Cumhuriyet Döneminde Madenciliğimizin Gelişimi ve Türkiye Madencilik Politikası

Yıl 1991, Cilt: 15 Sayı: 1, 51 - 67, 15.05.1991

Ahmet Kartalkanat

Öz

Madenler, bir kez tüketildikten sonra, yerine yenilerini koyabilme olanağı olmayan, yani "yenilenebilir" kaynaklar olmadığından, rasyonel bir şekilde işletilmeleri gereken, yüzlerce, hatta milyonlarca yıl süren jeolojik olaylar sonucunda oluşan, toplumun ortak mallarıdır. Kişilerin verecekleri bir uğraşın ürünü olmayan madenlerin, toplum adına, devlet tarafından işletilmesi görüşünde olanlarla, madenlerin özel mülkiyet konusu olması gerektiği ve kişilerin madenler üzerinde de tasarrufta bulunması gerektiğini savunanlar arasındaki mücadele Cumhuriyet Dönemi boyunca devam etmiştir. Günümüzde de bu mücadele siyasi iktidarlarca hala sürdürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi, Madencilik, Madencilik politikası

Kaynakça

• DEĞİNİLEN BELGELER. .
• Afet İNAN- Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin Birinci Planı 1933, (Ankara, TTK Yayını No.14, 1972), s.31 50. Yılda Yurdumuzun Enerji ve Doğal Kaynakları (Ankara ETKB yayını, DSt Matbaası, 1973), s.2
• Madenciliğimizin Yapısı ve Sorunları, (Ankara TMMOB, Maden Mühendisleri Odası Yayını, 1973) s.13.
• İNAN, a.g.e s.7O. .
• Kemalettin APAK, Cevdet AYDINELL İ ve Mehmet AKIN, Türkiye'de Devlet Sanayii ve Maadin İşletmeleri, (İzmit Selüloz Basımevi, 1952), s.22
• A. Gündüz ÖKÇÜN, Türkiye İktisat Kongresi 1923 İzmir, Haberler- Belgeler- Yorumlar, (Ankara A.Ü.SBF Yayını, 1968), s.70.
• Kazım ÖZTÜRK, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve programları, (İstanbul Ak yayınları, 1968) s.186
• Yalçın ÇİLİNGİR, "Madenciliğimizin Evrimine Toplu Bir Bakış", Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik 4. Kongresi, (Ankara TMMOB, Maden Mühendisleri Odası Yayını, 1975), s.51-105.
• Burhan ULUTAN, Etibank 1953-1985, (Ankara Etibank Matbaası, 1987), s.29
• Barker Komisyonu Raporu, Türkiye İktisadi Kalkınması. (Washington Milletlerarası imar ve Kalkınma Bankası yayını 1951), s.50-51. Barker Komisyonu Raporu, a.g.e. s.70-71
• L. HANAİ, The Mineral industry of Turkey, (Washington United States Department of the Interior, 1958 s.2
• M. Emin DEĞER, Açıklamalı Anayasa, (Ankara Türkiye Yazılan Yayınları, 1979) , s.120
• Resmî Gazete, 14.1.1980, Sayı. 16869 s.3-21
• T.C. Anayasası, Komisyon Raporları ve Madde Gerekçeleri, (Ankara Millet Meclisi Vakfı Ofset Tesisi, 1983) s.245.
• Resmî Gazete. Tarih. 13.6.1983, Sayı. 18076, s.18-20 Resmî Gazete. Tarih. 15.6.1985 Sayı.18785, s.1-16
• Resmî Gazete. Tarih. 15.3.1987, Sayı. 19401, s.13-56
• KİTAPLAR. .
• ALPAN, Sadrettin, Türkiye Madenciliği. Ankara MTA yayını, 1976.
• ANAVATAN Partisi, Programı, Seçim Beyannamesi, Hükümet Programı. Ankara; Lisa Matbaası, 1987.
• ANIL, Mustafa Nuri ve MEREY, Nejdet. Maden Mevzuatı. İstanbul. Tan Matbaası, 1942
• APAK, Kemalettin, AYDINELLİ, Cevdet ve AKIN, Mehmet. Türkiye'de Devlet Sanayii ve Maden İşletmeleri. İzmit. Selüloz Basımevi, 1952.
• AŞULA, Mustafa. Türkiye'de Medeni Kanun Bakım ından Maden Rejimi ve Mülkiyeti. Ankara; TOBB Matbaası, 1968.
• ATATÜRK, MADENCİLİK ve MTA. Ankara; MTA yayını, 1981.
• BARKER KOMİSYONU RAPORU Türkiye iktisadi Kalkınması. Washington; Milletlerarası imar ve Kalkınma Bankası yayını, 1951.
• BAŞTANOĞLU, Dursun ve KANBER, Zeki. Maden Kanunu ve Tuz Kanunu. Ankara; Ayyıldız matbaası, 1978
• BEŞİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI ÖNCESİNDE GELİŞMELER 1972-83. Ankara; DPT yayın No; 1975, Başbakanlık Basımevi, 1985.
• BİLGİN, Ahmet Can. Türkiye'de ve Dünya’da Madencilik. Ankara; Baylan Basımevi, 1972
• CUMHUR İYET DÖNEMİ TÜRKİYE ANSİKLOPEDİSİ. İstanbul; iletişim yayınları. Cilt;5, 1983
• DEĞER, M. Emin. Açıklamalı Anayasa, Ankara; Türkiye Yazıları yayınları, 1979
• EKEMEN, Nizamettin. Maden Kanunu’nu. Ankara Yeni cezaevi Matbaası, 1964
• ELDEM, Vedat. Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik. Ankara; T. İş. Bankası Kültür yayınları, 197.
• EVİRGEN, Muzaffer. Madencilik Faaliyetlerinden Düzenlenmesi ve TMMOB Jeoloji No; 21 Kültür Ofset sonra Çevrenin İyileştirilmesi, Ankara; Mühendisleri Odası yayını yayınevi. 1987.
• FINDIKGİL, Yavuz. İş Hukuku Ders Notları. Ankara; ITÜ Maden Fakültesi Öğrenci Demeği yayını, Şafak Matbaası, 1987.
• FINDIKGİL, Yavuz. Maden Hukuku. İstanbul; ITÜ yayım no; 656, 1966.
• HANAİ, L. The Mineral industry of Turkey. United States Departmen of the Interior, 1958
• HÜKÜMET PROGRAMI. Ankara; Başbakanlık basımevi, 1979
• Hükümet Programı: Ankara, Başbakanlık Yayınevi, 1987 İktisadi Faaliyet Raporu 1988. Ankara; TOOB Yayını No: 66, 1988.
• İNAN Afet Devletçilik ilkesi ve Türkiye Cumhuriyeti Birinci Sanayii Planı 1933. Ankara: TTK
• İNAN Afet. Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Sanayii Planı 1936 Ankara: TTK Basımevi 1972
• KEPENEK, Yakup, Türkiye Ekonomisi, Ankara: Teori yayınları Başarı matbaası, 1987.
• KİLİ, Suna, Türk Anayasaları. Ankara: Tekin yayınları 1982.
• MTA Kanunu ve Yönetmeliği Ankara: MTA yayını, MTA Matbaası, 1973.
• Madenciliğimizde Reform Sorunu. Ankara TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını No: 13, 1973.
• Madenciliğimizin Yapısı ve Sorunları. Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri odası yayım, 1973
• Neden Boraks. Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını, 1970.
• OĞUZMAN, Kemal ve AYBAY, Aydoğan. Medeni Hukuk. İstanbul: Fakülteler matbaası, 1979.
• OĞUZMAN, Kemal ve SELIÇI Özer. Eşya Hukuku. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1985.
• ÖKÇÜN, A. Gündüz. Türkiye İktisat Kongresi 1923 İzmir Haberler-Belgeler-Yorumlar Ankara: A. Ü. SBF yayını, 1965.
• ÖZKAN, Kazım. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, Cilt 3 Ajans Türk Matbaası, 1966
• ÖZTÜRK Kazım, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları. İstanbul Ak yayınları 11968.
• PEKCAN, Nahid Tahsin ve AKIN, Mehmet. Madenlerle ilgili Mevzuat. Ankara Güney Matbaacılık, 1949. SAYMEN, Ferit, H. ve ELBİR, Halit K. Türk Eşya Hukuku. İstanbul. 1954.
• SENCER, Muzaffer. Osmanlı Toplum Yapısı İstanbul Yöntem yayınları 1973.
• TAYANÇ, Tunç, Sanayileşme Sürecinde 50 Yıl İstanbul Milliyet yayınları, 1973.
• Türkçe Sözlük, Ankara TDK yayınları, Cilt. II, 1983.
• T.C. Anayasası, Komisyon Raporları ve Madde Gerekçeleri. Ankara Millet Meclisi Vakfı Ofset Tesis, 1983.
• T.C. Devlet Teşkilatı Rehberi, 1986. Ankara TODAİE yayını, 1986
• Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri. Ankara Başbakanlık O ve M Daire Başkanlığı yayını No 11, Cilt II, 1978.
• Türkiye istatistik Cep Yıllığı, 1986 Ankara DİE yayını No 1210, DİE Matbaası, 1988
• Türkiye İstatistik Yıllığı 1987. Ankara DİE Yayını no 1250. DİE Matbaası. 1988,
• Türkiye Yearaltı Servet Olanaklar ı ve Dünyadaki Yeri. Ankara TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayım No 14, 1974.
• Türkiye'de Madenciliğin Tarihçesi ve MTA Ankara: MTA Genel Müdürlüğü yayını, MTA matbaası. 1985.
• Türkiye'de Madencilik ve ihracat Semineri. Ankara Dış Ticaret Demeği yayınları. 1956.
• ULUTAN, Burhan, Etibank 1935-1985. Ankara. Etibank Matbaası, 1987. 50. Yılda Yurdumuzun Enerji ve Doğal Kaynakları.
• MAKALELER. .
• ÇAĞATAY, Neşet,'' Osmanlı imparatorluğunda Maden işletme Hukuku" A.Ü. DTCF Dergisi. XI (Aralık 1943), Sayı: 1.
• ÇİLİNGİR, Yalçın, "Madenciliğimizin Evrimine Toplu Bir Bakış" Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik 4. Kongresi, Mühendisleri odası yayını, Ankara, 1975.
• KAYNAK, Yılpar, "Türkiye'nin Madencilik Politikası ve Zamantı Projesi," 1. Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik Kongresi. TMMOB, Maden Mühendisleri Odası yayım,
• SEYHAN, İsmail. "Maden Ofisi Kurulması mı " Milliyet, 12 Kasım 1986.
• TURAN, Murat, “Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi." Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik 7. Kongresi. TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını, Ankara, 1981.
• TÜRK, Hikmet Sami; "Devletçe işletilecek Madenler Hakkında Kanun Ü zerine Açıklamalar," A.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, XXXVI, (19769), sayı 1-4, s. 83.
• DERGİ-GAZETE-RAPOR. .
• 1982 Anayasa Tasarısı ve Doğal Kaynaklarımız, Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını, özel sayı, 1982.
• ENGİN, Tandoğan, Türkiye'de Maden Yatakları ve MTA'nın Maden Aramacılığındaki Yeri, (Ankara MTA Yayınları, No: 19, 1986), S. 1-10.
• Madencilik. Ankara TMMOB Maden Mühendisleri Odası yaymı, Özel sayı, 1983.
• Resmî Gazete, 13.6.1983- Sayı 18076, s. 18-20.
• Resmî Gazete, 15.6.1985- Sayı 18785, s. 1-16.
• Türkiye'nin Radyoaktif Mineralleri Hakkında Rapor, (Ankara: MTA yayınları, 1984), s. 2-7.