Abbas Kiarostami Filmlerinde Gerçekçilik: Yakın Çekim (Nema-ye Nazdik – 1990) Filminin Nokta Metaforuyla Yeni Bir Okuması

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 3, 1341 - 1370, 25.07.2021

Murat Şahin

https://doi.org/10.18094/josc.883646

Öz

Bu çalışmada, Abbas Kiarostami’nin yönetmenliğini yaptığı Yakın Çekim (1990) filminin, sinema ve gerçekçilik bağlamında analizi yapılmıştır. Analiz yapılırken nokta metaforundan yararlanılmıştır. Nokta metaforu, gerçeğin bir nüvesi, gerçekliğe ulaşma çabasının bir izdüşümü ve kendinden hareketle gerçeğin çoğaltılması bakımından önem taşımaktadır. Bu bakımdan nokta metaforunun sağladığı anlam zenginliğinden yararlanılarak filmin sinematografik ögeleri olan yakın çekim kullanımı, senografik ögelerin tercihi ve ses kullanımı gibi unsurlar üzerinden analizi yapılmıştır. Yakın Çekim filminde yönetmen Abbas Kiarostami, nokta olan bir gerçeğin peşine düşmektedir. Kiarostami, bu gerçeğin üzerini örten perdelerin aralanmasını istemektedir. Gerçekçi film kuramcıları, gerçeğin çok boyutlu olduğunu ve ortaya çıkarılmasının gerektiğini ifade ederler. Filmde gerçeğin ortaya çıkarılması için yakın çekim, diyalog, ses ve çeşitli senografik unsurlardan yararlanılmıştır. Filmde nokta metaforunun bir uzantısı olarak gerçeğe ulaşma adına yakın plan çekim yönteminin sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. Kurmaca ve gerçek arasındaki ince sınırda ilerleyen filmde, gerçeklik yanılsaması da yer almaktadır. Ses unsuru da yine gerçekliği tamamlayan bir öge olarak kullanılmıştır. Son olarak senografik ögelerin nokta metaforuyla bir arada düşünüldüğünde gerçeğe ulaşma adına işlevsel bir rolü olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Gerçeklik, Gerçekçilik, Nokta Metaforu, Kiarostami, İran Sineması, Yakın Çekim Filmi

Realism in the Abbas Kiarostami’s Film: A New Reading of Close Up (Nema-ye Nazdik - 1990) With The Point Metaphor

Öz

In this study, the movie Close Up (1990) directed by Abbas Kiarostami was analyzed in the context of cinema and realism. Point metaphor was used while analyzing. The point metaphor is a core of reality, a projection of the effort to reach reality. The point metaphor is important in reproducing the truth based on self. In this respect, using the richness of meaning provided by the point metaphor, the film’s of cinematographic elements were analyzed through elements such as the use of close-up, the preference of the scenographic elements, and the use of sound. In Close-Up, director Abbas Kiarostami pursues a truth that is the point. Kiarostami wants the curtains covering this reality to be opened. Realistic film theorists state that reality is multidimensional and must be revealed. Close-up, dialogue, sound, and various scenographic elements are used to reveal the truth in the film. As an extension of the point metaphor in the film, it has been observed that the close-up method is frequently used to reach the truth. The illusion of reality is also included in the film, which moves along the thin border between fiction and reality. The sound element is also used as an element that complements reality. Finally, when the scenographic elements are considered together with the point metaphor, it is seen that they have a functional role in reaching the truth.

Anahtar Kelimeler

Reality, Point Metaphor, Kiarostami, Iranian cinema, Close Up, Realism

Kaynakça

• Aktaş, C. (2005). Şark’ın şiiri: İran sineması. İstanbul: Kapı yayınları.
• Andrew, J. D. (2010). Büyük sinema kuramları. (Z. Atam, Çev.) İstanbul: Doruk yayınları.
• Bachelard , G. (2008). Uzamın poetikası. (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Barthes, R. (2007). Yazı üzerine çeşitlemeler: Metnin hazzı. (Ş. Demirkol, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bazin, A. (1995). Çağdas sinemanın sorunları. (N. Özön, Çev.) Ankara: Bilgi yayınları.
• Bazin, A. (2007). Sinema nedir? (İ. Şener, Çev.) İstanbul: İzdüşüm yayınları.
• Bonitzer, P. (2011). Kör alan ve dekadrajlar. (İ. Yaşar, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bonitzer, P. (2013). Bakış ve ses. (İ. Yaşar, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bordwell, D., & Thompson, K. (2011). Film sanatı. (E. Yılmaz , & S. Onat, Çev.) Ankara: De-Ki Yayınevi.
• Cebecioğlu, E. (2005). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. İstanbul: Anka yayınları.
• Coşkun, E. (2009). Dünya sinemasında akımlar.Ankara. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Dabaşi, H. (2013). İran Sineması. (B. Aladağ, & B. Kovulmaz, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Dayan, D. (2011). Klasik sinemanın tudor-kodu. (Der. ve Çev: Ertan Yılmaz). E. Yılmaz içinde, Filmde yöntem ve eleştiri (E. Yılmaz, Çev.). Ankara: De-ki Basım Yayın.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (2005). A thousand plateaus: Capitalism and schizophrenia. (B. Massumi, Çev.) London: Bloomsbury.
• Dolar, M. (2013). Sahibinin sesi. (B. Aksoy, Çev.) İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Erdoğan, İ. (2007). Pozitivist metodoloji: Bilimsel araştırma tasarımı istatistiksel yöntemler analiz ve yorum. Ankara: Erk yayınları.
• Ferahmend, A. (2007). Son dönem İran Sineması (Uluslararası başarısı) üzerine perspektifler. . R. Tapper içinde, Yeni İran sineması: Siyaset,Temsil ve Kimlik (K. Sarısözen, Çev., s. 107-135). İstanbul: Kapı yayınları.
• Geray, H. (2006). Toplumsal araştırmalarda nitel ve nicel yöntemlere giriş. Ankara: Siyasal kitabevi.
• Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi: Felsefe, yöntem ve uygulama. Konya: Çizgi kitabevi.
• Gürata, A. (2010). Sinema ve kuram. S. Büker, & G. Topçu içinde, Sinema: Tarih-Kuram-Eleştiri (s. 60-66). İstanbul: Kırmızı Kedi yayınları.
• İpek, Ö. (2014). Hayatı kopyalamak: Abbas Kiarostami sineması üzerine düşünceler. H. Köse içinde, Kara Perde: İran yönetmen sineması üzerine düşünceler (s. 118-133). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Kalari, M. (1999). Monsieur Kiarostami siz kimsiniz? Abbas Kiarostami’nin dünyası. 25. Kare, 63-66.
• Kambur, A. (1999). Komşunun evi nerede? İranlı yönetmenler dışarı’da dolaşıyor. 25. Kare, 63-69.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kıran, Z., & Kıran, A. (2000). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Kovacs, A. B. (2010). Modernizmi seyretmek: Avrupa sanat sineması 1950-1980 . (Y. Ertan, Çev.) Ankara: De-ki Basım Yayım.
• Kracauer, S. (2015). Film teorisi: Fiziksel gerçekliğin kurtuluşu. (Ö. Çelik, Çev.) İstanbul: Metis yayınları.
• Metz, C. (1992). Aural objects. G. Mast, L. Braudy, & M. Cohen içinde, Film Theory and Criticism: Introductory Readings (s. 313-316). NewYork: Oxford University.
• Monaco, J. (2001). Bir film nasıl okunur? (E. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Oğlak yayıncılık.
• Moran, B. (2014). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim yayınları.
• Neuman, W. (2014). Toplumsal Araştırma Yöntemleri 2: Nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.) Ankara: Yayın odası.
• Özön, N. (2000). Sinema, televizyon, video, bilgisayarlı sinema sözlüğü. İstanbul: Kabalcı yayınevi.
• Ryan, M., & Lenos, M. (2014). Film çözümlemesine giriş: Anlatı sinemasında teknik ve anlam. (S. Onat, Çev.) Ankara: Deki Basım Yayın.
• Simmel, G. (2006). Bridge and door. D. Frisby, & M. Featherstone içinde, On culture: Selected writings (s. 160-180). London: Sage Publications.
• Tabakoğlu, M., & Maden, Ş. (2019). Nokta metaforu ve vahdet üzerine eklektik bir metin: Noktatü’l Beyan Risalesi. . Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(13), 61-93.
• Tapper, R. (2007). Yeni İran sineması: Siyaset, temsil ve kimlik. (K. Sarısözen, Çev.) İstanbul: Kapı yayınları.
• Timuçin, A. (2004). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Bulut yayınları.
• Wollen, P. (2013). Godard ve Karşı Sinema. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Fakültesi İletişim Çalışmaları, 77 - 87.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yücer, H. M. (2017). Vahdet-i Vücûd nazariyesinin izahında nokta sembolizmi ve Muhyiddin-i Rûmî’nin Temsîl-i Nokta adlı eseri. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 199 - 278.