İkitelli Organize Küçük Sanayi Bölgesi ve Civarının Yerleşime Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 1993, Cilt: 17 Sayı: 2, 108 - 120, 15.11.1993

Mustafa Yıldırım Kutay Özaydın

Öz

İstanbul İli, İkitelli bölgesinde kurulan "İkitelli Organize Küçük Sanayi Sitesi", yurdumuzun GAP'tan sonra en büyük yatırımını oluşturmaktadır. Sanayi Sitesi alanı içinde yer alan 17 000 üyeli 50 Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi'nin yerleşim yerinin 7 km2 lik geniş bir alanı kaplaması, bu yörenin Jeoloji, Mühendislik Jeolojisi ve jeoteknik etüdlerinin ne denli önem kazandığını göstermektedir. Bu amaçla inceleme alanı olarak seçilen bölgede yaklaşık 20 km2 lik alanın detaylı etüdü yapılmıştır. İkitelli Organize Küçük Sanayi Sitesi'nin de içinde yer aldığı yöre yakından incelendiğinde görünür temelde silttaşı-kumtaşı ve şeyi ardalanmasından oluşan Karbonifer yaşlı Trakya Formasyonu'nun yer aldığı görülmektedir. Genel anlamda grovak olarak adlanan bu formasyonun litolojilerinin, tabandan tavana doğru git tikçe, sağlam kaya, geçiş kayacı ve zemin özelliklerini içeren değişik seviyelerden oluştuğu, saha gözlemleri ve laboratuvarda mekanik deneyler sonucu elde edilen mukavemet parametreleriyle tespit edilmiştir. Yörede Trakya Formasyonu üzerinde diskordan oturan ilk birim Eosen yaşlı Kırklareli ve Menekşedere Formasyonlarıdır. Kırklareli Formasyonunun sert -sıkı, dayanımı yüksek kireçtaşlarıyla, üst seviyelere doğru ise normal geçiş gösteren Menekşedere formasyonunun kumlu, killi, marn arakatkılı kireçtaşlarıyla temsil edildiği ve her iki formasyonun dayanımlarına bağlı olarak çoğunlukla vadilerde dik yamaçları oluşturduğu gözlenmiştir. Bu istifi transgresif nitelikli kum ve çakıldan oluşan Miyosen yaşlı Çukurçeşme Formasyonu diskordan olarak örtmektedir. Karasal nitelikli Çukurçeşme Formasyonu sıkı kum, sıkı çakıl niteliğinde olup, içerdiği kil katkıları ve bantları birime zayıf derecede kohezyonlu zemin özelliğini yermektedir. Açılan kum ocaklarında dik şevlerde içerdiği silt /kil oranına bağlı olarak stabilitesini koruyabilmektedir. İstifin üzerinde normal konumda Güngören Formasyonunun yüksek plastisiteli killeri yer almaktadır. Hakim litolojiyi oluşturan kilin içinde düzensiz ve seyrek olarak killi-siltli kum mercekleri gözlenmektedir. Mostra verdiği düşük eğimli topografyada, ya da açılan şevlerde istif duraysızlaşabilmekte ve kitle hareketlerine neden olabilmektedir. İstifin üst ünde normal konumda Bakırköy Formasyonunun killi, boşluklu, Maktra'lı kireçtaşları yer almakta olup, tüm bu birimler alüvyon tarafından diskordan olarak örtülüdür. Bu jeolojik istif. Mühendislik Jeolojisi ve jeoteknik incelemeler ile birlikte ele alınarak sonuçta "İkitelli Organize Küçük Sanayi Sitesi" ve çevresini oluşturan alan, yerleşime uygunluk açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Organize Sanayi Bölgesi, Yerleşime Uygunluk, İstanbul

Evaluation of Land Use Suitability of İkitelli Organized Industrial Region and Its Vicinity

Öz

İkitelli Organized Industrial Region is under development at the north of Küçükçekmece lake in the west of Istanbul. It is the second largest investment project in Turkey in recent years after GAP (Southeastern Anatolian Project) and based on the 1991 data, it comprises about 50 light industrial plant cooperatives with approximately 17 000 members. The construction activities at this Industrial Region started prior to the suitability for development studies were carried out. In this paper, the findigs of the geological and geotechnical investigations over an area of approximately 20 km2 at İkitelli Organised Industrial Region and the vicinity are presented. The geological base of the investigated area consists of alternating layers of siltstone-sandstone and shales of Carboniferous Age, which is known as Trakya Formation. This formation which is generally called graywacke, is observed to be in a state of solid rock, intermediate rock and weathered rock from base to top, and this observation is verified with laboratory determined mechanical properties. In the region, Eocene aged Kırklareli and Menekşedere formations overlay discordantly the Trakya formation. The Kırklareli formation is represented by harddense limestones, and at the upper levels grades to Menekşedere formation which is represented with sandy clayey limestones interbedded with marl, and both formations are observed to form the steep slopes of the valleys due to their high strength characteristics. These formation are overlaid by Miocene aged Çukurçeşme formation consisting of sands and gravels of transgressive character. Çukurçeşme Formation possesses characteristics of dense sand-gravel with a weak cohesiveness due to the presence of clay inclusions and bands. Above Çukurçeşme formation, highly plastic clays of Güngören formation with occasional clayey silty sand lenses is encountered. This formation which is observed to outcrop in the areas with small slope angles tend to become unstable in excavation slopes and leads ta earth movements. It is overlain by clayey porous limestones of Bakırköy formation. All these geological units are covered with alluvial deposits. In this investigation, the 1/5000 and 1/1000 scaled geological and engineering geological maps are prepared for the İkitelli Industrial Region and the vicinity, on which all the outcropping rock-soil formations are identified, and the physicomechanical properties of the geological units encountered are determined with laboratory tests. The thickness, structural location, fault-contact-groundwater relationships, constitutive and texture characteristics, and strength properties are evaluated in the view of stability and suitability for constructional development considerations. Inclination maps are also prepared and the results of all the field and laboratory geotechnical investigations are utilized to prepare land use suitability maps for the whole region.

Anahtar Kelimeler

Organized Industrial Region, Suitability for Settlement, Istanbul

Kaynakça

• ARIÇ, C (1955), "Haliç-Küçükçekmece Gölü Bölgesinin Jeolojisi", İTÜ Maden Fakültesi yayını.
• ASLANTAŞ, G. (1989), "Sefaköy-İkitelli-Firüzköy (İstanbul) alanının jeolojisi ve Yarımburgaz Kireçtaşının Jeoteknik incelemesi", (Diploma Tezi), İstanbul Üniversitesi Müh. Fak. Jeoloji Müh. Bölümü.
• EROSKAY, S.O.; GÜRPINAR, O., CORUK, Ö. (1987), "Ada Çiftliği Yenişehir Arazisinin Mühendislik Jeolojisi ve jeoteknik İncelemesi, İstanbul Üniversitesi Müh. Fak. Proje No: 1376/87
• KARABULUT, H. (1989), "İstanbul Beylik düzü Kent Jeolojisi", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilim. Enstitüsü Jeoloji Müh., Uygulamalı Jeoloji Programı.
• KAYA, O. (1971), İstanbul'un Karbonifer Stratigrafisi TJK Bül. 14/2, 143-201.
• ÖZAYDIN, K.; ERGUVANLI, A. (1979), "Küçükçekmece ve Büyükçekmece Arasındaki Heyelanların Geoteknik Değerlendirilmesi", Zemin Mek. ve Temel Müh. Türk Milli Komitesi Bült., Cilt 1, Sayı 1, Sayfa 234-240.
• TEZCAN, S.; DURGUNOĞLU, T., ACAR, Y.; AYAN, T.v.d. (1977), "İstanbul Yeni Iskan yöreleri Geoteknik ve geodinamik Etüdü-Göller arası Yöre- "Boğaziçi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Araştırma Enstitüsü, Dahili Rapor No: 77-141.