Kimlik, Etik Ve Mekân: Vegan Turizmde Yemek/Yeme Pratiklerinin Performatif Boyutu

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 261 - 286, 28.12.2025

Özlem Yoldaş , Emre Ozan Aksöz

https://doi.org/10.58768/joinntt.1804242

Öz

Bu çalışma, vegan turizm bağlamında yemek bulma, hazırlama ve tüketme pratiklerinin performatif boyutunu incelemektedir. Literatürde turizm araştırmaları çoğunlukla yerel mutfak ve geleneksel tatlara odaklanırken, vegan bireylerin gastronomik deneyimleri sınırlı biçimde ele alınmıştır. Bu bağlamda çalışma, veganlıkla ilişkili yeme pratiklerini yalnızca bir beslenme eylemi olarak değil, aynı zamanda kimlik, etik değerler ve mekânla etkileşim üzerinden performatif bir süreç olarak kavramsallaştırmaktadır. Araştırmanın özgün katkısı, literatüre “vegan performatif yeme/yemek” ve beraberinde “performatif yeme/yemek” kavramlarını kazandırmasıdır.
Çalışma, en az beş yıldır vegan olan 15 katılımcı ile gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmelere dayanmaktadır. Katılımcıların anlatıları, vegan kimliğin yalnızca bireysel bir tercih değil, aynı zamanda etik bir duruş, kültürel bir aidiyet ve mekânla kurulan etkileşim aracılığıyla performatif olarak inşa edildiğini ortaya koymaktadır. Bulgular, vegan bireylerin turizm deneyimlerinde kısıtlı menü seçenekleri, hayvansal ürün odaklı mutfaklar, güven sorunları ve yanlış bilgilendirme gibi yapısal engellerle karşılaştığını göstermektedir. Bu engeller katılımcıları alternatif stratejiler geliştirmeye yöneltmiştir. Yanında yiyecek taşıma, vegan kamplara ve festivallere katılma, karavan veya kamp gibi alternatif seyahat biçimlerini tercih etme ve dijital vegan topluluklardan destek alma bu stratejiler arasında öne çıkmaktadır.
Bu pratikler yalnızca gündelik ihtiyaçların karşılanmasıyla sınırlı kalmamakta; kimliğin, etik değerlerin ve kolektif dayanışmanın görünür hâle geldiği performatif sahneler olarak işlev görmektedir. Çalışmanın bulguları veganlık deneyiminin turizm sektöründeki normatif yapıların sorgulanmasına katkıda bulunduğunu ve daha kapsayıcı bir dönüşüm çağrısı sunduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak vegan yemek/yeme pratikleri, turizmde etik, sürdürülebilirlik ve çeşitlilik ilkeleriyle bütünleşen yeni bir yaklaşımın gerekliliğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vegan , Performatif Yeme/Yemek , Turizm Sosyolojisi , Gıda Sosyolojisi

Destekleyen Kurum

YOK

Teşekkür

YOK

Identity, Ethics, And Space: The Performative Dimension of Food And Eating Practices in Vegan Tourism

Öz

This study examines the performative dimension of practices of finding, preparing, and consuming food in the context of vegan tourism. While tourism research has largely focused on local cuisines and traditional tastes, the gastronomic experiences of vegan individuals have been only marginally addressed. In this regard, the study conceptualizes vegan food practices not merely as acts of nourishment but as performative processes shaped through identity, ethical values, and interactions with space. The original contribution of this research lies in introducing the concepts of “vegan performative eating/food” and, more broadly, “performative eating/food” into the literature.
The study is based on semi-structured, in-depth interviews with 15 participants who have been vegan for at least five years. Narratives reveal that vegan identity is constructed not only as an individual choice but also as a performative stance involving ethics, cultural belonging, and spatial interactions. Findings indicate that vegan individuals encounter structural barriers in tourism experiences, such as limited menu options, animal-product-centered cuisines, issues of trust, and misinformation. These challenges compel participants to develop alternative strategies, including carrying their own food, attending vegan camps and festivals, choosing alternative travel modes such as caravanning or camping, and relying on digital vegan communities for support.
Such practices go beyond fulfilling daily needs, functioning instead as performative stages where identity, ethical values, and collective solidarity become visible. The study highlights how vegan experiences contribute to questioning normative structures in the tourism sector and articulate a call for more inclusive transformations. Ultimately, vegan eating/food practices underscore the necessity of a new approach to tourism that integrates ethics, sustainability, and diversity.

Anahtar Kelimeler

Veganism , Performative Eating/Food , Tourism Sociology , Sociology of Food

Destekleyen Kurum

NO

Teşekkür

NO

Kaynakça

• Amnesty International Türkiye. (n.d.). LGBTİ+ Hakları ve Türkiye: Temel Bilgiler. Amnesty International Türkiye. Erişim tarihi: 28 Kasım 2025, https://www.amnesty.org.tr
• Andreatta, L. (2015). Being a vegan: A performative autoethnography. Cultural Studies ↔ Critical Methodologies, 15(5), 383–390. https://doi.org/10.1177/1532708615611702
• Atkinson, R., & Flint, J. (2001). Accessing hidden and hard-to-reach populations: Snowball research strategies [Gizli ve ulaşılması zor topluluklara erişim: Kartopu örnekleme stratejileri]. Sosyal Araştırma Yöntemleri Dergisi, 2, 1–12.
• Bell, D., & Valentine, G. (1997). Consuming geographies: We are where we eat. Routledge.
• Bornand, I. M. A., & Giacoman, C. (2025). Reproduction and innovation in vegan eating practices. Sociology Compass, 19(2), e12819. https://doi.org/10.1111/soc4.12819
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi (D. Fırat & G. Berkkurt, Çev.). Heretik Yayıncılık. (Orijinal eser 1979’da yayımlandı)
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Braun, V., & Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: A practical guide for beginners. London: Sage.
• Bryman, A. (2016). Sosyal araştırma yöntemleri (5. baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Butler, J. (2000). Bela bedenler (D. Karamustafa, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal eser 1993’te yayımlandı)
• Butler, J. (2004). Undoing gender. Routledge.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi (Çev. Metis Yayınları). Metis Yayınları. (Orijinal eser 1990’da yayımlandı)
• Carter, C. (2017). The ethics of eating: Vegan tourism and ethical performance. Journal of Tourism Studies, 28(1), 1–15.
• Clarke, V., & Braun, V. (2017). Thematic analysis. Journal of Positive Psychology, 12(3), 297–298.
• Cohen, E. (1972). Toward a sociology of international tourism. Social Research, 39(1), 164–182.
• Cohen, E. (2004). Contemporary tourism: Diversity and change. Tourism Geographies, 6(2), 167–176. https://doi.org/10.1080/1461668042000206843
• Counihan, C., & Kaplan, S. L. (1998). Food and culture: A reader. Routledge.
• Cresswell, T. (2004). Place: A short introduction (2nd ed.). Blackwell.
• Crouch, D. (2005). Spatialities and the feeling of tourism. Annals of Tourism Research, 32(2), 439–456. https://doi.org/10.1016/j.annals.2004.07.003
• Davenport, T. H., & Beck, J. C. (2010). Dikkat ekonomisi: İş dünyasının yeni değerini anlamak (H. Doğan, Çev.). Optimist Yayınları. (Orijinal eser 2001’de yayımlandı)
• Denzin, N. K. (1978). The research act: A theoretical introduction to sociological methods (2nd ed.). McGraw-Hill.
• Edensor, T. (2001). Performing tourism, staging tourism: (Re)producing tourist space and practice. Tourist Studies, 1(1), 59–81. https://doi.org/10.1177/146879760100100104
• Edensor, T. (2001). Tourism, performance and the everyday: Consuming the orient. Bloomsbury.
• Featherstone, M. (1991). Postmodernizm ve tüketim kültürü (M. Küçük, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eser 1991’de yayımlandı)
• Freeman, C. P. (2014). Veganism and the politics of social change. Sociological Review, 62(1), 23–45. https://doi.org/10.1111/1467-954X.12121
• Giacoman, C. (2023). Reflexivity in vegan eating practices: Identity, ethics, and social negotiation. Appetite, 190, 105–112. https://doi.org/10.1016/j.appet.2023.105112
• Giddens, A., Duneier, M., Appelbaum, R. P., & Carr, D. (2025). Introduction to sociology (10th ed.). W. W. Norton. (Orijinal eser 2009’da yayımlandı)
• Goffman, E. (2003). Gündelik yaşamda benlik sunumu (M. Seyhan, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eser 1959’da yayımlandı)
• Greenebaum, J. (2012). Veganism, identity and the quest for authenticity. Food, Culture & Society, 15(1), 129–144. https://doi.org/10.2752/175174412X13190510222101
• Handayani, M., Nurmalia, L., & Pradipta, S. (2025). Ethical veganism as the future of tourist consumption: A netnography of online activism. Journal of Tourism Futures, 11(2), 155–170. https://doi.org/10.1108/JTF-03-2023-0045
• Handayani, R., Smith, A., & Kumar, V. (2025). Ethical veganism as the future of tourist consumption. Journal of Sustainable Tourism, 33(2), 1–20. https://doi.org/10.1080/09669582.2024.1234567
• Heldke, L. (2012). Exotic appetites: Ruminations of a food adventurer. Routledge.
• Hollows, J. (2003). Feminism, food and cooking. Sociology, 37(1), 59–74. https://doi.org/10.1177/0038038503037001004
• Jezierska, A. (2024). Social media and ethical food tourism: Visibility and identity. Tourism Management Perspectives, 46, 101020. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2023.101020
• Jezierska, A. (2024). Vegan tourism and digital identity performances. Journal of Sustainable Tourism, 32(1), 1–10. https://doi.org/10.1080/09669582.2023.2298745
• Johnston, J., & Baumann, S. (2014). Foodies: Democracy and Distinction in the Gourmet Foodscape (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315794600
• Johnston, J., & Goodman, M. K. (2015). Spectacular foodscapes: Food celebrities and the politics of lifestyle mediation in an age of inequality. Food, Culture & Society, 18(2), 205–222.
• Kuehn, R. (2019). Negotiating vegan identity in social spaces. Food, Culture & Society, 22(1), 1–12. https://doi.org/10.1080/15528014.2019.1567612
• Lambdaistanbul. (2022, 26 Mart). Kadın+ lubunyanın hikayelerine girmek için cesaretiniz var mı? ÜniKuir. https://www.unikuir.org/haberler/kadin-lubunyanin-hikayelerine-girmek-icin-cesaretiniz-var-mi-26-03-2022
• Lefebvre, H. (2015). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık. (Orijinal eser 1991’de yayımlandı)
• Leibenstein, H. (1950). Bandwagon, snob, and Veblen effects in the theory of consumers’ demand. The Quarterly Journal of Economics, 64(2), 183–207. https://doi.org/10.2307/1882692
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
• Loewenstein, G. F., & Wojtowicz, Z. (2023). The economics of attention (CESifo Working Paper No. 10712). SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.4610993
• Long, L. M. (2004). Culinary tourism. In L. M. Long (Ed.), Culinary tourism (pp. 20–45). University Press of Kentucky.
• MacCannell, D. (1976). The tourist: A new theory of the leisure class. University of California Press.
• Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16(1), 1–13.
• Orb, A., Eisenhauer, L., & Wynaden, D. (2001). Ethics in qualitative research. Journal of Nursing Scholarship, 33(1), 93–96. https://doi.org/10.1111/j.1547-5069.2001.00093.x
• Ottenbacher, M., & Busam, J. (2023). Factors impacting on the travel experience of a vegan lifestyle. Journal of Tourism, Heritage & Services Marketing, 9(1), 45–53. https://doi.org/10.5281/zenodo.7687682
• PETA. (2023). Vegan yaşam ve etik seçimler: Bireysel pratikler [Rapor].
• Plog, S. C. (1974). Why destination areas rise and fall in popularity. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 14(4), 55–58. https://doi.org/10.1177/001088047401400409
• Probyn, E. (2000). Carnal appetites: Food, sex and identity. Routledge.
• Probyn, E. (2008). Blush: Faces of shame. University of Minnesota Press.
• Randle, M., & Dolan, P. (2021). Vegan tourism: Challenges, strategies and ethical negotiation. Tourism Recreation Research, 46(1), 50–64. https://doi.org/10.1080/02508281.2020.1823945
• Salonen, A., & Lepistö, R. (2022). Digital vegan communities and the negotiation of food practices while traveling. International Journal of Gastronomy and Food Science, 28, 100–110. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2022.100625
• Sheller, M., & Urry, J. (2004). Tourism mobilities: Places to play, places in play. Environment and Planning A, 36(8), 1985–1998. https://doi.org/10.1068/a37268
• Sheller, M., & Urry, J. (2004). Tourism mobilities: Places to play, places in play. Routledge.
• Singer, P. (2005). Hayvan özgürleşmesi (H. Doğan, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eser 1975’te yayımlandı)
• Singer, P., & Mason, J. (2006). The ethics of what we eat: Why our food choices matter. Rodale.
• Stellings, C., Bianchi, R., & Fuchs, M. (2023). Navigating veganism in tourism spaces: Social and spatial challenges. Current Issues in Tourism, 26(1), 70–85. https://doi.org/10.1080/13683500.2022.2045678
• Sundie, J. M., Griskevicius, V., Kenrick, D. T., Tybur, J. M., Vohs, K. D., & Beal, D. J. (2011). Peacocks, Porsches, and Thorstein Veblen: Conspicuous consumption as a sexual signaling system. Journal of Personality and Social Psychology, 100(4), 664–680. https://doi.org/10.1037/a0021669
• Trigg, A. B. (2001). Veblen, consumption and the food system. Journal of Consumer Culture, 1(1), 9–35. https://doi.org/10.1177/146954050100100102
• Twine, R. (2010). Animals as social actors: The politics of veganism. Sociology, 44(2), 303–320. https://doi.org/10.1177/0038038510362460
• Urry, J. (2009). Turist bakışı (E. Tataroğlu & İ. Yıldız, Çev.). Bilgesu Yayıncılık. (Orijinal eser 1990’da yayımlandı)
• Urry, J., & Larsen, J. (2022). Turist bakışı 3.0 (Y. Ekin & O. Akbulut, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık. (Orijinal eser 1990’da yayımlandı)
• Veblen, T. (2019). Aylak sınıfın kuramı (C. Atay, Çev.). Urzeni Yayıncılık. (Orijinal eser 1899’da yayımlandı)
• Veblen, T. (2024). Gösterişçi tüketim: Aylak sınıfın kuramı (Türkçe baskı, Çev. İKSAD Yayınları). İKSAD Yayıncılık. (Orijinal eser 1899’da yayımlandı)
• Yoldaş, Ö. (2025). Yemek ve kimlik bağlamında vegan mutfak (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.