Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Kültürel Değerlere Yönelik Duyarlılıklarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 3, 88 - 101, 29.09.2021

Ferhat Karaseyfioğlu Hüseyin Çalışkan

Öz

Sosyal bilgiler dersi, birçok kültürü ve bu kültürlere ait bazı kültürel değerleri içeriğinde barındırmaktadır. Bu bağlamda dersin doğasının gereği olarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrencilerinin taşıdığı farklı kültürel değerlere karşı duyarlı olmaları önemlidir. Bu yüzden bu araştırma sosyal bilgiler öğretmenlerinin kültürel değerlere yönelik duyarlılık düzeylerini belirlemek ve farklı değişkenler açısından karşılaştırmak amacıyla gerçekleştirilen betimsel tarama modelinde nicel bir araştırmadır. Araştırma grubunu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında, Türkiye’nin farklı yerleşim birimlerindeki özel ve devlet okullarında görev yapmakta olan 98 erkek, 115 kadın olmak üzere toplam 213 sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kültürel Değerlere Duyarlı Öğretmen Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçekten elde edilen verilerin analizinde araştırmanın amacı ve soruları bağlamında aritmetik ortalama, bağımsız gruplar için t-testi, Mann Whitney U testi ve one-way Anova testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler öğretmenlerinin kültürel değerlere duyarlılık düzeylerinin yüksek olduğu, cinsiyet, kurum, eğitim durumu ve yaş gibi değişkenlere göre de anlamlı bir farklılıklar göstermediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültür, kültürel değerler, sosyal bilgiler öğretmeni, kültürel duyarlılık.

Social Studies Teachers Examination of Sensitivity to Cultural Values

Öz

Social studies course includes many cultures and some cultural values belonging to these cultures. In this context, due to the nature of the course, it is important for social studies teachers to be sensitive to the different cultural values that their students carry. Therefore, this research is a quantitative study conducted in the descriptive survey model in order to determine the sensitivity levels of social studies teachers towards cultural values and to compare them in terms of different variables. The study group consists of a total of 213 social studies teachers, 98 males and 115 females, working in private or public schools in different settlements in Turkey in the 2020-2021 academic year. “Cultural Sensitive Teacher Scale” was used as a data collection tool in the research. The data obtained from the scale were used in the context of the purpose and questions of the research, arithmetic mean, t-test for independent groups, Mann Whitney U test and one-way Anova tests. As a result of the research, it was seen that social studies teachers had a high level of sensitivity to cultural values, and there was no significant difference according to variables such as gender, institution, educational status and age.

Anahtar Kelimeler

culture, cultural values, social studies teacher, cultural sensitivity.

Kaynakça

• Acar Çiftçi, Y., & Aydın, H. (2014). Türkiye’de çokkültürlü eğitimin gerekliliği üzerine bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 197-218.
• Aslan, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çokkültürlü eğitim ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 231-253.
• Başbay, A., & Bektaş, Y. (2009). Çokkültürlülük bağlamında öğretim ortamı ve öğretmen yeterlilikleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 30-43.
• Bostan, H. (2017). Türkiye’de iç göçlerin toplumsal yapıda neden olduğu değişimler, meydana getirdiği sorunlar ve çözüm önerileri. Coğrafya Dergisi, 35(1), 1-16.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cırık, İ. (2008). Çokkültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
• Coşkun, H. (2006). Türkiye’de kültürlerarası eğitim. Türkiye’de eğitim bilimleri: Bir bilânço Denemesi,1.
• Çakır, S. (2011). Türkiye’de göç, kentleşme/gecekondu sorunu ve üretilen politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Fen Edebiyat Dergisi, 23, 209-222
• Çalışkan, H., & Gençer, R. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime ilişkin tutum düzeylerinin incelenmesi. V. Sakarya’da Eğitim Araştırmaları Kongresi, 52-63.
• Çoban, E.A., Doğan, T., & Karaman, N.G. (2010). Öğretmen adaylarının kültürel farklılıklara yönelik bakış açılarının çeşitli demografik değişkenlere göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
• Demir, S. & Başarır, F. (2013). Çok kültürlü eğitim çerçevesinde öğretmen adaylarının öz-yeterlik algılarının incelenmesi. International Journal of Social Science, 6(1), 609-641.
• Demircioğlu, E., & Özdemir, M. (2014). Pedagojik formasyon öğrencilerinin çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 211-232.
• Dilworth, P.P (2000). Multicultural content integration in social studies classrooms. Emory University, ProQuest Dissertations Publishing, 2000. 3009428.
• Emekli, G. (2006). Coğrafya kültür ve turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15(1-2), 51-59.
• Filiztekin, A., & Çelik, M.A. (2010). Türkiye’de bölgesel gelir eşitsizliği. Megaron, 5(3), 116-127.
• Güngör, S., & Buyruk, H. ve Özdemir, Y. (2018). Öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe karşı tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 816-837.
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, K. (2020). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(76), 1761-1775.
• Kaymakçı, S., & Ata, B. (2012). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgilerin doğasıyla ilgili görüşleri. Sosyal bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 3(1), 35-64.
• Kocakaya, S., & Kotluk, N. (2019). Türkiye' de öğretmenlerin kültürel değerlere duyarlı eğitime ilişkin görüşleri: bir karma yöntem araştırması. Sakarya University Journal of Education, 9(2), 304-334.
• Kozikoğlu İ., & Tosun Y., (2020). Öğretmenlerin kültürel değerlere duyarlı pedagojiye ilişkin görüşleri ile kültürel zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science, 10(3), 539-548.
• Mann, A. N. (2013). Integration of Multicultural Education Into K–12 Social Studies Courses: A Case Study. Walden University, ProQuest Dissertations Publishing, 2013. 3591312.
• Nayır, F. (2019). Kültürel değerlere duyarlı öğretmen rolleri ölçeğinin geliştirilmesi. Turkish Studies Educational Sciences.14(6), 3273-3292.
• Özdemir, M., & Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı il örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 215-232.
• Öztürk, C. (2016). Farklı ülkelerin sosyal bilgiler öğretim programları. Pegem Akademi.
• Perry, B. D., & Szalavitz, M. (2019). Köpek gibi büyütülmüş çocuk. (Çev. Belgin Selen Haktanır) Koridor Yayıncılık.
• Polat, S. (2009). Öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik kişilik özellikleri. International Online Journal of Educational Sciennes, 1(1), 154-164.
• Sipahi, B. Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Yazıcı, S., Başol, G., & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: bir güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.37, 229-242.