Çambaşı (Trabzon-Çaykara) Baraj Yeri Temel Kayasının Jeomekanik Özellikleri

Yıl 1992, Cilt: 16 Sayı: 2, 138 - 145, 15.11.1992

Fikri Bulut Fikret Tarhan

Öz

Çambaşı baraj yeri, Trabzon iline bağlı Çaykara ilçesinin 7 km güneyinde, Solaklı Deresi üzerinde bulunmaktadır. Baraj yeri temel kayasını metabazalt oluşturmaktadır. Bu araştırmada, metabazaltın litolojik, yapısal, fiziksel, mekanik ve elastik özellikleri saha ve laboratuvar çalışmalarıyla belirlenmiştir. Saha ve laboratuvar bulguları kullanılarak metabazalt, mühendislik amaçlan için değişik açılardan sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmalara göre, metabazalt genellikle orta ve iyi kaliteli, sık çatlaklı, düşük poroziteli, çok sert, yan ve az geçirimli, yüksek ve çok yüksek dirençli ve orta modül oranlıdır. Ayrıca metabazaltın içerdiği süreksizlikler orta ve geniş açıklıklı olup, yüzeyleri hafif ve orta pürüzlüdür. Metabazaltın fiziksel, mekanik ve elastik özellikleri arasında genellikle lineer ilişkiler bulunmaktadır. Bu özelliklere göre hesaplanan maksimum anizotropi değerleri, metabazaltın izotrop kabul edilebileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Jeomekanik, Metabazalt, Çambaşı barajı

Geomechanical Properties of Foundation Rock of the Çambaşı (Trabzon-Çaykara) Dam Site

Öz

Çambaşı dam site is located on the river of Solaklı, 7 km south of Çaykara town in the province of Trabzon. Foundation rock of the dam site is metabasalt. In this investigation, lithological, structural, physical, mechanical and elastic properties of this metabasalt have been determined on the basis of field and laboratory works. Using the results obtained from the field and laboratory investigations, the metabasalt has been classified for various engineering purposes. According to these classifications, it is generally medium and well in quality, densely jointed, low in porosity, stiff and very stiff, semi and poorly permeable, higly and extremely strong and average modulus ratio. In adition, the discontinuities in the metabasalt are intermediately and vide apertured, and their surfaces are sligth and medium in roughness. There are generally linear relations among physical, mechanical and elastic characteristics of the metabasalt. Maximum anisotropy values computed through these properties show that it can be accepted as isotropic in nature.

Anahtar Kelimeler

Geomechanics, Metabasalt, Çambaşı dam

Kaynakça

• Bieniawski, Z.T., 1973, Engineering classification of jointed rock masses. The civil engineering in south Africa, Dec. 335-343.
• Bieniawski, Z.T., 1975, The point load test in geomechanical practise. Engineerings Geol. 9, 1-11.
• Bureau of Reclamation., 1951, Permeability tests using drill holes and wels. Geology Report No. G-97, Denver, USA.
• De Beer, J.H., 1967, Subjective classification of the hardness of rocks and the associated shear strength. Proc. 4th Reg. Cong. Afi. Soil Mech. Found. Eng. 396-398, Capetawn.
• Deere, D.U., 1963, Technical description of rock cores for engineering purpose Rock. Mech. and Engng. Geol. 1, 16-22.
• Deere, D.U., 1968, Geological considerations. Rock Mech. in Engng. practice. Wiley, 1-20, London, İngiltere.
• DSİ, XXII. Bölge Müdürlüğü, 1984, of-Solaklı Projesi, Çambaşı barajı Mühendislik Jeolojisi Planlama Raporu (yayınlanmamış), Trabzon.
• Erguvanlı, K., 1980, Kayaçların sertlikleri, saptama yöntemleri ve mühendislikte önemi. Müh. Jeol. Bül. S. 3, 2-6, İstanbul.
• Lama, R.D. ve Vutukuri, V.S., 1978, Handbook on Mechanical Properties of Rocks. Vol. IV, Trans, Tech. Pupl. Clausthal., 266.
• Mogilevskaya, E.S., 1974, Morfology of joint surfaces in rock and its importance for engineering geological examination of dam foundations. The all-Union Scientific Reseach Institute of hydraulic engineering (VNIIG), Leningrad. Rusya.
• Piteau, R.D., 1973, Characterizing and extrapolating rock joint properties in engineering practice. Rock Mech. Suppl. 2, 5-31.
• Priest, S.D. ve Hudson, A.J., 1976, Discontinuity spacing in rock. Int. J. Rock Mech. Min. Sei. and Geomech. Abstr. Vol. 13, 135-148.
• TSE., Doğal yapı taşlarının muayene ve deney metodları. TS 699/Mart /1978. UDK. 691.2, Ankara.
• TSE., Kayaçların tek eksenli basma dayanımlarının tayini. UDK 622.02, Ankara, 1975.
• TSE., Kayaçların üç eksenli basma dayanımlarının tayini. UDK 622.02, Ankara, 1975.
• TSE., Kayaçların elastisite modülünün ve Poisson oranının tek eksenli basma deneyi ile tayini. UDK 622.02, Ankara, 1975.
• Türk, N., 1986, Nokta yükleme deneyi sonuçlarını değerlendirmek için önerilen yeni bir yöntem. Müh. Jeol. Bült. S. 9, İstanbul.
• Youash, Y.Y., 1970, Dinamic physical properties of rock. Part-1, Theory and Producure. Proc. and Cong. Int. Soc. Rock Belgrade.