DİJİTAL HETEROTOPYALAR: “BAŞKA” BİR BAĞLAMDA YENİ MEDYA

Yıl 2017, Cilt: 9 Sayı: 4, 164 - 188, 26.01.2017

Göksel Göker

Öz

Bu metin yeni medya ve sosyal medyayı, Foucault’nun geliştirdiği “heterotopya” kavramı çerçevesinde tartışmaktadır. Foucault’ya göre “başka mekânlar” olarak nitelendirilebilecek, diğer bütün mekânlarla ilişki içerisinde olmakla birlikte, onların tamamını yadsıyan mekânlar vardır. Bunlardan biri “ütopya” diğeri “heterotopya”dır. Ütopyalar, Foucault tarafından bir nevi “yeri olmayan yerler” olarak nitelendirilirken; heterotopyalar, zamansal ve mekânsal farklılıklarıyla birlikte, gerçek mekânların dışında var olabilen “başka bir mekân” olarak anlam kazanmaktadır. Bu bağlamda heterotopyalar, Foucault tarafından 6 temel ilke çerçevesinde betimlenmektedir.

 

Foucault’nun heterotopyaları betimlemek için kullandığı temel ilkeler, yeni medya ve sosyal medyanın bir heterotopya formunda anlamlandırılmasına olanak tanımaktadır. Özellikle sosyal medya çalışmalarının ilgi topladığı günümüzde; sosyal medyayı anlamak, sosyal medyanın çerçevesini çizmek ve toplumsal etkilerini belirli bir kavramsal bakış açısıyla değerlendirmek önem taşımaktadır. Bu nedenle bu metin yeni medya ve sosyal medyayı, çağdaş dünyanın ürettiği yeni bir heterotopya formu olarak ele almakta; sosyal medyanın temel dinamiklerini bu bakış açısından hareketle belirlemeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Heterotopya, Yeni Medya, Sosyal Medya, Mekân, Zaman, Michel Foucault.

Kaynakça

• Anderson B (2011) Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İskender Savaşır (Çev.), Metis Yayınları, İstanbul.
• Baudrillard J (2005) Simülakrlar ve Simülasyon, Oğuz Adanır (Çev.), Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• Becker H S (2014) Mesleğin İncelikleri: Sosyal Bilimlerde Araştırma Nasıl Yürütülür, Baran Öztürk vd. (Çev.), Heretik Yayınları, Ankara.
• Becker H S (2015) Hariciler (Outsiders): Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması, Şerife Geniş ve Levent Ünsaldı (Çev.), Heretik Yayınları, Ankara.
• Berger P L ve Luckmann T (2008) Gerçekliğin Sosyal İnşası: Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi, Vefa Saygın Öğütle (Çev.), Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Binark M ve Bayraktutan G (2013) Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• Binark M (2014) Giriş, Mutlu Binark (Der.), Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 15-25.
• Binark M ve Löker K (2011) Sivil Toplum Örgütleri İçin Bilişim Rehberi, STGM, Ankara.
• Castells M (2013) İsyan ve Umut Ağları: İnternet Çağında Yeni Toplumsal Hareketler, Ebru Kılıç (Çev.), Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Crary J (2015) 7/24 Geç Kapitalizm ve Uykuların Sonu, Nedim Çatlı (Çev.), Metis Yayınları, İstanbul.
• Dellaloğlu B F (2015) Mesafeli Yakınlık: Facebook ve Twitter Çağının Yeni Toplumsallığı, Özlem Oğuzhan (Ed.), İletişimde Sosyal Medya Sosyal Medyada Etkileşim, Kalkedon Yayınları, İstanbul, 21-27.
• Foucault M (2005) Özne ve İktidar, Işık Ergüden ve Osman Akınhay (Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Kara U Y (2014) Kimlik Oyunu: Video Oyunları, Yeni Medya ve Kimlik, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Lefebvre H (2014) Mekânın Üretimi, Işık Ergüden (Çev.), Sel Yayınları, İstanbul.
• Levy S (2014) Hackerlar: Bilgisayar Devriminin Kahramanları, Emel Aslan (Çev.), ODTÜ, Ankara.
• Marx K ve Engels F (2008) Komünist Manifesto, Celal Üster ve Nur Deriş (Çev.), Can Yayınları, İstanbul.
• Timisi N (2007) Sanallığın Gerçekliği: İnternetin Kimlik ve Topluluk Alanlarına Girişi, Mutlu Binark ve Barış Kılıçbay (Der.), İnternet, Toplum, Kültür, Epos Yayınları, Ankara, 89-105.
• Tomlinson J (2004) Küreselleşme ve Kültür, Arzu Eker (Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Toprak A ve ark. (2014) Toplumsal Paylaşım Ağı Facebook: Görülüyorum Öyleyse Varım, Kalkedon Yayınları, İstanbul.
• Niedzviecki H (2010) Dikizleme Günlüğü, Gökçe Gündüç (Çev.), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Williams R (2013) Kültür ve Materyalizm, Ferit Burak Aydar (Çev.), Sel Yayınları, İstanbul.
• http://wearesocial.net/blog/2014/01/social-digital-mobile-worldwide-2014/, Erişim: 15.10.2015.
• https://www.periscope.tv/about, erişim: 15.10.2015