Kefdağ ve Soridağ (Guleman) Kromit Kütlelerinin Oluşumu Üzerine Yeni Bir Yaklaşım

Yıl 1986, Cilt: 10 Sayı: 4, 47 - 60, 15.10.1986

Şener Üşümezsoy

Öz

Kefdağ ve Soridağ (Güleman) krom yatakları birincil oluşum özellikleri iyi korunabilmiş ender podiform tip yataklardır. Yapısal, petrolojik, mineralojik ve kimyasal özellikleri, podiform kromit kütlelerinin oluşumu konusuna yeni yaklaşımlar geliştirmeye elverişli görünmektedir. Yeni yaklaşımlar ışığında yapılan tartışmalar sonunda Kefdağ ve Soridağ kromit kütlelerinin diapirik üst manto kalıntı peridotitleri içinde oluştukları görüşü benimsenmiştir. Bu peridotitler harzburjit ve dunit bileşiminde olup, çok fazlı tüketilmiş üst manto kalıntılarıdır. Kefdağ ve Soridağ kromit kütleleri lerzolitik kökenli pikritik ergiyigin kalıntı üst manto diapirleri içinde magma kanalları boyunca yükselimi sürecinde oluşmuştur. Kromit taneleri magma kanallarındaki boşluklarda, konveksiyon akıntıları kontrolünde birikmiştir.

Anahtar Kelimeler

Guleman, Kromit, Podiform

A New Approach to the Generation of Chromite Bodies of Kefdağ and Soridağ (Guleman)

Öz

Kefdağ ve Soridağ chromitite bodies were occured in the diapiric upper mantle residual peridotites. These are consist of harzburgite and dunite which are residiuals of the multi stage depleted upper mantle. Kefdağ and Soridağ chromitite bodies were occurred during the rising of the picritic melts of the fertile Iherzolitic origin through the residual upper mantle diapir along the magma conduits. Chromite grains were deposited in the caves of the magma conduits under the control of the convection currents.

Anahtar Kelimeler

Guleman, Chromite, Podiform

Kaynakça

• Ahmet Z., 1984, Stratigraphie and textural variations in the chromite composition of the ophiolitic Sakhat Qila Complex, Pakistan, Econ. Geol 79, 1334-1359.
• Arman, B. ve Aydm, 1983, Guleman Kefdağı kromit heri örneklerindeki maden ve gang minarkellerinin elektron mikroskop ve mineralojik analizleri, Araştırma Merkezi, T. Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş., yayınlanmamış S. 27.
• Brown, M., 1979, Textural and Geochemical evidtence for the origin of some chromite deposits in the Oman ophiolite. In. A. Panayiotou (ed.) ophiolites, Proced. Internat. Ophiolite. Symp., Cyprus, 714- 721.
• Boudier F„ ve Coleman R.G., 1981, Cross section through the peridutite in the Şemail ophiolite, Southeastern Oman Mountains, J. Geophys. Res. 86. 2573-2592.
• Burgath, K. ve Weiser, T. 1979, Primary feature and genesiz of Greek podiform chromite deposits, In: A Panayiotou (ed.) Ophiolites, Proced. Internat, Ophiolite Symp., Cyprus, 6175-690,
• Cassard D., Nicolas A., Rabinovitch, M., Moutte J., Leblanc M., Prinzhofer A., 1981, Structural Classification of Chromite Pods in Southern New Caladonia. Econ. Geol. 76, 805-831.
• Dickey, J.S., 1975, A hypothesis of origin for podiform chromite deposits Geochim. Cosmochim. Acta. ¥9, 1061-1074.
• Dickey, J.R. ve Yoder H.S., 1972, Partitioning of chromium and alüminium between clinopy roxene and spinel. Carnegie Inst. Washington, Year Book, 71, 384-392.
• Engin, T., 1984, Petrology and structural characteristics of the Rut. Taşlıtepe chromite deposits in Guleman Eastern Taurus region. In: Geology of the taurus belt. 303-308.
• Engin, T., 1985, Petrology of the peridotite and structural setting of the Bati Kef-Doğu Kef chromite deposits, Guleman - Elazığ eastern Turkey in Metallogeny of Basic and Ultrabasic Rocks. Edinburg I.M.M. p. 229-240.
• Engin, T., Balcı, M., Sümer, Y. ve Özkan, Y.Z., 1983, Guleman (Elazığ) Krom yatakları ve peridotit birimin genel jeoloji konumu ve yapısal özellikleri. Maden Tetkik ve Arama Ensitüsü Dergisi 96, 77-100.
• Engin, T. ve Sumer, L., 1986, Kefdağ-Kerpin (Guleman Elazığ) yöresinin jeolojisi ve Batı Kef-Doğu Kef krom yataklarının maden jelojisi raporu. M.T.A. Raporu (yayınlanmamış) 161 s.
• Gass, I.G., Lippard S.J. ve Shelton A.W., 1985, Ophiolite in the Oman: The Open University Project.Episodes, 8, 13-20.
• George, R.P., 1978, Structural petrology of the Olympus Ultramafic complex in the Troodos ophiolite Cyprus: Geol. Soc. Am. Bull. 89, 845-865.
• Greenbaum, D., 1972, The geology and evolution of the Troodos Plutonic complex and associated chromite deposits. Cyprus: Doktora tezi Leeds Univ. (yayınlanmamış)
• Greenbaum, D., 1977, The chrpmitiferous rocks of the Troodos ophiolite complex. Cyprus. Econ. Geol. 72, 1175-1194.
• Helke, A., 1962, The metallogeny of the chromite deposits of the Guleman district, Turkey, Econ. Geol. 57, 954-962.
• Jackson, E.D., 1961, Primary textures and mineral associations in the ultramafic zone of the Stillwater Complex. Montana U.S. Geol. Survey, Prof. Paper 358, 106 p.
• Kovenko, V., 1949, Gites des chromite et roches chromiferes de l'Asie Mineure (Turquie) Soc. Geol. France, Mem. 61, s.46.
• Leblanc, M. ve Violette, J.F., 1983, Distribution of aluminium rich and chromium-rich chromite pods in ophiolite peridotites. Econ. Geol. 78, 293-301.
• Logo B., Rabinovicz, M., Nicolas, A., 1982, Podiform chromite ore bodies a genetic model, J. Petrol, 23, 103-125.
• Neary, C.R. ve Brown M.A., 1979, Chromites from the Al 'Als complex, Saudi Arabia and the Şemail Complex, Oman in Evolution and mineralization of the Arabian-Nubian Shield Symposium. Proc. New York, Pergamon Press, Vol. 2, 193-205
• Nicolas, A. ve Violette, J.F., 1982, Mantle flow at oceanic spreading center model derived from ophiolites Tectonophysics 81, 319-339.
• Nicolas, A.,ve Prinzhofer A.,1983, Cumulative or residual origin for the transition zone in ophiolites. Structural evidence J. Petrology, 24, 188-206.
• Özkan, Y.Z., 1982, Guleman (Elazığ) ofiolitinin jeolojisi ve petrolojisi, İstanbul Yerbilimleri, 3, 295-312.
• Özkan, Y.Z., 1985, Guleman (Elazığ) ofiolitinin yapısal incelenmesi, Maden Tetkik ve Arama Enst. Derg. 78-85.
• Özkan, Y.Z. ve Öztunalı, O., 1984, Petrology of the magmatic rocks of Guleman ophiolite Proc Int Sym on The Geology of the Taurus belt 285-293.
• Peters, J. ve Kramers J.D., 1974, Chromite deposits in the ophiolite complex of northern Oman. Mineralium Depisota. 9, 253-259.
• Stevens, R.E., 1944, Composition of some chromites of the western hemisphere, Am. Mineralogist, 29, 1-34.
• Thayer, T.P., 1960, Application of geology in chramite exploration and mining. In symposium on Chrome ore. CENTO, Ankara, 197-234.
• Thayer, T.P., 1964, Principal features and origin of podiform chromite deposits and some observations on the Guleman-Soridağ district. Turkey. Econ. Geol. 59, 1497-1524.
• Zengin, Y., 1960, The distrubution ofchromite reserves in successive layers and scattered lenlses. In symposium on chrome ore. CENTO, Ankara, 122-136.