi, 2012, “En büyük ikinci özelleştirme oldu”, 18 Aralık. BRESSIE, Kent, Michael KENDE ve Howard WILLIAMS, 2004, “Changing peoples, societies and companies: Telecoms in the 21st Century”, Telecommunications trade liberalization and the WTO, Paper Presented to the 15th ITS Biennial Conference Berlin, September, 5-7. LI, Wei, C.Zhen-Wei QIANG ve Lixin Colin XU, 2010, The Political Economy of Telecommunications Reforms, Working Paper, No 28958. LI, Wei ve Lixin Colin XU, 2002, The Impact of Privatization and Competition in the Telecommunications Sector around the World, Darden Graduate School of Business Administration University of Virginia, Working Paper No. 02-13. MACMILLAN, Rory, 2001, “Telecommunications Reform in the Eastern Mediterranean: Jordan, Egypt, Lebanon and Syria - The challenge facing governments is to negotiate transition without alienating key constituencies”, The Middle East and North Africa Legal Yearbook. MMM-Makine Mühendisleri Odası, 2007, “Dosya: Türk Telekom”, Mühendis ve Makine, C. 48, S.571. OECD, 2009, Privatisation in the 21st Century: Recent Experiences of OECD Countries: Report on Good Practices, Paris, January. ÖİB-TC Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, 2017, “Türk Telekomünikasyon AŞ”. www.oib.gov.tr (3/12/2017) PRESS, Larry, 2009, “Broadband policy: Beyond privatization, competition and independent regulation”, First Monday, Vol.14, No 4, 6 April. ROS, Agustin J. ve Aniruddha BANERJEE, 2000, “Telecommunications Privatization and Tariff Rebalancing: Evidence from Latin America”, Telecommunications Policy, Vol. 24, pp. 233-252. TBMM-Soru Önergesi, Başbakanlık-ÖİB antetli; B.02.1.ÖİB.0.65.00.00/610 sayılı ve 11.7.2012 tarihli Maliye Bakanı‟nın yanıtı http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-3776sgc.pdf (8/12/2017) TRAUTH, Eileen M. ve Douglas PITT, 1992, “Competition in the telecommunications industry: a new global paradigm and its limits”, Journal of Information Technology, Vol 7, pp. 3-11.