Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesinde Muhafaza Edilen 1903 Envanter Numaralı Kur’ân-ı Kerîmin Tezhip Sanatı Açısından İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 521 - 540, 30.09.2022

Mine Dilber

Öz

Dini, ilmî ve edebî konuları ihtiva eden el yazması eserler, yazıldıkları dönemlere tanıklık etmiş birer yaşayan kültür varlığı olmaları bakımından önemlidir. Dolayısıyla ülkemizde ve yurtdışında bulunan birçok kütüphane, müze ve özel koleksiyonlarda muhafaza edilen el yazması eserlerin gerek bilim gerekse sanat yönüyle ele alınıp, günümüz araştırmacılarının hizmetine sunulması hususunda önem arz etmektedir. Bu kütüphaneler arasında yer alan ve geçmişte birçok beylik, devlet ve kültürü bünyesinde barındıran tarihi bir dokuya sahip Kastamonu ilinde yer alan Yazma Eser Kütüphanesi de birer yaşayan tarih olarak ifade edebileceğimiz birçok değerli el yazması Kur’an-ı Kerîme ev sahipliği yapmaktadır. Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunan bu el yazması eserler arasında yer alan 1903 envanter numaralı Kur’an-ı Kerim’in tezyinatı çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Çalışma kapsamında ele alınan eserin seçiminde, ilgili eserin bezemesinin bulunması ve daha önce çalışılmamış olması belirleyici unsur olmuştur. Eserin, yapılan literatür taraması ve kütüphane çalışanlarından edinilen bilgi neticesinde sanatsal açıdan daha önce herhangi bir çalışmaya konu olmadığı bilgisine ulaşılmıştır. Tezyini unsurları açısından analiz edilen bu el yazması Kur’an-ı Kerim birer kitap sanatı olan tezhip sanatı çerçevesinde değerlendirilmiş, esere ait kompozisyonların motif, üslup tahlili yapılıp, ait olduğu dönem özelliklerini yansıtıp yansıtmadığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesinden edinilen eser görselleriyle ve desen çizimleriyle desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an-ı Kerim, Tezhip, Cilt

Kaynakça

• Odabaş, H. ve Odabaş, Z. Y. (2008). Osmanlı Yazma Eser ve Belgelerinin Sanatsal Özellikleri ve Türkiye’de Geliştirilen Katalog Sistemlerinde Nadir Eserlerin Sanatsal Özelliklerine İlişkin Yaşanan Niteleme Sorunları, Turkish Studies, 3, 545-573.
• Acar, Ş. (1998). Sanat Değeri Taşıyan El Yazması Kitaplar.
• Ayyıldız, E. (2014). Milli Kütüphanedeki 19. Yüzyıl El Yazması Kur’an-ı Kerimlerin Süsleme Özellikleri, (Basılmamış Yüksel Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Bilgin, O. (2013), Yazma, İslam Ansiklopedisi, 43: 369-373.
• Binark, İ. (1975). Eski Kitapçılık Sanatlarımız, Ankara: Kazan Türkleri Yardım ve Yardımlaşma Derneği Yayınları.
• Birışık, A. (2002). Kur’an, İslam Ansiklopedisi, 26: 383-388.
• Birol, İ. A. ve Derman, Ç. (1995). Türk Tezyînî San’atlarında Motifler, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Buhl, F. (1978). Kur’an, İslam Ansiklopedisi (İslam Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lugatı), İstanbul, 6: 995- 1012.