The Effects of Transformational Leadership Perception and Perceived Organizational Support on Organizational Trust

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 144 - 164, 31.12.2022

Saniye Öztürk , Osman Uslu

Öz

Abstract: High levels of employee trust contribute to the formation of solidarity within the organization, increase work efficiency and organizational commitment, increase performance, and improve teamwork. For this reason, it is very valuable to establish trust in organizations and to examine its effects with many variables. The main purpose of this research is to determine the effects of employees' transformational leadership and organizational support perceptions on organizational trust levels. In the study, the effects of transformational leadership and organizational support perceptions on the sub-dimensions of organizational trust were also examined. The sample of the study consists of 390 white and blue-collar participants from different occupational groups working in the private or public sector between the ages of 18-65 throughout Turkey on a voluntary basis. The data of the research were obtained with the online survey technique and evaluated using the relevant quantitative analysis techniques. When the findings were examined, it was found that the transformational leadership and organizational support perceptions of the employees had a positive effect on their organizational trust levels. In the study, it was also found that the transformational leadership and organizational support perceptions of the employees had a positive effect on all sub-dimensions of organizational trust (trust in the manager, trust in the organization, and trust in colleagues). Finally, in the study, it was found that the transformational leadership perceptions of the employees had a positive effect on the perception of organizational support.

Anahtar Kelimeler

Transformational Leadership, Perceived Organizational Support, Organizational Trust

Dönüştürücü Liderlik Algısı ve Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Güvene Etkileri

Öz

Çalışan güven düzeylerinin yüksek olması örgüt içerisinde dayanışmanın oluşmasına, iş verimliliğinin ve örgütsel bağlılığın artmasına, performansın yükselmesine, takım çalışmalarının ise iyileştirilmesine katkı sağlamaktadır. Bundan ötürü güvenin örgütlerde sağlanması ve birçok değişkenle etkilerinin incelenmesi oldukça kıymetli bulunmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı çalışanların dönüştürücü liderlik ve örgütsel destek algılarının örgütsel güven düzeyleri üzerindeki etkilerini belirlemektir. Çalışmada dönüştürücü liderlik ve örgütsel destek algılarının örgütsel güvenin alt boyutları üzerindeki etkileri de incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini gönüllülük esasına dayalı olarak Türkiye genelinde özel veya kamu sektöründe çalışan 18-65 yaş arasında farklı meslek gruplarına dâhil beyaz ve mavi yakalı 390 çalışan katılmıştır. Araştırmanın verileri online anket tekniği ile elde edilmiş ve ilgili nicel analiz teknikleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular incelendiğinde, çalışanların dönüştürücü liderlik ve örgütsel destek algılarının örgütsel güven düzeyleri üzerinde pozitif yönde bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Araştırmada ayrıca çalışanların dönüştürücü liderlik ve örgütsel destek algılarının örgütsel güvenin (yöneticiye güven, örgüte güven ve çalışma arkadaşlarına güven) tüm alt boyutları üzerinde pozitif yönlü bir etkiye sahip olduğu bulunmuştur. Son olarak çalışmada, çalışanların dönüştürücü liderlik algılarının örgütsel destek algısı üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dönüştürücü Liderlik, Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Güven

Kaynakça

• Akalın, Ç. (2006). Duygusal örgütsel bağlılık gelişiminde çalışanların algıladığı örgütsel destek ve ara bir değişken olarak örgüt temelli öz-saygı. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Akar, H. (2017). Öğretmenlerin dönüşümcü liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel destek algılarının iş yaşam kaliteleri üzerine etkisi. (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Akbolat, M., Işık, O. & Yılmaz, A. (2015). Dönüşümcü liderlik davranışının motivasyon ve duygusal bağlılığa etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(11), 35-50.
• Aksel, N., (2016). Ortaokul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki (Samsun ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun. Aksoy, C. (2017). Çalışanlarda adalet ve yönetici desteği algısının güven oluşumundaki rolü: havacılık sektöründe bir uygulama. Journal Of Aviation, 1(1), 8-17.
• Aktuna, M. (2007). İnsan kaynakları yönetimi eğitim fonksiyonunun örgütsel güvene etkileri ve bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Alimo-Metcalfe, B.M. & Alban-Metcalfe, R.J. (2001). The development of a new transformational leadership questionnaire. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 74(1), 1-27.
• Allen, M. W. (1992). Communication and organizational commitment: perceived organizational support as a mediating factor. Communication Quarterly, 40(4), 357–367.
• Aselage, J., & Eisenberger, R. (2003). Perceived organizational support and psychological contracts: a theoretical integration. Journal Of Organizational Behavior, 24(5), 491–509.
• Aslan, Ş. (2013). Geçmişten Günümüze Liderlik Kuramları (Sağlık Yönetimi Bakış Açısıyla). İstanbul:Eğitim Yayınevi.
• Avolio, B.J., & Bass, B.M. (1999). Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Journal Of Occupational and Organizational Psychology, 72(4), 441–462.
• Avolio, B. J., Waldman, D. A., & Yammarino, F. J. (1991). Leading in the 1990s: the four ı′s of transformational leadership. Journal of european ındustrial training, 15(4).
• Ayasbeyoğlu, G. (2011). Yöneticilerin duygusal zekâları ile dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ballı, A. İ. K. & Üstün, F. (2017). Çalışanların örgütsel güven düzeyleri ile demografik özellikleri arasındaki ilişki: bir örnek olay çalışması. IJSHS, 1(2): 20-38.
• Barbuto, J. E. (2005). Motivation and transactional, charismatic, and transformational leadership: A test of antecedents. Journal of Leadership & Organizational Studies, 11(4), 26–40.
• Bass, B. M., Avolio, B. J., Jung, D. I., & Berson, Y. (2003). Predicting unit performance by assessing transformational and transactional leadership. Journal Of Applied Psychology, 88(2), 207–218. Doi:10.1037/0021-9010.88.2.207
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 19(3), 19-31.
• Biçici, H. (2013). İş rotasyonu ve personel güçlendirme uygulamalarının işgörenlerin örgütsel destek algılamalarına etkisi: Antalya’daki 5 yıldızlı bir zincir konaklama işletmesinde uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Boğa, D. (2018). Algılanan liderlik tarzları ile örgütsel güven ve iş tatmini düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi: İstanbul’da bulunan turizm çalışanları üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bozkurt, E. (2015). Örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Cook, J., & Wall, T. (1980). New work attitude measures of trust, organizational commitment and personal need non-fulfilment. Journal Of Occupational Psychology. 53(1), 39-52.
• Çakır Titizoğlu, Ö. (2011). Etkileşimci ve dönüşümcü liderlik tarzlarının örgütsel özdeşleşme ve iş tatmini üzerine etkisi: bir saha araştırması. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çelik, M., Turunç, Ö., & Beğenirbaş, M. (2011). “Örgütsel performansın sağlanmasında örgütte güven, tükenmişlik ve kişiler arası çarpıklığın rolü”. Cag University Journal of Social Sciences, 8(1), 1-29.
• Çeliker, N. (2014). İnsan kaynakları uygulamaları kapsamında örgütsel adalet algısının çalışanların örgütsel güveni üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Çoğaltay, N., Karadağ, E. & Öztekin, Ö. (2014). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(4), 483-500.
• Çubukçu, K., & Tarakçıoğlu. S. (2010). Örgütsel Güven Ve Bağlılık İlişkisinin Otelcilik Ve Turizm Meslek Lisesi Öğretmenleri Üzerinde İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(4), 57-78.
• Demircan, N., & Ceylan, A. (2003). “Örgütsel güven kavramı: nedenleri ve sonuçları”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10(2), 139-150.
• Demirel, Y. (2008). Örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Tekstil sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15(2), 179-194.
• Doğan, S. (2019). Algılanan dönüşümcü liderlik tarzının yöneticiye güven üzerindeki etkisi ve bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doğru, Ç. (2016). Algılanan örgütsel destek ve lider-üye etkileşiminin bağlamsal performansa etkileri: Ankara'da bankacılık sektöründe bir araştırma. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S., & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal Of Applied Psychology, 71(3), 500–507.
• Eisenberger, R., Stinglhamber, F., Vandenberghe, C., Sucharski, I. L., & Rhoades, L. (2002). Perceived supervisor support: Contributions to perceived organizational support and employee retention. Journal of Applied Psychology, 87(3), 565–573.
• Eraslan, L. (2006). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik. Journal of Human Sciences, 8(1).
• Erturgut, R., & Erturgut, P. (2010). Transformasyonel lider karizmatik mi? Vizyoner mi? Sağlık örgütlerinde bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(34), 223-239.
• Ertürk, A. (2010). Exploring predictors of organizational identification: moderating role of trust on the associations between empowerment, organizational support, and identification. European Journal Of Work And Organizational Psychology, 19(4), 409-441.
• Huff, L., & Kelley, L. (2003). Levels of organizational trust in ındividualist versus collectivist societies: A seven-nation study. Organization Science, 14(1), 81–90.
• Jung, D. I. & Avolio B. J.. (2000). Opening the black box: an experimental ınvestigation of the mediating effects of trust and value congruence on transformational and transactional leadership. Journal Of Organizational Behavior, 8(21), 949-964.
• Kâhya, C. (2013). Dönüştürücü ve etkileşimci liderlik anlayışları ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkide örgütsel güvenin rolü. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Karip, Y. D. D. E. (1998). "Dönüşümcü liderlik". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 16(16), 443-465.
• Kaya, C. (2019). Dönüşümcü liderlik ile duygusal zekâ arasındaki ilişki: perakende sektöründe çalışanlar üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Kerse, G., & Karabey, C. N. (2017). Algılanan örgütsel desteğin örgütsel özdeşleşmeye etkisi: örgütsel sinizmin aracı rolü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 375-398.
• Kestek, S. B. (2016). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel güven arasındaki ilişki: Kuşadası’ndaki 5 yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir değerlendirme. (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Kraimer, M. L., & Wayne, S. J. (2004). An examination of perceived organizational support as a multidimensional construct in the context of an expatriate assignment. Journal Of Management, 30(2), 209–237.
• Lynch, P. D., Eisenberger, R., & Armeli, S. (1999). Perceived organizational support: ınferior-versus-superior performance by wary employees. Journal Of Applied Psychology, 84(4), 467-483.
• Liu, W. (2004). Perceıved organızatıonal support: lınkıng human resource management practıces wıth ımportant work outcomes. (Doktora Tezi). University of Maryland, USA.
• Mishra, J., & Morrissey, M. A. (1990). Trust in employee/employer relationships: a survey of west Michigan managers. Public Personnel Management, 19(4), 443–486.
• Naktiyok, S. (2015). Dönüştürücü liderlik ve örgütsel desteğin örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi: örgütsel güven algısının aracı rolü. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Öztürk, Ü. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve algılanan örgütsel destek ilişkisi. (Tezsiz Yüksek Lisans Projesi). Pamukkale Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Polat Dede, N. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisinde lidere olan güvenin aracı rolü üzerine bir araştırma. Business and Management Studies: An International Journal, 7(4), 1923-1943.
• Polat, R. (2013). Ortaöğretim kurumlarında kronizm algısının örgütsel güven üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Polat, S. & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi , 54 (54) , 307-331.
• Reid, W.M., & Dold, C. (2018). Burns, Senge, and the Study of Leadership. Open Journal of Leadership, 7(01), 89-116.
• Ristig, K. (2009). The impact of perceived organizational support and trustworthiness on trust. Management Research News, 32(7), 659–669.
• Rowold, J., & Schlotz, W. (2009). Transformational and transactional leadership and followers’ chronic stress. Kravis leadership ınstitute, Leadership Review. 9, 35-48.
• Sezgin, O. B. (2015). Örgütsel destek ile içgirişimci davranışı ilişkisinde örgütsel güvenin rolü. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Šimić, I. (1998). Transformational leadership: the key to successful management of transformational organizational changes. Facta Universitatis. Series: Economics And Organization, 1(6), 49-55.
• Shukla, A., & Rai, H. (2015). Linking perceived organizational support to organizational trust and commitment: moderating role of psychological capital. Global Business Review, 16(6), 981–996.
• Suifan, T. S., Abdallah, A. B., & Al Janini, M. (2018). The impact of transformational leadership on employees’ creativity. Management Research Review, 41(1), 113–132.
• Tan, H. H., & Lim, A. K. H. (2009). Trust in coworkers and trust in organizations. The Journal Of Psychology, 143(1), 45–66.
• Taşkın, F., & Dilek, R. (2010). Örgütsel güven ve örgütsel bağlılık üzerine bir alan araştırması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 37-46.
• Trong Tuan, L. (2012). Teaching and assessing speaking performance through analytic scoring approach. Theory and Practice in Language Studies 2(4).
• Topaloğlu, I. G. (2010). İşgörenlerin adalet ve etik algıları açısından örgütsel güven ile örgütsel bağlılık ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uslu, O., & Ardıç, K. (2013). Güç mesafesi örgütsel güveni etkiler mi?. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 313-338.
• Uslu, O. (2013). Güç mesafesi algısının örgütsel güvene etkisi: bir devlet üniversitesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Uslu, O., & Ardıç, K. (2022). Babacan liderlik ve yöneticiye güven ilişkisinde güç mesafesi, bireycilik ve toplulukçuluğun düzenleyici etkilerinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(10), 279-291.
• Yakın, B. (2017). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yavuz, Ö. (2018). Dönüşümcü liderlik davranışının proaktif davranışla ilişkisinde psikolojik sahiplenmenin aracılık etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Yavuz, E., (2009). İşgörenlerin dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ile ilgili tutumlarına yönelik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(2), 51-69.
• Yazıcıoğlu, İ. (2009). Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duyguları ile iş tatmini ve işten ayrılma niyetleri üzerine bir alan araştırması.” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 235-249.
• Yoshimura, K. E. (2003). Employee traits, perceived organizational support, supervisory communication, affective commitment, and ıntent to leave: group differences (degree of masters of science). (Yüksek Lisans Tezi). North Carolina State University, North Carolina.
• Wan Omar, W., & Hussin, F. (2013). Transformational leadership style and job satisfaction relationship: A study of structural equation modeling (SEM). International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences (IJARBSS), 3(2), 346-365.
• Wayne, S. J., Shore, L. M., Bommer, W. H., & Tetrick, L. E. (2002). The role of fair treatment and rewards in perceptions of organizational support and leader-member exchange. Journal Of Applied Psychology, 87(3), 590–598.