Rekabet Üstünlüğü Elde Etmede Toplam Kalite Yönetiminin Etkileri

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 93 - 115, 30.12.2022

Süleyman Ağraş , Merve Çoban

https://doi.org/10.24013/jomelips.1219123

Öz

Bir organizasyonun kaliteli ürün veya hizmet üretebilmesi, önemli bir rekabet aracı konumundandır. Kalite ve rekabet edebilirlik arasındaki ilişki günümüzde oldukça belirginleşmiştir. Kalitenin kurumsallaşmasında ön plana çıkan yönetim felsefesi toplam kalite yönetimidir (TKY). Toplam kalite yönetimi, işletmelerde kalitenin arttırılmasını hedefleyen, odak noktasını müşteri istek ve ihtiyaçları olarak belirleyen, sürekli gelişim gösteren bir anlayıştır. TKY felsefesi, üst yönetimin liderliği, müşteri odaklılık, takım çalışması, tam katılım, önlemeye yönelik yaklaşım, çalışanların eğitimi ve sürekli gelişme olmak üzere yedi ana temadan oluşmaktadır. Bu çalışmanın amacı toplam kalite yönetimi felsefesinin rekabet üstünlüğü üzerindeki etkilerini havayolu işletmeleri bağlamında incelemektir. Bu amaçla nitel bir araştırma yapılmış, verilerin toplanmasında doküman analizi ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Araştırmada rekabet üstünlüğü elde etmede toplam kalite yönetiminin etkileri tartışılmıştır. Araştırma Türkiye’nin bayrak taşıyıcı havayolu şirketi olan Türk Hava Yolları A.Ş.’nin (THY) kalite çalışmaları ele alınmıştır. Araştırma sonucunda THY’nin politika belgelerinde ve uygulamalarında toplam kalite yönetiminin ilkelerini gösteren bulgular tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplam Kalite Yönetimi, Rekabet Üstünlüğü, Havayolu İşletmeleri

Kaynakça

• Aktan C.C. ve Vural, İ.Y. (2004). Rekabet gücü ve rekabet stratejileri, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayınları.
• Bakır M. ve Alptekin N. (2018). Hizmet kalitesi ölçümüne yeni bir yaklaşım: CODAS yöntemi ile havayolu işletmeleri üzerine bir uygulama,Business & Management Studies: An International Journal. Vol.:6 Issue:4 Year:2018, pp.1336-1353.
• Balcı, A. (1998). Yüksek öğretimde toplam kalite yönetimi ölçeği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15,319-334.
• Bayar, F. (2008). Küreselleşme kavramı ve küreselleşme sürecinde Türkiye. Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi, 32, 25-34.
• Cam, A. C. (2018). Havayolu taşımacılığı ve rekabet stratejileri. Pegem Akademi.
• Çelen, A. İ. (2014). Toplam kalite yönetiminin çekirdeği: Ahilik . Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4 (10) , 5-14.
• Çelik, A. (2010). Toplam kalite yönetimi kalite yönetim sistemi ve CE işareti uygulamaları, 2.Basım, Ankara: Öz Baran Ofset Matbaacılık.
• Çevik, O. (1996). Toplam Kalite Yönetimi ve Bir Uygulama, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Dixit, A. K. ve Nalebuff, B. J. (2002). Stratejik düşünme: İş, politika ve günlük yaşamın rekabetçi yanı.(Çev. Nermin Arık). Sabancı Üniversitesi.
• Diyaroğlu, B. N. (2011). Kriz iletişiminde medya yönetimi ve 2009 türk hava yolları krizi ve 2001 Amerikan havayolları krizi karşılaştırmalı incelemesi, YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdoğan, U. (2014). Havayolu taşımacılığında regülasyon ve deregülasyonların rekabet stratejilerine etkileri: Türkiye üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Erol, E. (2011). Toplam kalite yönetimi ve dergi yayıncılığı sektöründe rekabet gücüne etkisi, YayınlanmamışYüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erturgut, R. (2015). Kalite uygulamaları ve dönüşümcü yönetim. 2. Basım, Ankara: Seçkin Yayınları. Francis, G. Humphreys, I. Fry J. (2005). The nature and prevalence of the use of performance measurement techniques by airlines, Journal of Air Transport Management, 11 (4) 207-217.
• Genç, A. (2016). Yüksek İrtifa. 2. Basım, İstanbul: Alfa Basım.
• Gençtürk, F,E. Kandemir, D. Koç, Ö,T. Demirci, C.(2010). Rekabet avantajı kuramının tanımlanması ve ölçümlenmesi-conceptualization and measurement of competetive advantage construct. Öneri Dergisi,9.34, 13-25.
• Gökırmak, H. (2014). Türk Hava Yolları’nın havacılık sektöründeki konumu, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 1-29.
• Gümüş, Y. (2009). Lojistik faaliyetlerin rekabet stratejileri ve işletme kârı ile olan ilişkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (41), 97-114.
• Hackman , J.R. ve Wageman, R. (1995). Total quality management: empirical,conceptual and practial issues, Administrative Science Quartely Vol.40, No.2(Jun.,1995), pp.309-342. ICAO (International Civil Aviation Organization). (2021). https://www.icao.int/meetings/wrdss2011/documents/jointworkshop2005/atag_socialbenefitsairtransport.pdf .
• Karakoç, E. (2004). Toplam kalite yönetiminin halkla ilişkiler açısından önemi, Selçuk İletişim, 3 (2), 30-40.
• Kavrakoğlu, İ. (1996). Kalite: Kalite güvencesi ve ISO 9000,1.Basım, İstanbul: KalDer Yayınları.
• Kavrakoğlu, İ. (1998). Toplam Kalite Yönetimi. KalDer Yayınları.
• Kıngır, S. (2007). Toplam Kalite ve Stratejik Yönetimde Yeni Eğilimler, Gazi Kitabevi.
• Kovancı, A. (2004). Toplam Kalite Yönetimi Fakat Nasıl?, 3.Basım, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Küçükonal, H. ve Korul, V. (2002): Havayolu işletmelerinde insan kaynakları yönetimi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 67-90.
• Mazzeo, M. J. (2003). Competition and service quality in the U.S. airline industry. Review of Industrial Organization 22, 275-296.
• Okumuş, A. ve Asil, H. (2007): Hizmet kalitesi algılanmasının havayolu yolcularının genel memnuniyet düzeylerine olan etkisinin incelenmesi, İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi,36 (2), 7-28.
• Öztürk, A. (2009). Kalite yönetimi ve planlaması. Ekin Yayın.
• Porter, M. (2000). Rekabet stratejileri, (Çev. Gülen Ulubigen). Sistem Yayıncılık.
• Porter, M. (2011). Rekabet üzerine,(Çev. Kıvanç Tanrıyar). Optimist Yayınları.
• SHGM (Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü). (2015) Faaliyet Raporu. http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/faaliyet/2015.pdf Singh, A. S. (2013). Modelling enablers of TQM to improve airline performance. International, Journal of Productivity and Performance Management, 62 (3), 250-275.
• Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. Retrived from http://fenitay. files. wordpress. com/2009/02/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri analizi. pdf on, 17, 2014.
• Şimşek, M. (2007). Toplam Kalite Yönetimi, 5.Basım, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tağraf, H. (2002). Küreselleşme süreci ve çokuluslu işletmelerin küreselleşme sürecine etkisi. CÜ iktisadi ve idari Bilimler Dergisi, 3(2), 33-47.
• Tekin, M. ve Çiçek, E. (2005): İşletmelerde rekabet üstünlüğü sağlamada farklı bir yaklaşım: değer temelli pazarlama. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25-27 Kasım.
• The Word Bank (2022). lhttps://data.worldbank.org/indicator/IS.AIR.PSGR? end=2020&most_recent_value_desc=true&start=2010&view=chart . (E.T.14.12.2022)
• THY (Türk Hava Yolları). (2022). https://akademi.thy.com/anasayfa.aspx. ((E.T.05.03.2022)
• Tikici, M. (2004). Toplam kalite yönetim tekniği olarak kıyaslama, 1.Basım,Ankara: Nobel Yayıncılık.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2022). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Ocak-2020-33785. (E.T. 10.01.2022)
• Tüzün, B. (1994). Toplam kalite yönetimi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ustasüleyman, T. (2011). Toplam kalite yönetimi uygulamalarının firma performansına etkisi: türkiye’nin 500 büyük firmasına yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13(2), 67-96.
• Uyguç, N. (1998). Hizmet sektöründe kalite yönetimi. İzmir: Dokuz Eylül Yayınları Ülgen, H. Ve Mirze, S.K. (2014). İşletmelerde stratejik yönetim, Beta Basım Yayın.
• Varlıklı, H. (2002). Havayollarında toplam kalite yönetimi ve türk hava yolları anonim ortaklığı’nda toplam kalite yönetimi ile ilgili öneriler. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Yönt, M. ve Buğdaycı, H. (1997). Havayolu işletmelerinde organizasyon, Bülten, Eskişehir, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yayını, 8-11.