Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan Cumhuriyeti için Geçerliliğin Analizi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 73 - 86, 30.06.2017

Basti Aliyeva , Arzuman Hüseynov

https://doi.org/10.24013/jomelips.313085

Öz

Satın Alma Gücü
Paritesi, bir mal veya hizmet sepetinin satın alına bilmesi için gerekli ulusal
para cinsinden oranı ile hesaplanmasıdır. Bu çalışma 01.01.2000– 31.12.2015
yıllarında aylar itibariyle veri seti kullanarak Azerbaycan`da Satın Alma Gücü
Paritesi teorisinin geçerliliği konusunda bir analiz yapma amacını taşır.
Dolayısıyla, veri seti Azerbaycan ülkesinin aylık Nominal Döviz Kuru, yurtiçi Tüketici
Fiyat Endeksi gibi değişkenlerden oluşmaktadır. Bu çalışmada önemli olarak
zaman serileri arasında durağanlık kavramı üzerinde durulmuştur. Satın Alma
Gücü Paritesinin Azerbaycan`da geçerli olup olmadığını araştırmak için ilk
olarak Birim Kök Testi, Koentegrasyon
Testi ve Hata Düzeltme Yöntemleri hakkında bilgiler verildi daha sonra
Tanımlayıcı İstatistikler ve Korelasyon Katsayısı anlatılmıştır. SAGP`nin geçerliliği için
Tanımlayıcı İstatistiklerden Ortalama, Medyan, Mod, Varyans,  Standart Sapma excel ile analizler yapılıp
Satın Alma Gücü Parite`sinin
geçerli olup olmadığı araştırıldı. AZN/$ “2000-2015”  ve TÜFE/AZN “2000-2015”,  Korelasyon Katsayısı için ise “2000-2015”,
“2009-2014” yıllarında aylık olarak Tanımlayıcı İstatistikler excel`de analiz edildi. Son
olarak Satın Alma Gücü Paritesi geçerliliğinin analizi için “Augemented Dickey Fuller Birim
Kök Testi”, “Johansen
Koentegrasyon Testi” “Hata Düzeltme Modeli” ile $/AZN % Değişimi
“2000-2005”, “2006-2014”, “2015” ve TÜFE/AZN ve TÜFE/AZN % Değişimi
“2000-2005”, “2006-2014”, “2015” yıllarında aylık olarak Eviews programı ile durağan
hale getirilip, karşılaştırma yapılarak geçerliliği araştırıldı.

Uygulanan
testler neticesinde uzun dönemde seriler arasında ilişki bulunmuştur. Kurlar
artan, TÜFE ise azalan olduğu görülmüş ve TÜFE Kurlardan aslı olduğu
anlaşılmıştır. Yani Koentegrasyon
(Eşbütünleşme)
testi ile yapılan incelemede söz konusu dönemde Satın Alma Gücü Paritesinin
geçerli olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Döviz, Satın Alma, Standart Sapma, Korelasyon

Validity of Purchasing Power Parity Analysis for the Republic of Azerbaijan

Öz

The purchasing power parity is calculated by the
ratio of the national currency required to purchase a commodity or service
basket.This study aims to make an analysis on the validity of the Purchasing
Power Parity Theory in Azerbaijan using data set for months from 01.01.2000 to
31.12.2015 for several months.

Therefore, the dataset is composed of variables
such as Nominal Foreign Exchange Rate of the Azerbaijan country, Domestic Consumer
Price Index.In this study, the concept of stationarity was emphasized between
time series. In order to investigate whether the Purchasing Power Parity is
valid in Azerbaijan, first the Unit Root Test, Cointegration Test and Error
Correction Methods were explained. Then Descriptive Statistics and Correlation
Coefficient were explained.Median, Mod, Variance, Standard Deviation from
Descriptive Statistics for the validity of SAGP were analyzed with excel and it
was investigated whether the Purchasing Power Parity is valid or not.AZN / $
"2000-2015" and TUFE / AZN "2000-2015" for the correlation
coefficient and "2000-2015" for the correlation coefficient and
Descriptive Statistics excel in the month of "2009-2014". Finally,
for the analysis of the validity of the Purchasing Power Parity, the
"Augemented Dickey Fuller Unit Root Test", "Johansen
Cointegration Test", "Error Correction Model" and $ / AZN%
Exchange "2000-2005", "2006-2014", "2015" TÜFE /
AZN and TÜFE / AZN% Change was made monthly by Eviews program in the years
2000-2005, 2006-2014, and 2015, and their validity was investigated by
comparison.As a result of the tests applied, long term relation was found
between the series. The currencies are increasing, while the CPI is seen to be
decreasing, and it is understood that the CPI is the original from the
currencies.That is to say, in the examination conducted by the Cointegration
(Cointegration) test, it is seen that the Purchasing Power Parity is valid in
the said period.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Foreign EXchange, Purchasing, Standart Deviation, Correlation

Kaynakça

• ALTINTAŞ, Ayhan, M. (2006), Bankacılıkta Risk Yöntemi ve Sermaye Yeterliliği, Turhan Kitapevi Yayınları, Kızılay-Ankara, Mart,
• DOĞUKANLI, Hatice. (2015), Uluslararası Finans, Karahan Kitapevi Yayınları, Çukurova/Adana, Ocak
• ERTEK, T. (2000), Ekonometriye Giriş, Beta Yayınları, İstanbul,
• FAHEMET, Akın. (2002), Sosyal Bilimlerde İstatistik, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa,
• GUJANTİ, D,N. (1999), Temel Ekonometri, çev. Ü, Senesen ve G.G. Senesen, Literatür Yayınları, İstanbul,
• KANBUR, A.N. (2007), 1980 Sonrası Türkiye`de Satın Alma Gücü Paritesini, Literatür Yayınları, İstanbul,
• NEWBOLD, P. (2000), İşletme ve İktisat için İstatistik, çev. Ümit Senesen, Literatür Yayınları, İstanbul,
• SEVÜTEKİN, Mustafa ve Mehmet Nargeleçekenler. (2005), Zaman Serileri Analizi, Nobel Dağıtım Yayınları, Ankara,
• SEYİDOĞLU, Halil. (2003), Uluslararası İktisat, Teori, Politika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları, İstabul,
• ŞİŞMAN, Mehmet. (2003), Mali Sermayenin Küreselleşmesi, Set Yayınları, İstanbul,
• TARI, Recep. (2005), Ekonometri, Kocaeli Üniversite Yayınları, İzmit,