Öğretmenleri Etkileyen Karanlık Bir Bulut: Örgütsel Sinizm ve Sinizmin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 433 - 449, 28.09.2025

Yusuf Gidiş , Bilgen Kıral

Öz

Sinizm, çalışanların çalıştıkları örgüte yönelik negatif tutum ve davranışlarıdır. Sinizm diğer örgütlerde olduğu gibi eğitim örgütlerinin çalışanları olan öğretmenleri de etkilemektedir. Bu çalışma öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerini ve örgütsel sinizm düzeylerinin çeşitli değişkenlerle ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modelinde olup; 2023-2024 akademik yılında Türkiye’de Manisa ili Turgutlu ilçesinde gönüllü 247 öğretmenle yürütülmüştür. Çalışmada “Öğretmen Sinizm Ölçeği” kullanılmıştır. Ölçek; güvensizlik, eleştiri ve alay, ilgisizlik ve umursamazlık olmak üzere 3 boyutludur. Yapılan analizlerde ilgisizlik ve umursamazlık boyutu en düşük ortalamaya sahip boyut olarak tespit edilmiştir. Çalışmada değişkenler arasında cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu gibi değişkenlerde anlamlı farklılıklar çıkmazken; yaş, kıdem ve çalışılan okuldaki öğretmen sayısına göre anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonunda mesleki kıdemi düşük olan öğretmenlerin örgütsel güvenini artıracak ve onları destekleyecek tedbirlerin alınması gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel sinizm , okul , tutum , davranış , öğretmen

Kaynakça

• Afat, N., & Arslan, N. (2019). Öğretmenlerin informal iletişim düzeyleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. İZÜ Eğitim Dergisi, 1(2), 218–249.
• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology, 52, 27–58.
• Akın, U. (2015). The relationship between organizational cynicism and trust in schools: A research on teachers. Education and Science, 40(181), 175–189. https://doi.org/10.15390/EB.2015.4721 Akpolat, T., & Oğuz, E. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinde örgütsel sinizmin işe yabancılaşma düzeyine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 947–971.
• Alanoğlu, M., & Demirtaş, Z. (2021). The effect of bureaucratic school structure on teachers’ job satisfaction: The mediator role of organizational justice. Research in Educational Administration and Leadership, 6(2), 432–470. https://doi.org/10.30828/real/2021.2.3
• Alev, S., & Bozbayındır, F. (2021). Examination of the relationships between the psychological contract, organisational cynicism, and turnover intention. Eurasian Journal of Educational Research, 92, 79–97.
• Altınkurt, Y., & Ekinci, C. E. (2016). Examining the relationships between occupational professionalism and organizational cynicism of teachers. Educational Process: International Journal, 5(3), 236–253.
• Andersson, L. M., & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18, 449–469.
• Arslan, N. (2018). Öğretmenlerin informal iletişim düzeylerinin örgütsel sinizm ile ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Atılgan, S., & Geçikli, G. (2020). Örgütsel adaletin örgütsel sinizme etkisinde örgütsel bağlılığın aracı rolü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 289–312.
• Bahadır, M., & Levent, F. (2022a). The mediating role of locus of control in the effect of organizational justice on organizational cynicism in school organizations. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(2), 329–345. https://doi.org/10.33200/ijcer.1014322
• Bahadır, M., & Levent, A. F. (2022b). The mediating role of locus of control in the impact of organizational trust on organizational cynicism. International Journal of Modern Education Studies, 6(1), 133–158.
• Balay, R., Kaya, A., & Cülha, A. (2013). Örgüt kültürü ve örgütsel sinizm ilişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 123–144.
• Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma. Pegem A Yayınevi.
• Bezie, A. E., Zewude, G. T., Tesfaye, A. H., Yirdaw, A. A., Abie, A. B., & Abere, G. (2025). Work-related burnout and its associated factors among kindergarten teachers: A multi-center cross-sectional study in Ethiopia. Frontiers in Public Health, 12, 1453504.
• Blau, P. M. (1964). Justice in social exchange. Sociological Inquiry, 34(2), 193–206. Bommer, W. H., Rich, G. A., & Rubin, R. S. (2005). Changing attitudes about change: Longitudinal effects of transformational leader behavior on employee cynicism about organizational change. Journal of Organizational Behavior, 26, 733–753.
• Brandes, P. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences [Unpublished Doctorate Thesis]. University of Cincinnati.
• Brandes, P., & Das, D. (2006). Locating behavioral cynicism at work: Construct issues and performance implications. Research in Occupational Stress and Well Being, 5, 233–266.
• Büyüköztürk, S. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem A Yayıncılık.
• Cengiz, T. K. (2022). Ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin genel ve örgütsel sinizm düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Creswell, J. W. (2014). Investigação qualitativa e projeto de pesquisa: Escolhendo entre cinco abordagens. Penso Editora.
• Çağ, A. (2011). Algılanan örgütsel adaletin, örgütsel sinizme ve işten ayrılma niyetine etkisinin belirlenmesine yönelik bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Çağlar Polat, E. (2014). Kurum içi etkin iletişim ortamı ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki: Öğretmenlerin görüşleri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Çatalkaya, M. A. (2017). İlkokul ve ortaokullarda görevli öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sinizm ile tükenmişlik arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Çetin, B., Özgan, H., & Bozbayındır, F. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet ile sinizm algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 37, 1–20.
• Dean, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341–352.
• Delken, M. (2004). Organizational cynicism: A study among call centers [Unpublished master’s thesis]. University of Maastricht.