Yaratılan Kimlikler: Çerkeslerde Kadın Olmak [Created Identities: Being a Woman among Circassians]

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 15, 1 - 22, 31.05.2024

Sevda Arslan

https://doi.org/10.21488/jocas.1472060

Öz

Bu makale Çerkes millî kimliğinin tanımlanmasında kadına biçilen rolü toplumsal cinsiyet kavramı altında ele almaktadır. Çerkes ve Çerkes üst kimliğine atıfta bulunan Abhaz ve Abaza yazarlar tarafından Türkçe yazılmış romanlara dayanarak millî kimlik tanımlamasında; kadına yüklenen görevler, “kültür taşıyıcısı olarak kadın” ve “ideal kadın” başlıklarını tartışmaktadır. Azınlık, sürgün ya da göçmen topluluklarda kadın tanımlamalarına eklemlenen eğitmen, geleneğin uygulayıcısı - koruyucusu ve hafıza mekânı rollerini irdelemekte bu rollerin kaynağını sorgulamaktadır. Bunun yanı sıra mitleşmiş “Çerkes güzeli” tanımlamasına toplumsal cinsiyet açısından yaklaşmakta, yaratılmış güzellerin edebiyata yansımasının izini sürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Abhaz, Abaza, Adige, Kafkasya, toplumsal cinsiyet, roman

Yaratılan Kimlikler: Çerkeslerde Kadın Olmak [Created Identities: Being a Woman among Circassians]

Öz

This article discusses the role which is assigned to women in defining the Circassian national identity under the concept of gender. Defining national identity based on novels written in Turkish by Circassians, as well as Abkhazians and Abazins who refer to the Circassian super-identity; it discusses the duties assigned to women, “women as bearers of culture” and “the ideal woman”. The article examines the roles of educator, practitioner and protector of tradition, and place of memory, which are incorporated into the definitions of women in minority, exile or immigrant communities, and questions the source of these roles. In addition, the article approaches the definition of the mythical Circassian beauty from a gender perspective and traces the reflection of created beauties in literature.

Anahtar Kelimeler

Abkhaz, Abaza, Adyghe, Caucasian, gender, novel

Yaratılan Kimlikler: Çerkeslerde Kadın Olmak [Created Identities: Being a Woman among Circassians]

Öz

This article discusses the role which is assigned to women in defining the Circassian national identity under the concept of gender. In defining national identity based on novels written in Turkish by Circassians and Abazins; It discusses the duties assigned to women, “women as culture bearers” and “the ideal woman”. The article examines the roles of educator, practitioner and protector of tradition, and place of memory, which are incorporated into the definitions of women in minority, exile or immigrant communities, and questions the source of these roles. In addition, the article approaches the definition of the mythical Circassian beauty from a gender perspective and traces the reflection of created beauties in literature.

Anahtar Kelimeler

Circassians, social gender, women, identity, novel

Kaynakça

• Ahmet Midhat. Felâtun Bey ve Râkım Efendi, Enderun Kitabevi, 1994.
• Antigen, Mutlu. Metropol Çerkeslerinin Kararsız Kitabı, Argos Yayın Hizmetleri, 2005.
• Arslan, Sevda. Çerkes ve Abaza (Abhaz) Kökenli Yazarların Romanlarında Millî Kimlik İnşası, Doktora Tezi, 2022.
• Asmann, Jan. Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. A. Tekin), Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Atalan, Özdemir. Narıçko’nun Atı, Kafdav Yayınları, 2005.
• Atçı, Ayça. Kağıttan Gemiler, Net Kitap, 2018.
• Atlı, Cemile. “Hayriye Melek Hunç’un Yazılarında Çerkes Milliyetçiliği, Feminizm ve Kölelik”. Kafkasya Çalışmaları - Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Caucasian Studies Mayıs (2021):183-207.
• Berktay, Fatmagül. “Önsöz-Temsil Politik Bir Meseledir”, Kadın ve Müzik, Ed. Ş. Ersoy Çak-Ş. Beşiroğlu, Milenyum Yayınları, 2017.
• Bilbaşar, Kemal. Kölelik Dönemeci. Can Yayınları, 2015.
• Binel, Özlem. Ay Işığım, İnkılâp Kitabevi, 2020.
• Canbolat, Orhan. Asker ve Tüccar Nalbus, 1918, Kentkitap, 2013.
• Çelik, Osman. Kazanuko Jabağ, Timaş Yayınları 1994.
• Çelik, Osman. Genar, İtalik Kitapları, 2001a,
• Çelik, Osman. Savaş Nesilleri, İtalik Kitapları, 20001b.
• Çelik, Osman. Zorunlu Göç, İtalik Kitapları, 2001c.
• Çetinbaş, Mehdi Nüzhet. Elveda Çerkesya, Çınaraltı, 2017.
• Doğan, Setenay Nil. “An Exploration into the Formations of a Ghost: Gendered Terrains of Circassian Diaspora Nationalism in Turkey”. Kafkasya Çalışmaları - Sosyal Bilimler Dergisi / Journal of Caucasian Studies Special Issue “Gender in the Caucasus and the Diaspora, (2021):51-74.
• Ersoy, Hayri. Sürdüler Sürgün Oldum, Belge Yayınları, 2018a.
• Ersoy, Hayri. Sürgün Sessiz Ölür, Belge Yayınları, 2018b.
• Ersoy, Hayri. Çöl Sıcağında Bile Üşürsün Sürgünsen, Belge Yayınları, 2018c.
• Erşan, Lider. Hâkim Devlet, Sokak Kitapları Yayınları, 2015.
• Erşan, Lider. Setenay, Kibele Yayınları, 2019.
• Evliya Çelebi. Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, (Haz. Y. Dağlı ve S. A. Karaman), II. 1. YKY, 2008.
• Evliya Çelebi. Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Haz. S. A. Karaman), VII. 2. YKY, 2011.
• Genel, Recep. Tanrı’nın Çorbasını İçmiştik, İthaki Yayınları, 2009.
• Ilıca, Bedrettin. Çerkes Özgürlük Savaşçısı Hapago, Kuban Matbaacılık Yayıncılık, 2021.
• Hunç, Hayriye Melek. Zühre-i Elem, Arşak Garoyan Matbaası, İstanbul, 1326 (1910).
• Jenkins, Richard. Sosyal Kimlik, (Çev. G. Bostancı), Everest Yayınları, 2016.
• Kandiyoti, Deniz. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Metis Yayınları, 2013.
• Kılınçvuran, İnal. Atlılar. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2015.
• Mutlu, Betül. Asi ve Duygulu Bir Ses Hayriye Melek Hunç, Ürün Yayınları, 2012.
• Öner, Çetin. Dağlara Yazılıdır, Can Yayınları, 2007.
• Övür, Ayşe. Sahra 1911, Remzi Kitabevi, 2017.
• Özbek, Setenay. Kafdağı’nın Ateşi, Kafdav Yayıncılık, 2021.
• Özdemir, Mesut. Yorgun Tutsak, Kandil Matbaası, 1986.
• Özkan Oğuz, Sinem. İçimdeki Nehir, Yirmibir Yayınları, 2021.
• Özşahin, Nuriye. Elbruz’un Gözü, Sepya Yayınları, 2011.
• Reşat, Sevim. Rüzgâr Kokulu Atlılar, Altın Kitaplar Yayınevi, 2008.
• Reşat, Sevim. Karlı Dağın Âşıkları, Altın Kitaplar Yayınevi, 2019.
• Samipaşazade Sezai, Sergüzeşt, Beyaz Balina Yayınları, 2018.
• Sarebiy, Maf’edz. Çerkesler ve Gelenekleri, (Çev. B. Tarakçı), Kalkan Matbaacılık, 2017.
• Schick, İrvin Cemil. Çerkes Güzeli Bir Şarkiyatçı İmgenin Serüveni, (Çev: A. Anadol), Oğlak Güzel Kitap, 2004.
• Scott, Joan W. “Toplumsal Cinsiyet: Faydalı Bir Tarihsel Analiz Kategorisi”, (Çev: D. Demirler, F. Dinçer), Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, Ekim, 12, (2010):112-138.
• Soykan, Sema, Adsız Roman, Alfa Yayınları, 2018.
• Şenol, Mahmut. Çerkes Âdil Paşa’nın Tahsildarlık Günleri, Alfa Yayınevi, 2016a.
• Şenol, Mahmut. Capon Çayevi, Alfa Yayınevi, 2016b.
• Tokuç Balbay, Eda. Zişan, Mordem Yayıncılık, 2018a.
• Tokuç, Balbay. Şovda, Zinde Yayıncılık, 2018b.
• Toledano, Ehud R. Osmanlıda Köle Ticareti 1840-1890, (Çev. Y. H. Erdem), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1994.
• Uğurlu, Özel. Anzure, Kavim Yayınları, 2007.
• Uysal, Musa. Üç Atlı, Ardıç Yayıncılık, 2008.
• Üstün, Hulusi. Şaheser, Akis Kitap, 2004.