Sağlık için Uluslararası İnsani Yardım: Covid-19 Pandemi Sürecinde Türkiye'nin Sağlık Diplomasisi Uygulamaları

Yıl 2024, , 132 - 164, 15.10.2024

Gaye Aslı Sancar Demren , Yaşar Şekerci

https://doi.org/10.18094/josc.1483614

Öz

Covid-19 gelişmiş ülkelerin sağlık sistemlerini önemli ölçüde etkilemiş, tıbbi malzeme ve ekipman talebinde artışa yol açmıştır. Bu çalışma, Türkiye'nin sağlık diplomasisi uygulamalarına ve COVID-19 nedeniyle tıbbi ekipman, malzeme, ilaç ve aşılara yönelik artan küresel insani ve tıbbi yardım talebinin karşılanmasında Türkiye’nin kolaylaştırıcı rolüne ışık tutmayı amaçlamaktadır. Çalışma, COVID-19 salgını sırasında Türkiye'nin uluslararası insani ve tıbbi yardımlarını sağlık diplomasisi uygulamaları bağlamında incelemek için veri toplama protokolü olarak PRISMA sistematik analiz yöntemini kullanmaktadır. COVID-19 temelli uluslararası insani yardımlar, uluslararası tıbbi ekipman ve malzeme, uluslararası vantilatör yardımları ve uluslararası COVID-19 aşı yardımları olmak üzere dört başlık altında kategorize edilen çalışmanın bulguları, Türkiye'nin beş kıtada 161 ülkeye vantilatör, aşı ve tıbbi ekipman dahil olmak üzere geniş bir yelpazede tıbbi yardım ve destek sağladığını ortaya koyarak yardımların küresel erişimini ve etkisini göstermektedir.
Ayrıca, “girişimci ve insani dış politikasının” bir kanıtı olarak Türkiye, tıbbi ve insani çabaları aracılığıyla bölgesel ve uluslararası iş birliğinin altını çizmiştir. Türkiye'nin uluslararası insani yardımları, diyaloğu teşvik eden maddi bir yardım ötesinde toplumlar için uluslararası dayanışma mesajı olmuştur. Gelecekte yapılacak araştırmalarda, Türkiye'nin bölgesel ve uluslararası tıbbi yardımları ile somut siyasi, sosyal ve ekonomik sonuçlar arasında bir bağlantı kurulması, insani yardım çabalarının etki ve faydalarını doğrulayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kamu diplomasisi, Sağlık diplomasisi, İnsani diplomasi, Covid-19, Uluslararası İnsani Yardım

International Humanitarian Assistance for Health: Türkiye’s Health Diplomacy Practices during the Covid-19 Pandemic

Öz

COVID-19 has significantly impacted the health systems of developed countries, leading to a surge in the demand for medical supplies and equipment. This study is dedicated to shedding light on Türkiye's health diplomacy practices and its pivotal role as a facilitator in addressing the escalating global humanitarian and medical aid demand for medical equipment, supplies, medicines, and vaccines due to COVID-19. The study employs the PRISMA systematic analysis method as a data collection protocol to scrutinize Türkiye's international humanitarian and medical assistance during the COVID-19 pandemic in the context of health diplomacy practices. The study's findings, which are categorized under four headings: international humanitarian aid based on COVID-19, international medical equipment and supplies, international ventilator aid, and Türkiye's international COVID-19 vaccine aid, reveal that Türkiye has extended a broad spectrum of medical aid and support, including ventilators, vaccines, and medical equipment, to 161 countries across five continents, demonstrating its global reach and impact.
Furthermore, as a testament to its “entrepreneurial and humanitarian foreign policy,” Türkiye has underscored regional and international cooperation through its medical and humanitarian endeavors. Türkiye's international humanitarian assistance has gone beyond material aid to encourage dialogue and has been a message of international solidarity for communities. In future research, establishing a connection between Türkiye's regional and international medical assistance and tangible political, social, and economic outcomes will validate the impact and benefits of its humanitarian efforts.

Anahtar Kelimeler

Public diplomacy, Health diplomacy, Humanitarian diplomacy, Covid-19, International Humanitarian Aid

Kaynakça

• Abdula, F. (2022, April 9). Türkiye'nin gönderdiği tıbbi yardım malzemeleri Kuzey Makedonya'ya ulaştı. Retrieved from Anadolu Ajansı: www.aa.com.tr/tr/koronavirus/turkiyenin-gonderdigi-tibbiyardim-malzemeleri-kuzey-makedonyaya-ulasti-/1797503
• Adams, V., Novotny, T., & Leslie, H. (2008). Global health diplomacy. Medical anthropology, 27(4), 315- 323. https://doi.org/10.1080/01459740802427067.
• Akman, B. (2022, May 15). Covid-19 Analysis: Turkey Flexes Soft Power Muscles with Pandemic Assistance. Retrieved from BBC UK: monitoring.bbc.co.uk/product/c201mqsj
• Aksoy, H. A. (2022, May 12). Türkiye'den gönderilen tıbbi yardımlar Tunus'a ulaştı. Retrieved from Anadolu Ajansı: www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyeden-gonderilen-tibbi-yardimlar-tunusaulasti/1845249
• AlKhaldi, M., James, N., Chattu, V., Ahmed, S., Meghari, H., Kaiser, K., & Tanner, M. (2021). Rethinking and strengthening the Global Health Diplomacy through triangulated nexus between policy makers, scientists and the community in light of COVID-19 global crisis. Global Health Research and Policy, 6, 1-6. https://doi.org/10.1186/s41256-021-00195-2.
• Anadolu Ajansı. (2020, April 8). Türkiye Balkan ülkelerine tıbbi yardım gönderdi. Retrieved from www.aa.com.tr/tr/koronavirus/turkiye-balkan-ulkelerine-tibbi-yardim-gonderdi/1796624
• Anadolu Ajansı. (2020, June 18). Türkiye'den Çad'a Tıbbi Yardım desteği. Retrieved from www.aa.com.tr/tr/vg/video-galeri/turkiyeden-cada-tibbi-yardim-destegi/1#!
• Apuzzo, M., Weiland, N., & Gebrekidan, S. (2020, November 27). Trump Gave WHO a List of Demands. Hours Later, He Walked Away. Retrieved from The New York Times: www.nytimes.com/2020/11/27/world/europe/trump-who-tedros-china-virus.html
• Aydemir, E. (2016). Dış Politikada Yumuşak Güç ve Medya. Kalkedon Yayınları.
• Babones, S. (2020, May 27). Blame the WHO for its Disastrous Coronavirus Response. Retrieved from Foreign Policy: foreignpolicy.com/2020/05/27/who-health-china-coronavirus-tedros/
• Baritci, F., & Aydeniz, H. (2019). Kamu diplomasisi aracı olarak medya: TRT World örneği . Doctoral dissertation, Erciyes University.
• Barnéoud, L. (2022, April 4). The Huge Waste of Expired COVID-19 Vaccines. Retrieved from Le Monde: www.lemonde.fr/en/science/article/2022/04/04/the-huge-waste-of-expired-covid-19- vaccines_5979632_10.html
• BBC. (2020, April 18). Coronavirus: 84 Tonnes of PPE to Arrive from Turkey. Retrieved from bbc.com: www.bbc.com/news/av/uk-52340461
• Bizot, O. (2020, December 18). Turkey Pledges 15 Million Covid Vaccine Doses for Africa in Goodwill Gesture. Retrieved from France24: https://www.france24.com/en/middle-east/20211218-turkeypledges-15-million-covid-19-vaccine-doses-for-africa-in-bid-to-strengthen-ties
• Bostancı, M. (2020). Stratejik bir iletişim aracı olarak kamu diplomasisi: kamu diplomasisinde medyanın rolü ve önemi. Anahtar Kitaplar Yayınevi.
• Ceyhan, A. İ. (2018). Siyasal iletişimde kamu diplomasisi. Akademisyen Kitabevi.
• Chandler, D. (2003). Rhetoric without responsibility: the attraction of ‘ethical’foreign policy. The British Journal of Politics and International Relations, pp. 295-316.
• Chattu, V. K., & Kevany, S. (2019). The need for health diplomacy in health security operations. Health Promotion Perspectives(9(3)), 161. DOI: 10.15171/hpp.2019.23.
• Chattu, V. K., Pooransingh, S., & Allahverdipour, H. (2021). Global health diplomacy at the intersection of trade and health in the COVID-19 era. Health promotion perspectives, 11 (1), 1. DOI: 10.15171/hpp.2019.23.
• Chattu, V., & Chami, G. (2020). Global health diplomacy amid the COVID-19 pandemic: a strategic opportunity for improving health, peace, and well-being in the CARICOM Region—a systematic review. Social Sciences, p. 88. https://doi.org/10.3390/socsci9050088.
• Cotur, H. (2022). Analysis of Social Aid in Turkey During the Covid-19 Epidemic. TAM Akademi Dergisi, 1(2), 126-138. DOI: 10.58239/tamde.2022.02.003.x .
• Çolakoğlu, S. (2020). Turkey’s COVID-19 Diplomacy: International cooperation in the age of global health and economic crisis. Visiting scholars ‘opinion paper, p. 123.
• Development Initiatives. (2021). Global Humanitarian Assistance Report 2021. International Government Funding: Largest Donors. Retrieved from devinit.org: https://devinit.org/resources/globalhumanitarian-assistance-report-2021/#downloads
• Development Initiatives. (2022). Global Humanitarian Assistance Report 2021. Crisis Risks and Vulnerabilities. Retrieved from devinit.org: https://devinit.org/resources/global-humanitarianassistance-report-2021/#downloads
• Development Initiatives. (2022). Global Humanitarian Assistance Report 2022. Crises and Risks. Retrieved from devinit.org: https://devinit.org/documents/1193/GHA2022_Digital_v6_dcYRQ4X.pdf
• Development Initiatives. (2023). Global Humanitarian Assistance Report 2023 Global Humanitarian Assistance Report 2023. Executive Summary. Retrieved from devinit.org: https://devinit.org/resources/global-humanitarian-assistance-report-2023/executivesummary/
• Ebo, B. (1997). Media diplomacy and foreign policy: Toward a theoretical framework. News media and foreign relations: A multifaceted perspective, 10(3), 43-57. https://doi.org/10.1111/j.1468- 2885.2000.tb00193.x.
• Erkoyun, E. (2020, March 31). Turkish Firms Racing to Deliver 5,000 Ventilators for Coronavirus Patients. Retrieved from Reuters: https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-turkeyventilator-idUSKBN21I1U8
• Eroğlu, G. (2020). Covid-19’la mücadele sürecinde Türkiye’deki yardım hizmetleri ve uygulamalarına genel bir bakış. Journal of City and Civilization, 561.
• Ertekin, B. A. (2012). Uluslararası Sistemde Görsel-İşitsel Medyanın Kamu Diplomasisi ve Kamuoyu Yaratmadaki Önemi: TRT'nin Türkçe Dışında Yayın Yapan Kanalları Üzerine Bir İnceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 323-354.
• Esen, B. (2021). COVID-19 salgını döneminde aşı milliyetçiliği ve Türkiye’nin aşı diplomasisi. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 6, 1-17. https://doi.org/10.30784/epfad.1026552.
• Fazal, T. M. (2020). Health diplomacy in pandemical times. International Organization, 74(S1), E78-E97. DOI: 10.1017/S0020818320000326.
• Feldwisch-Drentrup, H. (2020, April 2). How WHO Became China’s Coronavirus Accomplice. Retrieved from Foreign Policy: https://foreignpolicy.com/2020/04/02/china-coronavirus-who-health-softpower/
• Gündoğmuş, N. (2020, January 5). Türkiye'den 160 ülkeye Kovid-19 salgınıyla mücadele desteği. Retrieved from Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/turkiyeden-160-ulkeye-kovid-19- salginiyla-mucadele-destegi/2465665
• Güngör, B. (2021). Foreign aid during the COVID-19 pandemic: evidence from Turkey. Southeast European and Black Sea Studies, 21(3), 337-352. https://doi.org/10.1080/14683857.2021.1900668.
• G20 Indenosia. (2022). Accelerating Covid-19 Vaccine Deployment Removing Obstacles to Increase Coverage Levels and Protect Those at High Risk. Retrieved from gavi.org: https://www.gavi.org/sites/default/files/covid/covax/G20-Report--Accelerating-COVID-19- Vaccine-Deployment.pdf
• Gavi. (2022, December 31). Donor Profiles. Retrieved from https://www.gavi.org/investinggavi/funding/donor-profiles: gavi.org
• IFRC. (2022). What is humanitarian diplomacy? . Retrieved from ifrc.org: https://www.ifrc.org/what-wedo/humanitarian-diplomacy/
• Italy In Turkey. (2020, April 1). Tweet. Retrieved from x.com: https://twitter.com/italyinturkey/status/1245274315798560768?lang=en
• Kahraman, N., & Cinman, M. (2019). Kamu Diplomasisinin Uygulama Alanı Olarak Sağlık Diplomasisi. Muhakeme Dergisi, 60-71. https://doi.org/10.33817/muhakeme.551365.
• Kalaycı, R., & Koca, S. M. (2015). İnsani Yardımların Türkiye Dış Politikasında Artan Etkisi: AFAD Örneği. In M. Şahin, & S. Çevik, Türk Dış Politikası ve Kamu Diplomasisi (pp. 60-71). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kato, H., Mackey, T. K., & Heng, Y. K. (2019). Japan's Health Diplomacy: Projecting Soft Power in the Era of Global Health. Global Health Governance, 1, 13.
• Katz, R. K. (2011). Defining health diplomacy: changing demands in the era of globalization. (89(3)), pp. 503-523. https://doi.org/10.1111/j.1468-0009.2011.00637.x.
• Kebapçı, A. (2020). COVID-19 hastaların yoğun bakım ünitelerinde tedavi ve bakım girişimlerine ilişkin güncel yaklaşımlar. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 24(1), 46-56.
• Koyuncu, S. (2021). Olağandışı süreçlerde kamu diplomasisi: Covid-19 pandemisi ve Türkiye'nin kamu diplomasisi faaliyetleri. Selçuk İletişim, 14(2), 927-951. DOI: 10.18094/ JOSC.865448.
• Massie, G. (2022, June 6). US Has Thrown Out More Than 82m Covid Vaccine Doses. Retrieved from Independent: https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-covid-vaccinedoses-thrown-away-b2095123.html
• NATO. (2020, April 1). Coronavirus Response: Turkish Medical Assistance Arrives in Spain and Italy. Retrieved from https://www.nato.int/cps/en/natohq/news_174826.htm
• Niemiec, J. (2022). The impact of COVID-19 pandemic on Turkish foreign policy towards the Western Balkans . Nowa Polityka Wschodnia, pp. 35(4), 201-228.
• OCHA. (2021). Global Humanitarian Overview 2021. Retrieved from https://gho.unocha.org/
• OCHA. (2022). Global Humanitarian Overview 2022. Retrieved from https://gho.unocha.org/
• OCHA. (2022b). IATI COVID-19 Funding Dashboard. Retrieved from https://data.humdata.org/viz-iatic19-dashboard/
• OCHA Financial Tracking Service. (2020). Coronavirus Disease Outbreak - COVID -19 2020. Retrieved from fts.unocha.org: https://fts.unocha.org/emergencies/911/summary/2020
• OCHA Financial Tracking Service. (2021). COVID-19 Global Humanitarian Response Plan. Retrieved from https://fts.unocha.org/appeals/952/summary
• Oyekan, A., & Fayemi, A. (2023). An African Perspective on the Ethics and Politics of Foreign Medical Aid in a Pandemic.. Ch. In In Global Health, Humanity and the COVID-19 Pandemic: Philosophical and Sociological Challenges and Imperatives (pp. 97-121).
• Özkan & Akgün. (2010). Turkey's opening to Africa. . The Journal of Modern African Studies, pp. 48(4), 525- 546.
• Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., & ... Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: an updated guideline for reporting systematic reviews. Bmj, 372. https://doi.org/10.1136/bmj.n71.
• PRISMA. (2023, August 8). Who Should Use PRISMA? Retrieved from http://www.prisma-statement.org/
• Ruckert, A., Labonté, R., Lencucha, R., Runnels, V., & Gagnon, M. (2016). Global health diplomacy: a critical review of the literature. Social science & medicine(155), 61-72. DOI:10.1016/j.socscimed.2016.03.004.
• Schreiber, M. (2021, October 16). US throws out millions of doses of Covid vaccine as world goes wanting. Retrieved from The Guardian: https://www.theguardian.com/world/2021/oct/16/us-throwsout-millions-doses-covid-vaccine-world-shortages
• Service, O. F. (2021). COVID-19 Global Humanitarian Response Plan. Retrieved from fts.unocha.org: https://fts.unocha.org/appeals/952/summary
• Service, U. F. (2022, August 8). Contributions. Funding against Emergency Coronavirus Disease Outbreak - Covid-19. Retrieved from https://fts.unocha.org/appeals/952/summary
• Sevin, E. (2016). Sağlık, İletişim ve Dış Politika: Çin ve Brezilya Örnekleri Üzerinden Sağlık Diplomasisi. In G. Sancar Demren, Kamu Diplomasisinde Yeni Yaklaşımlar ve Örnekler (pp. 85-108). Beta Yayınları.
• Sevin, E. (2017). A multilayered approach to public diplomacy evaluation: Pathways of connection. , . Politics & Policy, 45(5), 879-901.
• Smith, H. A., & Minear, L. (2007). Humanitarian diplomacy: Practitioners and their craft. United Nations University Press.
• Snow, N. (2020). Rethinking public diplomacy in the 2020s. In Snow, N, & Taylor, Philipe M., Routledge handbook of public diplomacy (pp. 3-12). Taylor and Francis Group.
• Sohrabi, C., Franchi, T., Mathew, G., Kerwan, A., Nicola, M., Griffin, M., & ... & Agha, R. (2021). PRISMA 2020 statement: what's new and the importance of reporting guidelines. International Journal of Surgery, 88, 105918. https://doi.org/10.1016/j.ijsu.2021.105918.
• Sputnik Türkiye. (2020, May 6). Yerli solunum cihazı, tanesi 17 bin dolardan ihraç edildi. Retrieved from Sputnik : https://tr.sputniknews.com/20200506/yerli-solunum-cihazi-tanesi-17-bindolardan-ihrac-edildi-1041978543.html
• Şah, Y. M. (2020, June 18). Türkiye'den Venezuela'ya 'tıbbi yardım' desteği. Retrieved from Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiyeden-venezuelaya-tibbi-yardim-destegi/1914761
• Şahin, S. (2020, July 4). Türkiye, Sırbistan'a ikinci kez tıbbi yardım gönderdi. Retrieved from Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiye-sirbistana-ikinci-kez-tibbi-yardimgonderdi/1899276
• T.C Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2021). Asrın Küresel Salgını: Türkiye’nin Koronavirüsle Başarılı Mücadelesi. Retrieved from iletisim.gov.tr: https://www.iletisim.gov.tr/images/uploads/dosyalar/TurkiyeninKoronavirusleBasariliMucade lesi.pdf
• T.C Dışişleri Bakanlığı. (2021). 2021 Yılına Girerken Girişimci ve İnsani Dış Politikamız. Retrieved from mfa.gov.tr: https://www.mfa.gov.tr/site_media/html/2021-yilina-girerken-girisimci-veinsani-dis-politikamiz.pdf
• T.C Dışişleri Bakanlığı. (2022, April 20). Koronavirus Salgını Sürecindeki Rol ve Vizyonumuz. Retrieved from mfa.gov.tr: https://www.mfa.gov.tr/koronavirus-salginindaki-rol-ve-vizyonumuz-20-04- 2022.tr.mfa
• T.C Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilgilendirme Platformu. (2020, July 20). Ventilatör. Retrieved from https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66526/ventilator.html
• T.C Sağlık Bakanlığı COVID-19 Bilgilendirme Platformu. (2021). COVID-19, Grip, Soğuk Algınlığı ve Mevsimsel Alerjiler Arasındaki Farklar. Retrieved from https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/38845/0/covid19belirtilerarasindakifarklarafisa4pdf.pdf_tag1=99B315EB87B0CD457EEB56A6A33F5AB6474591CE
• Taghizade, S., Chattu, V. K., Jaafaripooyan, E., & Kevany, S. (2021). COVID-19 pandemic as an excellent opportunity for Global Health Diplomacy. Frontiers in Public Health(9), 655021. DOI: 10.3389/fpubh.2021.655021.
• Telias, D., & Urdinez, F. (2022). China’s foreign aid political drivers: lessons from a novel dataset of mask diplomacy in Latin America during the COVID-19 pandemic. Journal of Current Chinese Affairs, , 51(1), 108-136.
• Thokwane, K., Baines, L. S., Mehjabeen, D., & Jindal, R. M. (2022). Global health diplomacy: Provision of specialist medical services in the Republic of Botswana. The Surgeon, 20(4), 258-261. DOI: 10.1016/j.surge.2021.04.011.
• TİKA. (2022, August 5). Türkiye Kalkınma Yardımları Raporu. Retrieved from https://www.tika.gov.tr/upload/sayfa/Pictures/Turkiye%20Kalk%C4%B1nma%20Yard%C4%B1 mlar%C4%B1%202020_tr.pdf
• TİKA. (2022, August 5). TİKA 30 Yılda 30 Binden Fazla Projeyi Hayata Geçirdi. Retrieved from https://www.tika.gov.tr/tr/haber/tika_30_yilda_30_binden_fazla_projeyi_hayata_gecirdi67907
• Toruntay, M. A. (2020, April 29). Türkiye'den Güney Afrika'ya Tıbbi Malzeme Yardımı. Retrieved from Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/turkiyeden-guney-afrikaya-tibbi-malzemeyardimi/1823550
• TRT Haber. (2020, May 1). Retrieved from Türkiye'den 3 ülkeye tıbbi malzeme yardımı: https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyeden-3-ulkeye-tibbi-malzeme-yardimi503849.html
• TRT Haber. (2020, August 6). Türkiye'den 4 ülkeye yardım eli. Türkiye'den 4 ülkeye yardım eli - Son Dakika Haberleri. Retrieved from https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiyeden-4-ulkeyeyardim-eli-506852.html
• TRT Haber. (2020, August 28). Türkiye'den Sudan'a Tıbbi Malzeme Yardımı. Retrieved from https://www.trthaber.com/haber/koronavirus/turkiyeden-sudana-tibbi-malzeme-yardimi510841.html
• Turhan, Y. (2024). Turkish humanitarian assistance during the COVID-19 pandemic: Focus on Africa. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 26(3), 327-345. https://doi.org/10.1080/19448953.2023.2236512.
• TUSEB. (2020, December 22). TURKOVAC’a Acil Kullanım Onayı. Retrieved from https://www.tuseb.gov.tr/haberler/turkovac-a-acil-kullanim-onayi-22122021
• World Health Organization. (2020, April 27). Retrieved from Archived: WHO Timeline - COVID-19: https://www.who.int/news/item/27-04-2020-who-timeline---covid-19
• Yenişafak. (2020, July 5). Türkiye’nin Gönderdiği Yardım Malzemeleri Kardeş Ülke Azerbaycan'a Ulaştı. Retrieved from Yenişafak: https://www.yenisafak.com/video-galeri/dunya/turkiyeningonderdigi-yardim-malzemeleri-kardes-ulke-azerbaycana-ulasti-2206421