Establishment and Activities of Pristavite Organization in the North Caucasus in Aleksey Yermolov Period (1816-1827)

Yıl 2020, , 163 - 186, 31.05.2020

Hatice Karımov

https://doi.org/10.21488/jocas.728369

Öz

In the article, the establishment process of the pristavil institution, the development stages of this system and the activities of pristavs in North Caucasus during the period of the chief commander of the Caucasus Aleksey Petrovic Yermolov were discussed. At the same time, the policies of the military administration in the Caucasus about the pristavls were examined and significant conclusions were made about the importance of the pristavlik institution in the formation of the Russian administrative system in the North Caucasus. Although the activities and the administrative system of the pristavlik institution in the North Caucasus have been studied generally, the Yermolov period has not been the subject of a special study. Without a comprehensive study of this period, a general idea about the methods of applying this system in various regions of the North Caucasus and the implementation of Russian administrative legislation on these lands cannot be obtained. In our study covering the years 1816-1827, primary sources and investigative works, mainly the documents compiled by the Caucasus Archaeography Commission (AKAK), were used.  

Anahtar Kelimeler

Pristave, Chechnya, Dagestan, Ossetia, Kabarda, Alexey Yermolov

Aleksey Yermolov Döneminde Kuzey Kafkasya’da Pristavlık Kurumunun Kurulması ve Faaliyetleri (1816-1827) [Establishment and Activities of Pristavite Organization in the North Caucasus in Alexey Yermolov Period (1816-1827)]

Öz

Makalede Kafkasya başkomutanı Aleksey Petroviç Yermolov döneminde Kuzey Kafkasya’da pristavlık kurumunun kurulma süreci, bu sistemin gelişim aşamaları ve pristavların faaliyetleri ele alınmıştır. Aynı zamanda Yermolov özelinde Kafkasya’daki askeri yönetimin pristavlara ilişkin politikası da incelenmiş ve Kuzey Kafkasya’da Rus idari sisteminin oluşum sürecinde pristavlık kurumunun önemi hakkında sonuçlar çıkarılmıştır. Bu zamana kadar Kuzey Kafkasya’da pristavlık kurumunun faaliyetleri ile idari sistem genel olarak ele alınmasına rağmen, Yermolov dönemi özel bir çalışmaya konu olmamıştır. Bu dönemin kapsamlı bir çalışması olmadan da bu sistemin Kuzey Kafkasya’nın çeşitli bölgelerinde uygulanma yöntemleri ile bu topraklar üzerinde Rus idari mevzuatının tatbik edilmesi hakkında genel bir fikir elde edilemez. 1816-1827 yıllarını kapsayan çalışmamızda ağırlıklı olarak Kafkasya Arkeografi Komisyonu tarafından derlenen belgeler (AKAK) başta olmak üzere birinci el kaynaklar ve tetkik eserlerden faydalanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aleksey Yermolov, Pristavlık Kurumu, Çeçenya, Dağıstan, Kabardey, Osetya

Kaynakça

• 1. Aktı, Sobrannıye Kavkazskoy Arheografiçeskoy Komissiyey (AKAK)
• АКАК, Ed. A.P. Berje, T.I, Tiflis 1866, Dok. 1072. “İzvleçeniye iz nastavleniya, dannogo iz Gosudarstvennoy Kollegii inostrannıh del opredelennomu k delam Kalmık i drugih Aziyatskih narodov, kol. s. Makarovu”.
• T.II, Tiflis 1868, Dok. 5. “Reskript kn. Tsitsianovu, ot 26 sentyabrya 1802 goda.”
• Т.III, Tiflis 1869, Dok. 1146. “Toje, polk. Ahverdovu, ot 11-go iyulya 1807 goda.”
• T.III, Tiflis 1869, Dok. 1147. “Obeşeniye gr. Gudoviça mirnıh dereven Çeçenskih Bolşoy i Maloy Atagi, Kermençuka, Çahkara, Gehi, Şali i Aldi starşinam, duhovnim çinam i vsemu narodu, ot 11-go iyulya1807 goda.”
• T.III, Tiflis 1869, Dok. 1156. “Predpisaniye gr. Gudoviça polk. Ahverdovu, ot 12 dekabrya 1807 g.”
• T.VI, Tiflis 1874, Çast 1, Dok. 1003. “Predpisaniye gen. Yermolova gen.-m. Delpotsso, ot 4-go noyabrya 1816 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 20. “İzveşeniye gen. Yermolova obşestvu Gamri-yuzenskomu, ot 26-go yanvarya 1820 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 146: “Obraşeniye gen. Yermolova Karakaytakskomu narodu ot 26-go yanvarya 1820 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 147. “Predpisaniye gen. Yermolova gen.-m.baronu Vrede, ot 24-go iyunya 1820 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 154. “Raport gen. m. Fon-Krabbe gen. Yermolovu, ot 4-go avgusta 1824 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 156. Raport gen. m. Fon-Krabbe gen. Yermolovu, ot 19-go yanvarya 1825 g.” - “Obşestvu dereven: Utsari, Durya, Şari, Çagri, Abdaşka i Sana-kara.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast 2, Dok. 839, s. 472. “Predpisaniye gen. Yermolova gen.-m. Stalyu, ot 30-go avgusta 1822 g.”
• T.VI, Tiflis 1875, Çast II, Dok. 898. “Predpisaniye gen. Yermolova polk. Skvortsovu, ot 29 iyunya1827 g.”
• T.IV, Tiflis 1875, Çast II, Dok. 910. “Vısoçayşeye poveleniye gen. Yermolovu, ot 24-go iyulya 1822 g.”
• T.IV, Tiflis 1875, Çast II, Dok. 979. “Otneşeniye gen. Yermolova k. gr. Koçubeyu, ot 26-go marta 1821”
• 2. Polnoye Sobraniye Zakonov Rossiyskoy İmperii (PSZRİ)
• PSZRİ, Sob. 1, T. XVI, No: 19536, Sankt-Peterburg 1830.
• PSZRİ, Sob. 1, T. XVII, No: 20468, Sankt-Peterburg 1830.
• Administrativno-territorialnoye ustroystvo, Pod obşey redaktsiyey A. P. Vıjikova, Moskova: Olma-press, 2002.
• Bliyeva, Z.M. Sistema upravleniya na Severnom Kavkaze v kontse XVIII-pervoy polovine XIX v. Vladikavkaz: İzd. SOGU, 1992.
• Çaycıoğlu, Oğuzhan Serdar. Rusya’nın Kafkasya Siyaseti: General Paskeviç’in Başkomutanlığı Dönemi (1827-1831), Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul 2018.
• Gapurov, Ş.A. Severnıy Kavkaz v politike Rossii v naçale XIX v. (1801-1815 gg.), Nalçik: El-Fa, 2004.
• Gaydabura, İ.G. Stanovleniye sıstemı administrativnogo upravleniya na Severnom Kavkaze (konets XVIII-naçalo XXvv.), Dissertatsiya na soiskaniye uçenoy stepeni kandidata yuridiçeskih nauk, Krasnodar 2007.
• Hlınina T.P., Krinko Y.F., Uruşadze A.T. Rossiyskiy Severnıy Kavkaz: istoriçeskiy opıt upravleniya i formirovaniya granits regiona, Rostov: İzd. Yunts RANY, 2012.
• İstoriya Çeçni s drevneyşih vremen do kontsa XIX veka, T. 1, Groznıy: Knijnoye izdatelstvo, 2006.
• İstoriya narodov Severnovo Kavkaza (konets ХVIII v. -1917 g.), Мoskva: Nauka, 1988.
• Kavtaradze, A.G. General A. P. Yermolov, Tula:Priokskoye izdatelstvo, 1977.
• Kerimov, Hatice. Aleksey Petroviç Yermolov’un Kafkasya Başkomutanlığı (1816-1827), Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul 2012.
• Klıçkinov, Y.Y. Deyatelnost A.P. Yermolova na Severnom Kavkaze (1816-1827), Armavirskiy gosudarstvennıy pedagogiçeskiy institut, diss., 1998.
• Malahova, G.N. Stanovleniye i razvitiye Rossiyskogo gosudarstvennogo upravleniya na Severnom Kavkaze v kontse ХVIII-ХIХ vv., Rossiyskaya Akademiya gosudarstvennoy slujbı prezidente Rossiyskoy Federatsii, diss., 2001.
• Potto, V.A. Kavkazskaya voyna: V 5 t: T. 1, Stavropol: Kavkazskiy kray, 1994.
• Potto, V. A. Kavkazskaya voyna: Yermolovskoye vremya, T.3, Moskva: Tsentrpoligraf, 2007.
• Oçerki istorii Ministerstva inostrannıh del. 1802-1902. SPB:T-vo P. Golike i A. Vilborg, 1902.
• Kuznetsov V.A. “Vaynahlar: Çeçenler ve İnguşlar”, çev. Murat Papşu, Tarık Cemal Kutlu Armağanı, Ed. Erol Yıldır, İstanbul: Yeni Dünya Yayıncılık, 2009.
• Taşcı, Tekin Aycan. Kafkasya’da Namestliklik Kurumu (1845-1854), Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul, 2019.
• TSGVİA, F. 400, Op. 258/968, d. 18, ll. 72-102. Kopiya rukopisnaya. http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Kavkaz/XVIII/17201740/Feod_otn_Dagestan/1-20/9.htm. 12.04.2020.
• Andriaynen, S.V. “General Yermolov na Kavkaza: Voyna radi mira”, Pskovskiy voenno-istoriçeskiy vestnik, Vıp. 2, 2016.
• Cumagulova, A.T. “Vklad Sultan Mengli-Gireya v organizatsiyu administrativnogo upravleniya nogaytsami Severo-Zapadnogo Kavkaza v pervoy treti XIX veka” Voprosı teorii i praktiki, No. 12 (50), 2014.
• Doğan, Şahin, “Adolf Petroviç Berje ve Önemli Bir Eser Akak”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, No:208, İstanbul: 2014.
• İzbasarova G., Lyubiçankovski S. “Pristavstva na okrainah Possiyskoy imperii v XVIII – pervoy polovine XIX v.: ot administrativno litsa k sisteme upravleniya” Rossiyskaya İstoriya 2, 2018.
• Komarov, A.V. “Mehtulinskiye hanı” Sbornik svedeniy o kavkazskiy gortsah. Vıp.2, Tiflis, 1869.
• Maltsev, V.N. Çirg, A.Y. “İnstitut pristavstva na Kavkaze: sozdaniye, deyatelnost, evolyutsiya (vtoraya polovina XVIII veka-1860 god)”, Vestnik Adıgeyskogo gosudarstvennogo universiteta, No: 2, Maykop, 2012.
• Mamedov, A.N. “Pristavskaya sistema upravleniya na Severo-vostoçnom Kavkaze v pervoy polovine XIX veka”, Obşestvennıye i Gumanitarnıye nauki”, https://lib.herzen.spb.ru/media/magazines/contents/1/35(76)1/ mamedov_35_76_1_241_244.pdf. 16.04.2020.
• Murtazayev, A.O. “Administrativno-politiçeskiye preobrazovaniya v Kaytage v 20-30 gg. XIX v.”, Vestnik İnstitura İAE, No: 4, 2013.
• Rabadanova, A.U. “Gosudarstvenno-politiçeskiy stroy feodalnıh obrazovaniy dagestana v seredine XVIII- naçale XIX. v.”, İstoriçeskaya i sotsialno-obrazovatelnaya mısl, T. 7, No: 2, 2015.
• Omarov A.İ. “Stanovleniye Rossiyskogo upravleniya na Severo-vostoçnom Kavkaze v kontse XVIII-naçale XIX veka”, İzvestiya Rossiyskogo gosudarstvennogo pedagogiçeskogo universiteta im. A. İ. Gertsena, 2009.
• Taşcı, Tekin Aycan. “Kafkasya’da Rus İdari Yapıları (1785-1845)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi 27, 2019.
• Taşcı, Tekin Aycan. “Osetler Hakkında Türkçe ve Rusça Literatür Değerlendirmesi”, Kafkasya Çalışmaları, Yıl 5, No: 9, Kasım 2019.
• Umahavov, K.M., Umahanov, R.S. “Politiçeskiye otnoşeniya Mehtulinskogo hanstva s Rossiey v XVIII-naçale XIX veka”, Vestnik Dagestanskogo nauçnogo tsentra, No: 5, 2013.