İKTİSATTA ORTODOKSİ SORUNU

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 78 - 87, 30.06.2024

İlkben Akansel

https://doi.org/10.24013/jomelips.1493114

Öz

İktisadi olaylara bakış açısı büyük çoğunlukla piyasa kavramını yüceltme çerçevesinde şekillenmiştir. Tarihsel olarak iktisadi düşünce yaklaşımları çok büyük çoğunlukla kâr elde etmeye odaklı olarak iktisadi olaylara yaklaşmışlardır. Bu durum sonucunda, özellikle 20. Yüzyılın başında şekillenen “neoklasik” iktisat olarak adlandırılan iktisadi düşünceyi ana-akım iktisat olarak ön plana çıkarmıştır. Ana-akım iktisat, iktisatta hâkim bir iktisadi görüş olarak ortodoks bir yer işgal etmektedir. Ortodoksi, en genel anlamıyla, herhangi bir düşüncedeki ana-akım olarak kabul edilen baskın olan durum olarak tanımlanabilir. İktisatta “neoklasik iktisat” ve türevleri olan tüm iktisadi yaklaşımlar ortodoks iktisat olarak adlandırılabilir. Heterodoksi ise, herhangi bir düşüncede ana-akımdan sapan fikirler olarak değerlendirilebilir. Bu bakımdan iktisatta tek seslilik mi çok seslilik mi olduğu sorunsalı çok uzun süredir bilimin tartışma gündemindedir. Bu bağlamda iktisattaki tek sesliliği/ana-akım iktisadı önceleyen çalışmalar bir ortodoksi yaklaşım olarak değerlendirilebilir ve düşünülebilir. Bu düşünceden hareketle bu çalışmada iktisatta ortodoksi sorununun kökenleri, tarihsel durumu ve buna karşı olarak geliştirilen heterodoksinin perspektifi (ve bu bağlamda değerlendirilebilecek iktisadi görüşlerin temel argümanları) irdelenmeye çalışılacaktır. Diğer bir deyişle, çalışmada önce ana-akım olarak adlandırılan neoklasik iktisadın neden bu tanımlamayla uzun süre anıldığını, ona karşı argümanlar üreten diğer iktisat akımlarının neden böyle konumlandırıldıkları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ortodoks iktisat, heteredoks iktisat, iktisat, çok seslilik

Kaynakça

• Akansel, İ. (2022). Akademiyanın Feminizme Bakışı: Fizik ve İktisat Disiplinleri Özelinde Bir İrdeleme. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akdere, Ç. (2023). İktisatta Çok Seslilik ve Çoğulcu Yaklaşımlar. Akdere, Ç. & Gürbüz, B. (Eds.). İçinde İktisatta Çok Sesliliğin Son Otuz Yılı. Siyasal Kitabevi: Ankara. 17-86.
• Davis, J. B. (2006). “The Nature of Heterodox Economics.” Post-Autistic Economics 40, 23-30.
• Dequech, D. (2007). “Neoclassical, mainstream, orthodox, and hetereodox economics.” Journal of Post Keynesian Ecconomics 30 (2), 279-302. DOI: 10.2753/ PKE0160-3477300207
• Dobusch, L. & Kapeller, J. (2102). “Hetereodox United vs. Mainstream City? Sketching a Framework for Interested Pluralism in Economics.” Journal of Economic Issues 46 (4), 1035-1058. DOI: 10.2753/JEI0021-3624460410
• Gündüz, Ş. (2012). “Din, Ayrılık ve Çatışma”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9, 1-19. Lee, F. S. (2012). “Heterodox Economics and its Critics.” Review of Political Economy 24 (2), 337-349. DOI: 10.1080/09538259.2012.664360
• Mearmen, A. & Berger, S. & Guizzo, D. (2023). “Waht is Heteredox Economics? Insights from Interviews with Leading Thinkers”. Journal of Economic Issues 57 (4), 1119-1138. DOI: 10.1080/00213624.2023.2273130
• Özel, H. (2023). İktisatta Çok Seslilik ve Çoğulcu Yaklaşımlar. Akdere, Ç. & Gürbüz, B. (Eds.). İçinde “Hangi Çoğulculuk”: Ana Akım İktisatta Çoğulculuk. 87-112.