Fark Felsefesi Bağlamında Kişilik Kuramları Analizi

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 603 - 623, 28.09.2025

Ömer Say , Rahşan Ezgi Dönmezer

Öz

Düşünce tarihi içinde varlık konusu hem metafiziğin hem de fiziğin konusu olarak işlenir. Varlığın ne olduğu veya ne şekilde kabul gördüğü felsefi düşüncenin temelinde yer almaktadır. Bu bakış açısı tüm düşünsel çalışmalarda ve kuramlarda her zaman bir çıkış noktasının kabulünü zorunluluk olarak görmektedir. Böylece her düşünürün geliştirdiği kuram hem bir bakış açısını hem de bir ya da birkaç kavramı temele almaktadır. Bu kavramsal temel genel itibarla Platon’da İdea, Hegel’de Geist, Heidegger’de Dasein, Deleuze’de arzu, Derrida’da arke yazı, Freud’da bilinçdışı, Watson’da içgüdüsel eylem, Maslow’da ihtiyaç, Allport’ta psikofizik sistem, Neisser’de biliş olarak yer alır. Bu kavramların seçimi düşünürlerin nasıl bir bakış açısı seçtiklerinin özetidir. Kavramların işlerliğini ve işleyişini açıklama biçimleri de yöntemlerini göstermektedir. Bu çalışma içinde felsefi düşüncede metafizik ve fizik dünyaya verilen anlamların bir yansımasının psikoloji bilimi içindeki karşılıkları araştırılmaktadır. Bu doğrultuda Platon, Hegel, Heidegger, Deleuze ve Derrida’nın düşünce sistemleri ve bakış açılarının psikoloji bilimi içindeki karşılığı Freud, Watson, Maslow, Allport ve Neisser’in kuramlarında aranmıştır. Sonuç olarak felsefi düşünce ile psikoloji kuramları arasında önemli paralellikler çalışmanın bulguları olarak yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Fark Felsefesi , Kişilik Psikolojisi , Kişilik Kuramları

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Allport, G. W. (1938). Personality A Psychological Interpretation. Henry Holt And Company.
• Ang I. (2005). Difference. (Tony Bennett, Lawrence Grossberg ve Meaghan Morris Ed.), New Keywords A Revised Vocabulary of Culture and Society (s.84-87) içinde. Blackwell Publishing Ltd.
• Benton T. ve Craib I. (2011). Philosophy of Social Sciences. Palgrave Macmillan
• Cevizci A. (2005). Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayıncılık.
• Cilliers P. (2010). Difference, Identity and Complexity. (Paul Cilliers ve Rika Preiser Ed.) Complexity, Difference and Identity, An Ethical Perspective (s. 3-18) içinde. Springer.
• Deleuze G. (2014) Difference and Repetition. (Paul Patton Çev.), Bloomsbury Academic.
• Derrida J. (1997). Of Grammatology. (Gayatri Chakravorty Spivak Çev.), The Johns Hopkins University Press. Derrida J. (1982). Positions. (Alan Bass Çev.). The University of Chicago Press.
• Derrida J. (1973). Speech and Phenomena And Other Essays on Husserl’s Theory of Signs. (David B. Allison Evanston Çev.). Northwestern University Press.
• Freud S. (1989). The Ego and The Id. (Joan Riviere Çev. James Strachey Ed.), W. W. Norton & Company.
• Gay P. (1989). Sigmund Freud: A Brief Life, (Joan Riviere Çev. James Strachey Ed.), The Ego and The Id (s.XI- XXV) içinde. W. W. Norton & Company.
• Hegel, G. W. F. (2010). The Science of Logic. (George di Giovanni Çev. ve Ed). Cambridge University Press.
• Heidegger, M. (1969). Identity And Difference. (Joan Stambaugh Çev.). Harper & Row, Publishers (Orijinal eserin basım tarihi 1957).
• Hyman I. (2014). The Rallying Cry for the Cognitive Revolution, Cognitive Psychology s. (XV-XIX) içinde. Psychology Press.
• Maslow, A. H. (1943). A Theory Of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
• Neisser, U. (2014). Cognitive Psychology. Psychology Press.
• Plato. (1992). Republic. (G.M.A. Grube Çev.), Hackett Publishing Company Inc.
• Plotnik, R. (2009). Psikolojiye Giriş. (Tamer Geniş Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Ritzer, G. (2010). Sociological Theory. McGraw-Hill Company.
• Say, Ö. (2023). Kimliğin Kimsizleştirilmesi. (Ahmet Faruk Yıldırım Ed.), Çokkültürlülük Fragmanları (s. 9-37) içinde Çizgi Kitabevi.
• Stambaugh, J. (1969). Introduction. (Joan Stambaugh Çev.). Identity And Difference (s. 7-18) içinde. Harper & Row Publishers.
• Strachey J. (1989). Editor's Introduction. (James Strachey Ed) ve Joan Riviere Çev) The Ego and The Id (s. 27-37) içinde. W. W. Norton & Company.
• Watson J. B. (1913). Psychology As The Behaviorist Views It. Psychological Review, 20, 158-177.
• Watson J. B. (1924). Psychology From The Standpoint of A Behaviorist. J. B. Lippincott Company.