REFLECTIONS OF CHANGES IN ACCOUNTING ESTIMATES ON FINANCIAL STATEMENTS: ANALYSIS OF BIST COMPANIES (2013-2021)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 3, 363 - 386, 31.12.2022

Zeynep Özenir Haydaroğlu , Alpaslan Yaşar

https://doi.org/10.22139/jobs.1184706

Öz

Aim: Changes in accounting estimates (CAE) can be effective on both current and future financial statements of businesses. The purpose of this study is to examine the reflection of CAEs on the profit/loss statement.
Method: For this purpose, CAEs of companies that announced CAE among companies traded in Borsa Istanbul (BIST) between 2013-2021 were analyzed by content analysis method.
Findings: The findings of the study show that non-CAE companies (40.3%) are more than companies with CAEs (1.60%), and there are companies that do not disclose whether they have CAE or not (58.1%). Also, we determined that the most common CAE was a change in a useful life. In addition, it has been seen that the effect of CAE on the Profit or Loss Statement is in the direction of increase and/or decrease, the most effective of CAE is on the current period Profit or Loss Statement, and it rarely has an effect on both the current and future periods. We observed that the greatest effect of CAE is on the current period’s Profit or Loss Statement, and it rarely has an effect on both the current and future periods. Moreover, the most reducing effect in the current period, Profit or Loss Statement was in 2014, the most decreasing effect was in 2018. Additionally, it has been determined that the companies that affect the period’s Profit or Loss Statement through CAE are mostly audited by the Big Four, and the most common opinion given by these companies is the “unqualified opinion”.
Results: We point out that the reflection of CAEs in the financial statements may be an important factor in the decisions that financial information users will make by evaluating the financial statements. The findings of the study support the results of the prior studies (Aktaş, 2013; Ömürbek & Öztürk, 2013) that the companies with CAE are more than the non-CAE companies, that there are companies that do not have a footnote on whether a CAE has been made or not, and that the most common CAE is the change in a useful life.

Anahtar Kelimeler

Changes in accounting estimates, IAS 8, Profit/Loss Statement, BIST

MUHASEBE TAHMİN DEĞİŞİKLİKLERİNİN FİNANSAL TABLOLARDAKİ YANSIMALARI: BİST ŞİRKETLERİNİN ANALİZİ (2013-2021)

Öz

Amaç: Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler (MTD), işletmelerin hem cari hem de gelecek dönem finansal tabloları üzerinde etkili olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, MTD’lerin Kâr veya Zarar Tablosu üzerindeki yansımasını incelemektir.
Yöntem: Bu amaçla, Borsa İstanbul (BİST)’de 2013-2021 yılları arasında işlem gören şirketlerden MTD açıklayan şirketlerin MTD’leri içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir.
Bulgular: Araştırmanın bulguları, MTD yapmayan şirketlerin (%40,3) MTD yapan şirketlerden (%1,60) daha fazla olduğunu ve MTD olup olmadığına ilişkin açıklamada bulunmayan şirketler (%58,1) olduğunu göstermiştir. Ayrıca, en çok yapılan MTD’nin faydalı ömür değişikliği olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan, MTD’nin Kâr veya Zarar Tablosu üzerindeki etkisinin artış ve/veya azalış yönünde olduğu, MTD’nin en fazla etkisinin cari dönem Kâr veya Zarar Tablosu üzerinde olduğu, nadiren hem cari hem de gelecek dönem üzerinde etkisinin olduğu görülmüştür. Ayrıca, cari dönem Kâr veya Zarar Tablosu’nda en fazla azaltıcı etki 2014 yılında; en fazla artırıcı etki ise 2018 yılında gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, MTD dönem Kâr veya Zarar Tablosu’nu etkileyen şirketlerin çoğunlukla Dört Büyüklerce denetlendiği, bu şirketlere en çok verilen görüşün ise “olumlu görüş” olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Finansal bilgi kullanıcılarının finansal tabloları değerlendirmek suretiyle alacakları kararları üzerinde MTD’lerin finansal tablolardaki yansımasının önemli bir unsur olabileceğine dikkat çekilmiştir. Araştırmanın bulguları, MTD değişikliği yapan şirketlerin MTD değişikliği yapmayan şirketlerden fazla olması, MTD değişikliği yapılıp yapılmadığına ilişkin dipnot açıklaması bulunmayan şirketler olması ve en fazla yapılan MTD’nin faydalı ömüre ilişkin değişiklik olması yönüyle, önceki çalışma sonuçlarını (Aktaş, 2013; Ömürbek & Öztürk, 2013) desteklemektedir. 

Anahtar Kelimeler

Muhasebe tahminlerinde değişiklikler, TMS 8, Kâr/Zarar Tablosu, BİST

Kaynakça

• Akça, N., ve Gönen, S. (2015). Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıkların Türkiye Muhasebe Standartları ve Vergi Mevzuatı Kapsamında Değerlendirilmesi. Siyaset Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 89-105.
• Akgün, A. İ. (2009). Türkiye'de Finansal Raporlama Standartları Açısından Varlıklarda Değer Düşüklüğü ve Şerefiyenin İncelenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 1-34.
• Ayboğa, H. ve Aslanoğlu, S. (2002). İşletmelerde Şüpheli Ticari Alacaklar ve Karşılıklarının Hesaplanmasında Parakende Satış Yöntemi. Öneri Dergisi, 5(17), 53-67.
• Bal, M. (2019). BİST’te İşlem Gören İmalat Sektöründeki İşletmelerin TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler Ve Hatalar Standardı Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS), 29/07/2017 tarih ve 30138 (Mükerrer) Sayılı Resmi Gazete.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri. Çev. Selçuk Beşir DEMİR. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çetinkaya, N. (2017). Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Değerlemesinde Gerçeğe Uygun Değer Tespiti ve Türkiye’deki Uygulamaların Değerlendirilmesi. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 2(4), 69-83.
• Çilingir, A. (2017). İletişim Alanında İçerik Analizi Yöntemi Kullanılarak Yapılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri Üzerine Bir İnceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 148-160.
• Ghosh, A. A., & Siriviriyakul, S. (2019). Changes in Accounting Estimates: Managerial Opportunism or Risky Firms?. Baruch College Zicklin School of Business Research Paper, (2019-02), SSRN: https://ssrn.com/abstract=3317064.
• Gökgöz, A. (2012). TMS 8: Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler Ve Hatalar Standardına İlişkin Muhasebe Uygulamaları. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 14(4), 151-174.
• Gücenme Gençoğlu, Ü. (2017). Temel Konularda BOBİ FRS ve TMS/TFRS Karşılaştırması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 76, 1-24.
• Gürdal, K. (2006). Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 32, 1-12.
• Ionescu, C., & Georgescu, F. (2014). Estimation and Valuation in Accounting. Journal of Economic Development, Environment and People, 3(1), 38-49.
• Kaplan, S., & Reckers, P. M. (1995). Auditors′ Reporting Decisions for Accounting Estimates. Managerial Auditing Journal, 10(5), 27-36.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu, Selçuk İletişim, 4(3), 21-28.
• Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (KÜMİ FRS) Taslağı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/KUMI/KamuoyuGorusuneAcilanlar/K%C3%9CM%C4%B0%20FRS%20Taslak%20Metin.pdf.
• Ömürbek, V., ve Öztürk, M. S. (2013). Muhasebe Politikaları Ve Tahminlerindeki Değişikliklerle İlgili İMKB 100 Şirketlerinde Bir İnceleme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 6(3), 1-14.
• Mert, H. ve Güleryüz, M. (2015). Muhasebe Tahminlerinin Denetimi: Stoklar ve Ticari Alacaklar İçin bir Uygulama. Mali Çözüm, 130, 41-60.
• Parlakkaya, R. (2010). TMS-8: Muhasebe Poitikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar Standardı Uygulamaları. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 3(1), 65-86.
• Süer, A. Z. (2021). Önemli Muhasebe Tahminlerinin Kilit Denetim Konuları Çerçevesinde İncelenmesi. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (65), 23-37.
• Syzdykova, A. (2016). Türkiye'de TFRS'ye Göre Şerefiye Değer Düşüklüğü Testi: BİST 100 Şirketleri Tarafından Kullanılan İskonto Oranlarının Analizleri. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 2(2), 23-40.
• TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar Standardı, 13/06/2018 tarih ve 30450 Sayılı Resmi Gazete
• Tuğay, O. (2013). Maddi Duran Varlıklarda Amortisman Uygulamalarının TMS 16 ve Vergi Mevzuatı Açısından İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi İBFF Dergisi, 17(2), 167-187.
• Varıcı, İ. (2014). Muhasebe Ve Denetim Standartları Açısından Muhasebe Tahminleri. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 2, 81-115.
• Yaşar, A., ve Çetin, E. (2022). Şerefiye Değer Düşüklüğüne İlişkin Tahmin ve Varsayımlar Hakkında Açıklamaların ve Denetim Prosedürlerinin İncelemesi. Mali Çözüm Dergisi, 32 (169), 127-150.
• Yükçü, S., ve Gönen, S. (2012). Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler Ve Hatalar Standardına İlişkin Uygulama Önerileri. Mali Çözüm Dergisi, (114), 17-3.
• www. kap.org.tr