Masalların Eğitimsel İşlevleri

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 356 - 367, 25.05.2020

Seda Gedik

Öz

Kahramanları çoğunlukla olağanüstü
varlıklar olan, hayal unsuru olaylarla örülü, kendine has dilsel yapı
özelliklerine sahip sözlü kültür ürünlerinden olan masallar tarih boyunca
insanoğlunun hayatında önemli rol oynamıştır. Masallar; tekerlemeler başta
olmak üzere bilmece, mani vb. dilsel gelişimi destekleyen sözlü kültür
ürünlerini kapsadığı için çocukların dilsel gelişiminin sağlanmasında ve
desteklenmesinde oldukça etkilidir. Ayrıca masallar, çocukların hayal gücünü
geliştirerek onların kendi sınırsız dünyalarından gerçek hayata geçişlerinde
köprü vazifesi görmektedir. Bilişsel gelişimleri desteklenen çocuklar, masallar
sayesinde kurmaca ve gerçek arasındaki geçişi daha sağlıklı
gerçekleştirebilmektedirler. Bunun yanı sıra masallar, son yıllarda üzerinde
oldukça fazla durulan ve müfredata eklenen değerler eğitiminin soyut düşünme
becerisinin geliştiği birinci ve ikinci kademedeki öğrencilerde
içselleştirilmesinde etkilidir. Masallar sayesinde çocukların, kötü
davranışların cezalandırıldığını, iyi davranışların ise ödüllendirildiğini
görmeleri sağlanır. Kuşaklar arasında kültürel aktarım da yine masallar
aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmanın amacı; bilişsel, dilsel,
kültürel ve ruhsal gelişim açısından oldukça önemli olan masal türünün
özellikle ortaokul Türkçe ders kitaplarında daha çok yer almasının hem kültürel
aktarımın hem bilişsel ve dilsel gelişimin sağlamasında önemli olduğunun
örneklerle ortaya konulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Masal, Türkçe, Eğitim, Dilsel, Bilişsel

Kaynakça

• Akdeniz, S. (2007). “Bir ‘Masal Metinleri İnceleme Modeli’ Önerisi ve Uygulaması”. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeleri Sorunlar ve Önerileri) Bildiri Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. ss. 179-187.
• Arıcı, A. F. (2012). Masalın Sesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Assmann, J. (1997). Kültürel Bellek. Çev. Tekin, Ayşe. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ayhan, M. S. ve Arslan, M. (2014). “Edebi Metin Olarak Masalların Yabancılara Türkçe Öğretiminde Dilsel ve Kişisel Becerilerinin Gelişimine Etkisi”. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl: 7. Sayı: 2. ss. 543-559.
• Baş, B. (2006). 1985-2005 Yılları Arasında Çocuk Edebiyatı Sahasında Yazılmış Tahkiyeli Metinlerin Sözvarlığı Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Baş, B. (2015). Türkçe Öğretimi Açısından Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi.
• Boratav, P.N. (1969). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Dilidüzgün, S. (2003). Çağdaş Çocuk Yazını. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Duymaz, A. (2002). İrfanı Arzulayan Sözler Tekerlemeler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gökşen, E. N. (1975). Örnekleriyle Çocuk Edebiyatımız. İstanbul: Otağ Matbaası.
• Görgü, A. T. (2007). “Masalların Çocuğun Bilişsel ve Duyuşsal Gelişimine Katkısı”. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeleri Sorunlar ve Önerileri) Bildiri Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. ss. 537 - 544.
• Helimeoğlu Yavuz, M. (2009). Masallar ve Eğitimsel İşlevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• İşeri, K. (1996). “Dilin Kazanımı ve Yabancı Dil Öğretimi”.Dil Dergisi . Sayı: 43. ss. 21-27.
• Karatay, H. (2007). “Dil Edinimi ve Değer Öğretimi Sürecinde Masalın Önemi ve İşlevi”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. S. 5 (3). ss. 463-475.
• Kavcar, C. (1996). Anadili Eğitimi. Tömer Ana Dili. ss.1-4.
• Kunos, I. (1925). Türk Halk Edebiyatı. İstanbul.
• Mert, E. L. (2012). “Anadili Eğitimi – Öğretimi Sürecindeki Çocuk Yazını Ürünlerinden Yararlanma ve Masal Türüne Yönelik Bazı Belirlemeler”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı: 31, ss. 1-12.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Sanders, B. (2013). Öküzün A’sı (Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi). Çev. Tahir, Şehnaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sever, S. (2000). “Çocuk Kitaplarında Dilsel ve Görsel Duyarlık”. I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu Bildiri Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. ss. 631-647.
• Tosunoğlu, M. ve Melanlıoğlu, D. (2007). “Türk Topluluklarında Söylenen Tekerlemelerin Çocuk Gelişimindeki Yeri ve Önemi”. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu (Gelişmeleri Sorunlar ve Önerileri) Bildiri Kitabı. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Yayın No: 203. ss. 333-338.
• Tüm, G. (2010). “Atasözlerinin Değişik Kültür ve Dilleri Anlamadaki Rolü”. Turkish Studies İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5(4): 663-678.
• Tuncer, H. ve Yardımcı, M. (2002). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı. İzmir: Ürün Yayınları.
• Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okul Öncesinde Çocuk Edebiyatı ve Kitap. İstanbul: Ya-pa Yayınları.
• Turan, Ş. (2002). Türk Kültür Tarihi (Türk Kültüründen Türkiye Kültürüne ve Evrenselliğe). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Türkeş Günay, U. (2011). Elazığ Masalları ve Propp Metodu. Ankara: Akçağ Yayınları.