1 Ekim 1995 Dinar Depreminin Yüzey Çatlakları

Yıl 1997, Cilt: 21 Sayı: 1, 52 - 58, 15.05.1997

Hayrettin Koral Davut Laçin Şakir Şahin

Öz

1 Ekim 1995’de Dinar kasabasında meydana gelen ve 101 kişinin ölümüne ve yaklaşık 4500 binanın hasarına sebep olan orta şiddetteki depremin (Mw=6.2) odağı K40B doğrultulu Dinar-Çivril fayı yakınında bulunmaktadır. Bu depremin doğu Akdeniz’deki kuzeye dalan Afrika levhası ile üzerleyen Ege levhası arasındaki etkileşimden kaynaklanan gerilme basınçlarına bağlı olarak geliştiği düşünülmektedir. Deprem sırasında Dinar-Çivril fayının 10 km’lik kesimi boyunca yüzey çatlakları gelişmiştir. Çatlak örnekleri uzunlukça bir ile onlarca metre arasında değişir ve lineer, sigmoidal ve örgülü (anastomosing) gelişmiştir. Bu çatlaklar kuzey-kuzeybatı/güney-güneydoğu yönlü bir uzanım oluşturacak biç imde birbiriyle birleşmektedir. Lineer ve sigmoidal çatlaklar kademeli (en echolon) bir örnek sunar. Çatlakların bazısı eğim atım gösterirken bazısı da yanal atım göstermektedir. Eğim atım bileşeni hâkim olan yarılmalar tekçe ya da örgülü (anastomosing) tipte ve doğu-batı ile düşük açı yapmaktadır. K10-30D ve K10-60B yönelimli çatlaklar S ve Z sigmoidal şekilli olup çoğunlukla sağa aşmalıdır. K60-80B yönelimli çatlaklar S ve Z şekilli olup çoğunlukla sola aşmalıdır. Bu durum verev atımlı normal bir faylanmayı göstermenin yanı sıra faylanmanın kompleks bir yapıya sahip olduğunu da işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinar Depremi, Yüzey Çatlağı, Dinar-Çivril fayı

Kaynakça

• Ambraseys, N.N., 1975, Studies in Historical Seismicity and Tectonics: Geodynamics Today, 1, 7-16 The Royal Soc., London.
• Ambraseys, N.N. and Finkel, C.F., 1987, Seismicity of Turkey and Neigbouring Regions, 1899-1915, Ann. Geophys. B., 701-726.
• Barka, A. and Hancock, P.L., 1984, Neotectonic Deformation Patterns in the Convex-Northwards Arc of the North Anatolian Fault, in the Geological Evolution of the Eastern Mediterranean, Spec. Publ., edited by J.G. Dixon and A.H.F. Robertson, Geological Society of London, 763-773.
• Demirtaş, R., Karakısa, S., Demir, M., İravul, Y., Baran, B., Bağcı,G., Batman, A., Zünbül, S. and Yılmaz, R., 1996, The Dinar Earthquake of 1 October 1995,Southwestern Turkey: Deprem Araştırma Bülteni 72, 5-38.
• Eyidoğan, H., and Barka, A., 1997, The 1 October 1995 Dinar Earthquake, SW Turkey, Terra Nova, 8, 479-485.
• Eyidoğan., H. ve Barka, A.,1996, 1 Ekim 1995 Dinar Depremi: Kaynak Özellikleri ve Sismotektonik Yorumu, S.D.Ü. IX. Mühendislik Sempozyumu Jeofizik Mühendisliği Bildirileri Kitabı, 51-56.
• Koçyiğit, A., 1984, Intraplate Neotectonic Development in Southwestern Turkey and Adjacent Areas, Bull. Geol. Soc. Turkey, 27, 1-16.
• Oral, B., Reilinger, E., Toksöz, M.N., King, R.W., Kınık, I. and Barka, A., 1995, Global Positioning System (GPS) Offers Evidence of Plate Motions in Eastern Mediterranean, EOS, 76, 9-11.
• Öncel, A.O., Koral, H., Alptekin,Ö., yayında, The Dinar Earthquake (Mw=6.2; October 1, 1995; Afyon-Turkey) and Eartquake Hazard of the Dinar-Çivril fault.
• Philip, H., Cisternas, A., Gvishiani, A., Gorshkove, A., 1989, The Caucasus: an Actual example of the Initial Stages of a Continental Collusion, Tectonophysics, 161, 1-21.
• Pınar, A. 1996, Uzun periyodu telesismik cisim dalgalarından 1 Ekim 1995 Dinar Depreminin kinematik ve dinamik kaynak parametreleri, S.D.Ü. IX. Mühendislik Sempozyumu Jeofizik Mühendisliği Bildirileri Kitabı, 91-96.
• Pınar, N., Lahn, E.,1952, Türkiye Depremleri ve İzahlı Deprem Kataloğlu, T.C. Bayındırlık Bak: Yapı ve İmar İş. Reis. Y. Seri 6, Sayı 36.
• Price, P.C. and Scott, B., 1994, Fault-blok Rotations at the Edge of a Zone of Continental Extension: Southwest Turkey: Journal of Structural Geology. 16, 381-392.
• Sosyal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D. and Altınok, Y., 1980, Historical Earthquake Catalogue of Turkey and Vicinity, TÜBİTAK Proje No: TBAG 341.
• Şaroğlu, F., Emre, Ö., Kuşçu, İ., 1992, Türkiye Diri Fay Haritası, MTA Enstitüsü, Ankara.
• Şengör, A.M.C., 1980, Türkiye’nin neotektoniğinin esasları: Türk Jeoloji Kurumu Konf. Ser., no. 2, 40 pp.
• Taymaz, T and Price, S., 1992, The 1971 May 12 Burdur earthquake sequence, SW Turkey: a synthesis of seismological and geological observations: Geophys. J Int., 108, 589-603.