Exploring Bubble Tests and Drives of Bank Index and Share Prices in Borsa Istanbul

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: Special Issue, 308 - 321

Melih Kutlu , Mustafa Çakır

Öz

The aim of this study is to explore the existence of bubbles in the Turkish bank index and share prices, and identfy the macroeconomic factors that contribute to the formation of such bubbles. The results of the Generalized Supremum Augmented Dickey-Fuller (GSADF) test identified multiple price bubble periods in the bank index and the majority of bank stocks listed on Borsa Istanbul, particularly in the second half of 2022. Notably, price bubble periods were observed in TSKB stocks during 2010 and 2011, in Şekerbank, TSKB, and Vakıfbank stocks in 2013, and in ICBC Turkey shares in 2017 and 2018. One of the most significant findings of the study is the detection of multiple price bubbles in the BIST Bank Index and all its constituent shares since the second half of 2022. Furthermore, the logit regression results indicate that credit risk premiums (CDS), exchange rates, and interest rates are important determinants of bubbles in both the bank index and individual bank stocks.

Anahtar Kelimeler

Bank shares, Explosive behavior, CDS, Exchange Rates, GSADF Test

Borsa İstanbul Banka Endeksi ve Hisse Fiyatlarında Balon Oluşumu ve Belirleyicileri

Öz

Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul banka endeksi ve hisse fiyatlarında bir balon olup olmadığını ve bu balonların makroekonomik nedenlerini araştırmaktır. Genelleştirilmiş özyinelemeli sağ kuyruk ADF (GSADF) test sonuçları, özellikle 2022 yılının ikinci yarısından sonra Borsa İstanbul'daki banka endeksi ve çoğu banka hisselerinde çoklu fiyat balon dönemleri tespit etmiştir. Özellikle 2010 ve 2011 yıllarında TSKB hisselerinde, 2013 yılında Şekerbank, TSKB ve Vakıfbank hisselerinde, 2017 ve 2018 yıllarında ise ICBC Türkiye hisselerinde fiyat balon dönemleri gözlenmiştir. Çalışmanın en önemli bulgularından biri, 2022 yılının ikinci yarısından itibaren BİST Banka Endeksi'nde ve tüm hisse senetlerinde birden fazla fiyat balonu tespit edilmiş olmasıdır. Ayrıca, logit regresyon sonuçlarına göre CDS, döviz kuru ve faiz oranlarının banka endeksi ve banka hisse senedi balonlarının önemli belirleyicileri olduğunu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Banka Hisseleri, Fiyat Balonları, CDS, Döviz Kurları, GSADF Testi

Kaynakça

• Acharya, D. (2024). Comparative Analysis of Stock Bubble in S&P 500 Individual Stocks: A Study Using SADF and GSADF Models. Journal of Risk and Financial Management, 17(2), 59.
• Akdağ, S. ve Yıldırım, H. (2019). Dolar Kuru ile Seçilmiş BİST Sektör Endeksleri Arasındaki İlişki: Asimetrik Nedensellik Analizi. Academic Elegance, 12, 409-425.
• Akkaya, M. (2018). Borsa İstanbul hisse senedi getirilerinde balon oluşumu üzerine bir uygulama. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 19(1), 188-200
• Akel, V. ve Gazel, S. (2015). Finansal Piyasa Riski ve Altın Yatırımı: Türkiye Örneği. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (1), 335-350
• Akıncı Y, G., Mumcu K., F. ve Eroğlu S., D. (2023). Hisse Senedi Piyasasında Spekülatif Balonlar: BİST-100 Üzerine Genelleştirilmiş Yinelemeli Sağ-Kuyruk ADF (GSADF) Analizi. In: Eroğlu Sevinç, D. ve Yüce Akıncı, G. (eds.), Studies on Economic and Financial Policies. Özgür Publications.
• Altuntaş, D., ve Ersoy, E. (2020). CDS Primi ile BİST 30 Endeksi ve BİST Bankacılık Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Ekonomi Ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 144-155.).
• Altınbaş, H. (2022). COVID-19’un Küresel Hisse Senedi Piyasalarının Hareketleri Üzerindeki Etkisi ve Türkiye Piyasası Üzerine Bir Inceleme. Yildiz Social Science Review, 8(1), 41-51.
• Anavatan, A., ve Kayacan, E.Y. (2018). BİST 100 endeksinde balon etkisinin incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5 (8), 124-131.
• Belen, M., ve Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de hisse senedi getirileri ile döviz kuru arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 34-42.
• Bezgin, M. S. ve Başar, M. (2020). The Research of Asset Price Bubble at Borsa Istanbul and Financial Crisis Relationship. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 143-156.
• Bhanja, N., ve Dar, A. B. (2015). The beauty of gold is, it loves bad news: evidence from three major gold consumers. Economic Change and Restructuring, 48, 187-208.
• Chang, T., Gil-Alana, L., Aye, G. C., Gupta, R., & Ranjbar, O. (2016). Testing for bubbles in the BRICS stock markets. Journal of Economic Studies, 43(4), 646-660.
• Çağlı, E. C. Ç. ve Mandacı, P. E. (2018). Uluslararası Hisse Senedi Piyasalarında Özyinelemeli Esnek Tahminleme İle Çoklu Balonların Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2), 193-200.
• Çakar, R. (2022). Katılım ve konvansiyonel endekslerin fiyat balonları açısından test edilmesi: Kovid-19 dönemi Türkiye’den ampirik kanıtlar. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies 8 (1), 106-122.
• Dalkılıç, N., Gulcemal, M. E. ve Tansoy, H. (2021). Makroekonomik Faktörlerin BİST Bankalar Endeksi Üzerindeki Etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 897-905.
• Erdoğdu, H ve Bakut, E. (2016). BİST Banka Endeksi’nin (XBANK) VIX ve MOVE Endeksleri ile İlişkisinin Analizi. Bankacılar Dergisi, 98, 57-73
• Garayev, B., Keçili Ç., M., Esen, E. ve Temizel, F. (2021). CDS Primi ve Faiz Oranının BİST Banka Endeksine Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme. Alanya Akademik Bakış, 5(1), 231-244.
• Gonzalez, J. E. G., Joya, Jair N., Franco, J. P. ve Torres, J. E. (2017). Asset Price Bubbles: Existence, Persistence and Migration. South African Journal of Economics, 85 (1), 52-67.
• Hammoudeh, S., Nandha, M., ve Yuan, Y. (2013). Dynamics of CDS spread indexes of US financial sectors. Applied Economics, 45(2), 213–223.
• İlkhan, C., Çevikgil, D., Aydın, B. ve Zeren, F. (2022). Altın Fiyatları, ABD Doları ve BİST 100 Endeksi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1), 46-53.
• Jiménez, Á.J. (2011). Understanding economic bubbles. Programa Universitat-Empresa, Barcelona.
• Karcıoğlu, R., ve Özcan, K. A. (2023). Varlık Fiyat Balonları ve BİST 100 Volatilitesine Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (98), 63-86.
• Kılcı, E. N. (2017). CDS Primleri ile Ülke Kredi Riski Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi; Türkiye Örneği, Maliye ve Finans Yazıları, 108. 71-86.
• Koncak, A., ve Nazlıoğlu, E. H. (2024). Küresel Belirsizlikler ve Türkiye Pay Senedi Piyasası Arasındaki İlişki: Dalgacık Uyum Analizinden Kanıtlar. Maliye Dergisi, 186: 251-274.
• Korkmaz, Ö., Erer, D., ve Erer, E. (2016). Alternatif Yatırım Araçlarında Ortaya Çıkan Balonlar Türkiye Hisse Senedi Piyasasını Etkiliyor mu? BİST 100 Üzerine Bir Uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 10(2), 29-61.
• Liaqat, A., Nazir, M. S., ve Ahmad, I. (2019). Identification of multiple stock bubbles in an emerging market: application of GSADF approach. Economic Change and Restructuring, 52, 301-326.
• Mentes, H., ve Koy, A. (2021). Multibubbles in Borsa Istanbul Retail Stocks During Covid19 Pandemic. Press Academia Procedia, Istanbul Finance Congress, 14(1), 158-159.
• Narayan, P. K., Mishra, S., Sharma, S., & Liu, R. (2013). Determinants of stock price bubbles. Economic Modelling, 35, 661-667.
• Ofek, E. ve Richardson, M. (2003). DotCom Mania: The Rise and Fall of Internet Stock Prices. Journal of Finance, 58(3), 1113-1157.
• Ölmez, U., ve Ekinci, A. A. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Hisse Senedi Piyasasına Etkisi: BIST 100 Örneği. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(Özel Sayı), 225-239.
• Özbey, F., Sanlı E., ve Kandır, Y. S. (2024). BİST Teknoloji Endeksinde Covid-19 Döneminde Oluşan Spekülatif Balonların Belirlenmesi: GSADF Yaklaşımı. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25 (1), 43-59.
• Özgür, Ö., Yılancı, V. ve Özbuğday, F. C. (2021). Detecting Speculative Bubbles in Metal Prices: Evidence from GSADF Test and Machine Learning Approaches. Resources Policy, 74, 1-12.
• Özkan, O. (2020). Volatility Jump: The Effect of COVID-19 on Turkey Stock Market. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(COVID-19 Special Issue), 386-397.
• Phillips, P. C., Wu, Y., ve Yu, J. (2011). Explosive behavior in the 1990s Nasdaq: When did exuberance escalate asset values? International Economic Review, 52(1), 201-226.
• Phillips, P. C., Shi, S., ve Yu, J. (2015a). Testing for multiple bubbles: Historical episodes of exuberance and collapse in the SveP 500. International Economic Review, 56(4), 1043-1078.
• Phillips, P. C., Shi, S., ve Yu, J. (2015b). Testing for multiple bubbles: Limit theory of real‐time detectors. International Economic Review, 56(4), 1079-1134.
• Roubini, N. (2006). Why central banks should burst bubbles. International Finance, 9(1), 87-107
• Shaikh, A., Kashif, M., Rehman, M. U., ve Rehman, S. U. (2023). Driven by Fundamentals or Exploded by Sentiments: Testing for Speculative Bubbles in Emerging Stock Markets. Pakistan Business Review, 25(1), 1-27.
• Sönmez, Y., Baydaş, Y., ve Kılıç, E. (2023). CDS Primleri ile Seçili BİST Endeksleri Arasındaki Volatilite Yayılımı. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 64, 29-34.
• Suresh, G., Naveen, K. R., & Natchimuthu, N. (2022). Are there bubbles in sectoral indices? Evidence from national stock exchange. Cogent Economics & Finance, 10(1), 1-12.
• Şahin, E. E. (2020). Bankacılık Endeksi İle Seçilmiş Makroekonomik Faktörler Arasındaki Asimetrik İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(2), 351-369.
• Tamokoshi, G. ve Hamori, S. (2014). Spillovers among CDS indexes in the US financial sector. The North American Journal of Economics and Finance, Elsevier, 27(C), 104-113.
• Tirole, J. (1985). Asset bubbles and overlapping generations. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1499-1528.
• Topcu, M. (2023). Hisse Senedi Getirilerinin Belirleyicileri: BİST Bankacılık Sektörü Üzerine Bir İnceleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(3), 1659-1684.
• Tuna, K. (2021). Covid-19 pandemisinin Türkiye’de bankacılık sektörü istihdamı üzerine etkileri. İstanbul İktisat Dergisi - Istanbul Journal of Economics, 71(1), 1-40.
• Türkoğlu, D. ve Konak, F. (2023). Covid 19 Sürecinde Fiyat Balonlarının Tespiti: BİST Banka Endeksi Uygulaması, 22. Uluslararası İşletmecilik Kongresi Bildiri Kitabı (07-09 Eylül 2023, İstanbul), 391-400.
• Ünal, S. (2024). Faiz İndirimlerinin Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi: 2021-2023 Borsa İstanbul Örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(25), 6-19.
• Vasilopoulos, K., E. Pavlidis, S. Spavound, and E. Martinez-Garcia (2020). Exuber: Recursive right-tailed unit root testing with R. Federal Reserve Bank of Dallas. Globalization Institute Working Papers, 383, 1-26.
• Yamanoğlu, S. ve Topaloğlu, E. E. (2023). Pay Piyasalarında Finansal Balonlar Adaptif Mi? Borsa İstanbul’dan Kanıtlar. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(3), 1586-1604.
• Yıldırım, H. ve Akdağ, S. (2021). Kovid-19 Sürecinde Sektör Endekslerinin Fiyat Balonları Açısından Test Edilmesi: Türkiye Üzerine Uygulamalı Bir Analiz, Akademik Hassasiyetler, 8(17), 89-104.
• Yıldırım, S., Ögel, S., ve Alhajrabee, O. (2020). Enflasyon ve faiz oranlarının hisse senedi getirilerine etkisinin araştırılması: BİST Mali endeksi üzerinde ampirik uygulama. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 185-191.
• Zhang, X., Wei, C., Lee, C. C. ve Tian, Y. (2023). Systemic risk of Chinese financial institutions and asset price bubbles. The North American Journal of Economics and Finance, 64.
• Wang, S., ve Chen, L. (2019). Driving factors of equity bubbles. The North American Journal of Economics and Finance, 49, 304-317.