Etik ilkeler
Editoryal kriterler ve Yayın Etiği Komitesi'nin (COPE) değerlendirme ilkeleri uyarınca, tüm makaleler alana önemli katkı, kavramsal kalite, uygun metodoloji ve ifadenin netliği açısından ilk taramaya dayalı çift kör bir hakemlik sürecinden geçmektedir. Bir makalenin "çift-kör hakemli" bir dergide yayınlanması, tutarlı ve güvenilir bir bilgi ağının geliştirilmesi için çok önemlidir. Çift-kör hakem değerlendirmesinde, yazarın itibarından ziyade 'prestijli' veya tanınmış yazarlar tarafından yazılan makalelerin içeriği değerlendirilir. Bu nedenle, yayıncılık sürecine dahil olan tüm tarafların -yazarlar, dergi editörleri, hakemler ve yayıncılar- beklenen etik davranış standartları üzerinde mutabık kalması hayati önem taşımaktadır. Yazarlar, çalışmalarının tamamen orijinal olduğundan ve başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullandıklarında uygun şekilde atıfta bulunulduğundan emin olmalıdır.



Yayın Etiği Komitesi Hakkında (COPE, https://publicationethics.org/)
COPE, editörlere ve yayıncılara, araştırma ve yayın suiistimali vakalarının nasıl yönetileceği de dahil olmak üzere yayın etiğinin tüm yönleri hakkında rehberlik sağlar. Buna ek olarak, üyelerin belirli vakaları tartışmaları için bir forum sağlar. COPE bireysel vakaları soruşturmaz, ancak editörler vakaların uygun makamlar (genellikle araştırma kurumları veya işverenler) tarafından soruşturulmasını garanti etmeye teşvik edilir. COPE üyelerinin, temel uygulamalarda özetlenen yayın etiği ilkelerine bağlı kalmaları beklenmektedir.



Editörlerin sorumlulukları
1- Yayın kararları
Editör, gönderilen makalelerden hangilerinin dergide yayınlanacağını belirlemekten sorumludur. Editör, yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, dini inanç, etnik köken, vatandaşlık veya siyasi ideolojilerine bakmaksızın makaleleri değerlendirecektir. Karar, makalenin önemi, özgünlüğü ve anlaşılırlığının yanı sıra çalışmanın derginin kapsamıyla ilgisine göre verilecektir. Hakaret, telif hakkı ihlali ve intihal ile ilgili mevcut yasal gereklilikler de dikkate alınmalıdır.
2-Akran Hakem seçimi
Editör tarafından makaleyi değerlendirmek üzere en az iki hakem görevlendirilir. Bu noktada editör, makalenin konusunu göz önünde bulundurarak alanında uzman bir hakem seçer. Böylece editör, makalenin anonimliğini tehlikeye atacak uygulamalardan kaçınır. Yazarın etkileşim içinde olduğu hakemleri atamaktan kaçınır. Mümkünse, makalenin gönderildiği ülkeden başka bir ülkeden bir hakem belirler. Hakemlerin değerlendirmelerinin objektifliğini ve kalitesini göz önünde bulundurur ve gerekirse ek hakemlerle süreci devam ettirir.
3- Gizlilik
Editör ve herhangi bir editoryal personel, gönderilen bir makale hakkındaki herhangi bir bilgiyi sorumlu yazar, hakemler, potansiyel hakemler, diğer editoryal danışmanlar ve uygun olduğu şekilde yayıncı dışında kimseye açıklamamalıdır.
4- Açıklama ve çıkar çatışmaları
Editör ve yayın kurulu üyeleri, gönderilen bir makalede açıklanan yayınlanmamış materyali, yazarın açık yazılı izni olmadan kendi araştırmaları için kullanmayacaktır.

Gözden geçirenlerin sorumlulukları
1- Editoryal Kararlara Katkı:
Bir makaleyi değerlendirmek için gerekli uzmanlığa sahip olmadığını düşünen veya inceleme sürecinde bir gecikme öngören hakemler, editörü derhal bilgilendirmeli ve kendilerini geri çekmelidir.
2- İvedilik:
Gönderilen tüm makaleler gizli belgeler olarak kabul edilmelidir. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe, hakemler bunları başkalarıyla paylaşamaz veya tartışamaz.
3- Gizlilik:
İncelenmek üzere sunulan tüm makaleler gizli belgeler olarak değerlendirilmelidir. Hakemler, editör tarafından yetkilendirilmedikçe bunları başkalarıyla paylaşmamalı veya tartışmamalıdır.
4- Nesnellik Standartları:
Değerlendirmeler objektif olarak yapılmalıdır. Yazara yönelik kişisel saldırılar uygun değildir. Hakemler görüşlerini açıklıkla ve iyi gerekçelendirilmiş destekle aktarmalıdır.
5- Kaynaklara Teşekkür:
Hakemler, makalede atıfta bulunulan ilgili yayınlanmış çalışmaların referans bölümünde yer almadığı durumları tespit etmelidir. Ayrıca, diğer kaynaklardan elde edilen gözlem veya argümanlara uygun şekilde atıfta bulunulup bulunulmadığını da belirtmelidirler. Hakemlerin, değerlendirilmekte olan makale ile yayınlanmış diğer çalışmalar arasındaki önemli benzerlikler veya örtüşmeler konusunda editörü uyarması gerekmektedir.
6- İfşa ve Çıkar Çatışması:
Hakem değerlendirme sürecinde elde edilen bilgi veya kavramlar kesinlikle gizli tutulmalı ve kişisel çıkarlar için kullanılmamalıdır. Hakemler, yazarlarla, şirketlerle veya ilgili kurumlarla rekabet, işbirliği veya başka bağlantıları olan makaleleri değerlendirmemelidir.

Yazarların Sorumlulukları:
1- Raporlama Standartlarına Uygunluk: Orijinal araştırma yazarları, çalışmalarını doğru bir şekilde aktarmalı ve önemine ilişkin objektif bir analiz sunmalıdır. Altta yatan veriler tam olarak temsil edilmeli ve makale, çoğaltmaya izin verecek kadar ayrıntı ve referans sağlamalıdır. Yanlış veya kasıtlı olarak yanlış ifadeler kabul edilemez ve kınanabilir.

2- Veri Erişimi ve Depolama: Editoryal inceleme için, yazarların makaleleriyle birlikte ham verileri de sunmaları gerekebilir. Ayrıca, bu bilgileri mümkün olduğunca kamuya açık hale getirmeye istekli olmalıdırlar. Yazarlar, katılımcıların anonimliğini koruyarak ve yasal hakları gözeterek, bu verilerin yayınlandıktan sonra en az on yıl boyunca, tercihen kurumsal veya konu bazlı bir veri havuzu aracılığıyla nitelikli profesyoneller tarafından erişilebilir olmasını sağlamalıdır.

3- Özgünlük, İntihal ve Kaynaklara Atıf: Yazarların yalnızca özgün çalışmalar sunmaları ve başkalarının çalışmalarına ve sözlerine uygun şekilde atıfta bulunmaları gerekmektedir. Raporlanan çalışmaya katkıda bulunan tüm etkili yayınlara atıfta bulunulmalıdır.

4- Çoklu, Mükerrer ve Eşzamanlı Yayından Kaçınma: Genel olarak, benzer araştırmalar birden fazla dergide yayınlanmamalıdır. Aynı makalenin birden fazla dergiye gönderilmesi yayıncılıkta etik olmayan ve kabul edilemez bir davranıştır. Daha önce yayınlanmış ve telif hakkı korumalı makaleler gönderilemez. Ayrıca, başka dergiler tarafından incelenmekte olan makaleler tekrar yayınlanmak üzere gönderilmemelidir.

5- Sorumluluk ve Katkılar: Yazarlık, çalışmanın tasarlanmasına, yürütülmesine veya yorumlanmasına önemli ölçüde katkıda bulunanlar için ayrılmalıdır. Her önemli katkı sahibi ortak yazar olarak listelenmelidir. Sorumlu yazar, katkıda bulunan tüm ortak yazarların yazar bildiriminde doğru bir şekilde listelenmesini ve çalışmaya dahil olmayan tarafların atlanmasını sağlamaktan sorumludur. Buna ek olarak, sorumlu yazar, tüm ortak yazarların makalenin son halini gözden geçirip onayladığını ve yayınlanmak üzere gönderildiğini teyit etmelidir.

6- İfşa ve Çıkar Çatışması Yönetimi: Tüm yazarlar, makalenin sonuçlarını veya yorumunu etkileyebilecek her türlü mali veya maddi çıkar çatışmasını açıklamalıdır. Ayrıca, tüm finansal destek kaynakları açıklanmalıdır.

7- Yayımlanmış Çalışmalardaki Temel Hataların Düzeltilmesi: Yazarlar kendi yayınlanmış çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar tespit ederlerse, derhal dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirmelidirler. Editörle birlikte, bir geri çekme veya düzeltmeyi erratum olarak yayınlamalıdırlar.

8- İnsan denekleri içeren çalışmaların yazarlarının, kurumlarının etik kurulundan onay almaları ve katılımcılara zarar verme riskini azaltmak için Helsinki Bildirgesi (daha fazla bilgi için) gibi kabul görmüş standartlara uyulduğunu doğrulamaları gerekmektedir. Yazarlar tarafından insan katılımcılardan vicdani rıza alınması gerekmektedir. Buna ek olarak, katılımcılardan topladıkları bilgilerin kişisel olarak tanımlanabilir bilgiler içermediğinden emin olmak ve verilerin belirli bireylere atfedilme olasılığını azaltmak için önlemler almakla yükümlüdürler.

9- Korunma hakkı, araştırmaya katılan çocuklar için özellikle önemlidir. Bu nedenle, yazarların veri toplamadan önce ebeveynlerden veya vasilerden onay almaları gerekmektedir. Dezavantajlı kişiler, mahkumlar ve azınlık gruplarının üyeleri gibi diğer savunmasız bireylerin bilgilendirilmiş onayı da kendileri tarafından alınmalıdır.
Yayın söz konusu olduğunda, yazarlar çalışmalarındaki tüm katılımcıların bilgilendirilmiş onamlarını sağladıklarından emin olmak zorundadır.

10- Dünya Tabipler Birliği'nin Helsinki Bildirgesi - İnsan Denekleri İçeren Tıbbi Araştırmalar için Etik İlkeler'de "Bazı gruplar ve bireyler özellikle savunmasızdır ve haksızlığa uğrama veya ek zarara uğrama olasılıkları artabilir" denmektedir. Özellikle savunmasız olan birey ve gruplara özel olarak dikkate alınan bir koruma sağlanmalıdır. (daha fazla bilgi için)
Sonuç olarak, yazarların potansiyel olarak savunmasız bireylerle çalışmaktan kaynaklanan sorunları dikkate almaları ve bu katılımcılara yönelik risklerin en aza indirildiği ve risklerden korundukları araçları tartışmaları gerekmektedir.

Etik Kurul Onayı gerektiren makaleler için
Tüm disiplinlerde yürütülen çalışmalarda etik kurul kararı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı alınmalıdır.
Etik Kurul onayı gerektiren araştırmalar aşağıdaki gibidir:
1- Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel veya nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırma.
2- İnsan ve hayvanların (materyal/veri dahil) deneysel veya diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
3- İnsanlar üzerinde klinik deneyler,
4- Hayvanlar üzerinde araştırma,
5- Kişisel verilerin korunması kanunu uyarınca geriye dönük çalışmalar.


Telif Hakkı ve Lisanslama Politikası
JOMAT içeriğinin telif hakkı yazara ait olmakla birlikte, ilk yayının orijinal yayın hakkı ve yayma hakkı JOMAT'a aittir ve CC-BY lisansı (Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)) altında lisanslanmıştır. Üçüncü taraflar, uygun atıf, lisansa bir bağlantı ve herhangi bir değişikliğin belirtilmesi koşuluyla, materyali herhangi bir ortam veya formatta çoğaltabilir ve yeniden dağıtabilir, ayrıca ticari olarak bile herhangi bir amaçla materyali yeniden karıştırabilir, dönüştürebilir ve üzerine inşa edebilir. CC-BY lisansı altında, yazarlar telif hakkıyla korunan çalışmalarını özgürce kullanabilirler. Lisans koşulları için lütfen aşağıdaki bağlantıya bakınız.
Creative Commons lisansına https://creativecommons.org/licenses/by/4.0 adresinden ulaşılabilir.
JOMAT'ta yayınlanan makalelerin içeriğiyle ilgili tüm yasal ve bilimsel sorumluluk yazarlara aittir. Makalelerin yazarlarına herhangi bir telif ücreti ödenmemektedir. Yazarlar ve telif hakkı sahipleri, tüm kullanıcıların kısıtlama olmaksızın erişim hakkına sahip olduğu konusunda mutabıktır. JOMAT'a makale gönderenler, derginin politikalarını kabul etmiş sayılırlar.

Not: Jomat, 2022 Yılı sonrasında lisanslama koşullarını değiştirmiştir. Öncesinde CC BY NC ND lisansı kullanılırken, 2022 Eylül itibari ile CC BY lisansını kullanmaya başlamıştır. 


Açık Erişim Politikası
JOMAT, yazar ücreti, makale gönderim ücreti veya makale işlem ücreti talep etmeyen, ücretsiz, açık erişimli, elektronik bir dergidir. Bu, kurumun kurucu akademisyen ve araştırmacılarının desteği sayesinde gerçekleşmektedir. JOMAT, araştırmaların kamuoyu tarafından kolayca erişilebilir hale getirilmesinin daha büyük bir küresel bilgi alışverişini teşvik ettiği varsayımından hareketle, içeriğine anında açık erişim sağlamaktadır.
JOMAT tamamen açık erişimli bir yayındır, yani literatür, herhangi bir kullanıcıya bu makalelerin tam metinlerini okuma, indirme, kopyalama, dağıtma, yazdırma, arama veya bağlantı verme, indeksleme için tarama, yazılıma veri olarak aktarma veya internet erişiminin kendisine özgü olanlar dışında finansal, yasal veya teknik engeller olmaksızın başka herhangi bir yasal amaç için kullanma yetkisi veren okuyucular için hiçbir ücret ödemeden halka açık internet üzerinden serbestçe erişilebilir.
Budapeşte Açık Erişim Girişimi (BOAI) (https://www.budapestopenaccessinitiative.org/read) tarafından sağlanan tanıma uygun olarak, JOMAT bir Açık Erişim politikasını benimser ve destekler. Bu nedenle, kullanıcıların bu makalelerin tam metnini okuma, indirme, kopyalama, dağıtma, yazdırma, arama ve bağlantı oluşturma hakkına sahip olduğunu kabul ediyoruz (lisans koşullarının izin verdiği şekilde).

İntihal Tespiti
Bilimsel ve akademik bütünlüğü sağlamak için intihalin önlenmesi son derece önemlidir. JOMAT'a gönderilen her makale bir intihal tespit programı (Turnitin, iThenticate veya Intihal.Net gibi) tarafından analiz edilir. Değerlendirmeden önce, kaynakça hariç olmak üzere tek kelimelik bir analiz yapılır. Analiz sonucunda toplam benzerlik oranı yüzde yirmiyi, belirli bir çalışma için benzerlik oranı ise yüzde beşi geçmemelidir. Çalışmanın benzerlik derecesi yukarıda belirtilen eşiği aşarsa reddedilir. Benzerlik sınırları içinde kalsa bile, bu çalışmaların benzerlik raporları manuel olarak analiz edilir. Değerlendirme ve revizyonlardan sonra editör tarafından gerekli görüldüğü takdirde intihal analizi yapılabilir. Bir makalenin intihal nedeniyle reddedilip reddedilmeyeceğine veya hakem değerlendirme sürecine devam edip etmeyeceğine makaleden sorumlu editör karar verir.

Bilimsel Makale Yazımında Yapay Zeka Kullanımı Politikası
Dergimizde yayımlanmak üzere gönderilen makalelerin üretiminde yapay zekâ araçlarının kullanımı bilimsel etik çerçevesinde olmalıdır. Gelişen teknoloji ile insan hayatını kolaylaştıracak araçların kullanılması elbette olumlu bir dokunuştur. Ancak bu tür araçların bilimsel etik kurallarını ihlal edebileceği de unutulmamalıdır. Bu nedenle dergi olarak yapay zekâ kullanımına ilişkin bazı kaygıların aydınlatıcı bir metin olarak deklare edilmesi gerektiğine inanıyoruz. Eğer yazarlar yapay zekâyı araştırma sürecinin bir parçası olarak kullanıyorlarsa ve böylece yapay zekâ bazı gerçeklerin ortaya çıkarılmasına bir araç olarak katkı sağlıyorsa bu kolaylıktan yararlanmanın önünde bir engel yoktur. Ancak üretici yapay zekâ olarak bilinen araçların ürettiği bilgiler insan denetimi olmaksızın yayınlara dönüştürüldüğünde etik ihlaller ortaya çıkabilir. Bu ihlallere neden olabilecek bazı sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Yapay zekâ araçları kendilerine verilen bilgi verileriyle sınırlı oldukları için ürettikleri bilgiler hatalı olabilir.
- Yapay zekâ araçları yanlı bilgi üretebilir
- Yapay zeka araçları var olmayan bilgileri üretme eğiliminde olabilir.
...
Bu gibi nedenlerle yapay zekâ araçlarının bilgi üretmekten ziyade yazarın bilgi üretim aşamasında kolaylaştırıcı bir araç olarak kullanılması etik açıdan daha doğru görünmektedir.
Aynı zamanda yapay zekâ araçları bilimsel bir araştırmada yazar olarak yer alamaz. Bilimsel araştırma süreçlerine ilişkin sorumluluklar yazarda toplanmaktadır. Dolayısıyla sorumluluk alamayacak bir tarafın bir makalede yazar olarak yer alması mümkün değildir.
Yazarlar bildiriyi oluştururken herhangi bir aşamada yapay zekâ kullanmışlarsa bunun nedenini, kullanım şeklini ve kullanım sırasını ayrıntılı olarak editöre bildirmek zorundadırlar. Hangi amaçla olursa olsun, yapay zekânın bir araç olarak kullanımı tamamen insan kontrolü ve denetimi altında olmalıdır.
Derginin teknik ekibi olarak, gelen makalelerin benzerlik kontrolünün yanı sıra yapay zeka kullanımına ilişkin bir inceleme de yapılmaktadır. Bu aşamada, kullanım düzeyi ve şekline göre yayın kurulu makaleyi reddedebilir veya revizyon talep edebilir.
Yazarlar, dergiye bildiri göndermekle bu koşulları kabul etmiş sayılır ve talep edildiğinde gerekli açıklamaları yapma ve kanıtları sunma sorumluluğunu üstlenir.




Depo Politikası
Ön Basım olarak:
Yazarlar ön baskılarını istedikleri zaman ve istedikleri yerde paylaşabilirler.
Yayına kabul edilmesi halinde, yazarları ön baskıdan resmi yayınlarına bir Dijital Nesne Tanımlayıcı (DOI) bağlantısı eklemeye teşvik ediyoruz. Çok sayıda araştırmacı DergiPark'taki resmi yayınlara erişebilir; bu nedenle bağlantılar, kullanıcılarınızın en iyi sürümü bulmasına, erişmesine, alıntı yapmasına ve kullanmasına yardımcı olacaktır.
Yazarlar arXiv veya RePEc ön baskılarını kabul edilen makalelerle güncelleyebilirler.


Kabul Edildi ve Yayınlandı:
Yayınlandıktan sonra JOMAT, yazarların bir makalenin veya düzenlenmiş koleksiyon bölümünün yayınlanmış son sürümünü (yayıncı pdf'si) kendi kendine arşivleme (yazarın kişisel web sitesi) ve/veya kurumsal arşivleme (kar amacı gütmeyen bir sunucuda) için kullanmalarına izin verir.
Yayının kaynağı belirtilmelidir. Makaleler için derginin ana sayfasına veya makalenin DOI'sine bir bağlantı verilmelidir. Yazarlar makalelerini konu bazlı kamu arşivlerinde ve ticari olmayan arşivlerde kendi kendilerine arşivleyebilirler. Yayınlandıktan hemen sonra, tüm ciltler (yayıncı pdf) kurumsal arşivlere sunulabilir. Yayınlanan kaynağa atıfta bulunulmalı ve cildin web sayfasına bir bağlantı eklenmelidir.


Arşivleme Politikası
Dergimizin barındırıldığı Dergipark platformu, LOCKSS sistemi ile makalelerin elektronik olarak yedeklenmesi ve korunması için vardır. Gelecekte dergimiz artık yayınlanmasa bile makaleler bu şekilde erişilebilir kalacaktır. Jomat'da yayınlanan her içerik hem Dergipark platformunda hem de LOCKSS'de arşivleniyor. Dergi 2018 yılında isim değişikliğine gitmiştir. Bu nedenle LOCKSS öncesi ve sonrası linkleri aşağıda verilmiştir:
2018'den önce LOCKSS
2018'den sonra LOCKSS
Ayrıca içerikler cabdirect.org adresinde tam metin olarak mevcuttur.
Dergi, açık atıflar için I4OC standartlarına uygundur. Dergi meta verileri, isim değişikliği nedeniyle eski başlıkla crossref olarak mevcuttur. Lütfen aşağıdaki bağlantıyı kontrol ediniz:
https://www.crossref.org/members/prep/17058

 Çekme Politikası
Dergimize yüklenen her makale ekibimiz tarafından ciddi bir ön değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu aşamada makalelerin hakem değerlendirmesine hazır hale gelmesi için çok fazla emek harcanmakta ve maddi kaynak kullanılmaktadır (intihal raporu ve çapraz kontrol ve atıf stili raporu için). Bu nedenle, gönderilen çalışmalar için bir karar verilene kadar yazarlar makalelerini geri çekemezler. Makale için karar verildikten sonra yazarlar geri çekme taleplerini editöre iletebilirler. Ancak bu aşamaya kadar yazarların çalışmalarını başka bir dergiye göndermemeleri gerekmektedir. Derginin etik politikası gereği, dergiye gönderilen bir makale aynı anda başka bir dergiye gönderilemez. Yazarlar çalışmalarını dergiye göndermekle bu koşulları kabul etmiş sayılırlar. Yazarlardan herhangi birinin yukarıda belirtilen kurallara uymayarak etik ihlali yaptığı tespit edilirse, dergi ekibimiz bu konuda gerekli adımları atacaktır.