EVALUATION OF PATIENT RIGHTS AND RESPONSIBILITIES KNOWLEDGE LEVEL OF INDIVIDUALS BENEFITING FROM HEALTHCARE SERVICES

Yıl 2024, Sayı: 1, 18 - 31, 28.09.2024

Dila Yavuz , Şeyma Kankan , Şule Özdemir , Yasemin Aslan

https://doi.org/10.35345/johmal.1431608

Öz

This research aimed to assess the knowledge level of individuals receiving healthcare services regarding their understanding of patient rights and responsibilities. The population of the study, which was designed as a descriptive cross-sectional, consisted of individuals over the age of 18 who lived in the city center of Bursa and benefited from healthcare services, and the sample consisted of 500 people who volunteered to participate in the study. “Knowledge Level of Rights and Responsibility of Sick Individuals Applying to Health Institutions Scale” and “Personal Information Form” were used as data collection tools. Face-to-face interviewing was used for collecting the data. Descriptive statistics and the Number Cruncher Statistical System 2007 program were used in data analysis. Most of the participants are in the 21-30 age group (34%), married (58.8%), and high school graduates (31.6%), and their income is equal to their expenses (50%). It was found that the married participants had significantly higher patient rights and responsibilities scores than the single participants. Participants with higher income levels and more benefits from health services had higher levels of knowledge. The findings indicate a predominantly elevated level of awareness among participants concerning patient rights and responsibilities.

Anahtar Kelimeler

Patient rights, Patient responsibilities, Healthcare services

Proje Numarası

1919B012200245

SAĞLIK HİZMETİNDEN FAYDALANAN BİREYLERİN HASTA HAK VE SORUMLULUKLARI BİLGİ DÜZEYİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı sağlık hizmetlerinden yararlanan bireylerin hasta hakları ve sorumlulukları konusundaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesidir. Tanımlayıcı nitelikte kesitsel tipte tasarlanan alışmanın evrenini Bursa il merkezinde yaşayan ve sağlık hizmetlerinden faydalanmış olan 18 yaş üstü bireyler, örneklemini ise çalışmaya katılmaya gönüllü 500 kişi oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Sağlık Kurumlarına Müracaat Eden Hasta Bireylerin Hak ve Sorumluluk Bilgi Düzeyi Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Veriler yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Veri analizinde tanımlayıcı istatistiklerden ve Number Cruncher Statistical System 2007 programından faydalanılmıştır. Katılımcıların çoğu 21-30 yaş grubunda (%34), evli (%58,8), lise mezunu (%31,6) ve geliri giderine eşittir (%50). Evli katılımcıların bekarlara nazaran hasta hak ve sorumlulukları puanlarının anlamlı derecede daha yüksek olduğu görülmüştür. Gelir düzeyi ve sağlık hizmetlerinden faydalanma sayısı yüksek katılımcıların bilgi düzeylerinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışma sonuçları katılımcıların hasta hakları ve sorumlulukları konusundaki bilgi düzeyinin genel olarak yüksek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Hasta hakları, Hasta sorumlulukları, Sağlık hizmetleri

Etik Beyan

Çalışma için Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’ndan izin alınmıştır (05.12.2022 tarih ve 2022-10 no).

Destekleyen Kurum

Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BIDEB) tarafından yürütülen “2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında 1919B012200245 numarası ile desteklenmeye hak kazanan bir projenin çıktısı olarak üretilmiştir.

Proje Numarası

1919B012200245

Teşekkür

Çalışmaya katkı sunan tüm hastalara teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Agrawal, U., D'Souza, B. C. ve Seetharam, A. M. (2017). Awareness of patients' rights among inpatients of a tertiary care teaching hospital - a cross-sectional study. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 11(9), IC01-IC06.
• Arslan, E. (2010). Türkiye’de hasta hakları. Yüksek Lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydemir, İ. ve Özhan, A. (2011). Hasta hakları uygulamalarının hasta ve yakınları tarafından değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22(1), 85-104.
• Bilgin, R. ve Diğer, H. (2019). Sağlık Kurumlarına Müracaat Eden Hasta Bireylerin Hak ve Sorumluluk Bilgi Düzeyi Ölçeğinin geliştirilmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 558-570.
• Bilgin, R. ve Diğer, H. (2020). Hastanende yatan bireylerin, hasta hakları ve sorumlulukları konusundaki bilgi düzeyleri: Tokat ilindeki bir devlet hastanesi örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 307-327.
• Çetinkaya, F., Koçyiğit, N. ve Emiroğlu, A. (2013). Hasta hakları ve Ermenek Devlet Hastanesi hastalarının hasta hakları bilgi düzeyi üzerine bir inceleme. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(25), 79-84.
• Ekmen, E. (2018). Hasta hakları algısı: Karaman ili örneği. Yüksek Lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdem, Ö. ve Akgün, H. S. (2018). Hasta ve sağlık çalışanlarının, hasta hakları konusunda bilgi düzeyleri: bir müdahale çalışması. Sakarya Tıp Dergisi, 8(3), 518-524.
• Joint Commission International. (2021). Genel Hastaneler ve Akademik Tıp Merkezi Hastaneleri Akreditasyon Standartları. USA: Joint Commission Resources.
• Kalaycı, F. ve Duruk, N. (2020). Evaluation of patients' attitudes towards using patient rights. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(4), 621-632.
• Kalyoncu, S. (2018). Türkiye’de hasta haklarının kapsamlı bir araştırması. Yüksek Lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 uygulama biyoistatistik (1.Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Khalaf, S. K., Al-Asadi, J. N., Shami, S. A. ve Al-Shammary, H. (2014). Assessment of patients' knowledge and awareness about their rights and duties. Kufa Journal for Nursing Sciences, 4(3), 1-11.
• Kırılmaz, H., Fıçıcı, Y. ve Şimşir, İ. (2018). Hasta hakları farkındalığına yönelik bir çalışma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(41), 233-258.
• Kibar, N. (2008). 1. Basamak sağlık hizmetlerinde hasta hakları bilinirlik düzeyinin ölçülmesi: Bahçelievler örneği üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkutan, M. ve Işık, Ü. (2021). Hastaların hak ve sorumlulukları konusundaki bilgi durumları: Diyarbakır örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(22), 281-294.
• Mastaneh, Z. ve Mouseli, L. (2013). Patients awareness of their rights: insight from a developing country. International Journal of Health Policy and Management, 1(2), 143-146.
• Muhammad, D., Jan, A. ve Naz, S. (2021). Assessment of hospitalized patients awareness of their rights: a cross-sectional descriptive study. The Pan African Medical Journal, 38, 157.
• Oktay, A. A., Taş, F., Gülpak, M. ve Yel, F. (2021). Bir üniversite hastanesinde hastaların hasta haklarını kullanma tutumunun incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 131-139.
• Öztürk, Z. ve Ertaş, Ş. (2022). Üniversite hastanesinden sağlık hizmeti talep eden bireylerin hak, sorumluluk ve bilgi düzeyinin incelenmesi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 12-28.
• Sağlık Bakanlığı. (1998). Hasta Hakları Yönetmeliği, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4847&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, Erişim Tarihi: 10.10.2023.
• Sağlık Bakanlığı. (2020). Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı. Sağlıkta Kalite Standartları Hastane Seti (SKS, Sürüm 6.1), https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/TR,9064/sks-hastaneversiyonlar.html, Erişim tarihi: 20.08.2023.
• Sağlık Bakanlığı. (2021). Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlıkta Kalite, Akreditasyon ve Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı, Sağlıkta Akreditasyon Standartları Hastane Seti (SAS) (v3.0/2021), https://files.tuseb.gov.tr/tuseb/files/yayinlar/20230703124740-pjoyoZ9C2DLS-.pdf, Erişim tarihi: 20.08.2023.
• Samancı, M. ve Bayrak Kök, S. (2020). Sağlık kurumlarında algılanan hizmet kalitesi: Samsun ili örneği. Journal of Healthcare Management and Leadership, 1, 43-53.
• Sert, G. (2019). Uluslararası bildirgeler ve tıp etiği açısından hasta hakları (Güncellenmiş 2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şahinli, S. ve Tarım, M. (2020). Sağlık sektöründe hizmet kalitesi ölçümü: Sistematik bir derleme çalışması. Journal of Healthcare Management and Leadership, 1, 1-14.
• Tabassum, T., Ashraf, M. ve Thaver, I. (2016). Hospitalized patients' awareness of their rights - a cross-sectional survey in a public and private tertiary care hospitals of Punjab, Pakistan. Journal of Ayub Medical College, Abbottabad, 28(3), 582-586.
• Tanrıverdi, H. (2012). Hastaların, hasta hakları konusundaki farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(3), 101-122.
• Taylan, H. ve Baydoğan, T. (2015). Hasta ve yakınlarının hasta hakları ve “hasta hakları birimi” hakkındaki bilgi düzeylerinin ve faydalanma durumlarının araştırılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 248-256.
• Toygar, Ş. A., Akyürek, Ç. E. ve Turaç, İ. S. (2015). Hasta hakları uygulamalarına ilişkin tarafların görüşleri: bir eğitim ve araştırma hastanesi örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 136-159.
• Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlükleri. (2023). Hak, https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 20.09.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf, Erişim Tarihi: 14.08.2023.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Younis, A. A., Hassan, A. H., Dmyatti, E. M., Elmubarak, M. A., Alterife, R. A., Salim, R. E., Mohamed, S. A. ve Ahmed, W. S. (2017). Awareness and practice of patients' rights among hospitalized patients at Wad-Medani Teaching Hospital, Sudan. Eastern Mediterranean Health Journal, 23(2), 80-86.