İSTANBUL DA YETİŞTİRİLEN ANADOLU MANDALARINDA LİNEAR TİP PUANLAMASI TEKNİĞİNİN OLUŞTURULMASI

Yıl 2016, Cilt: 13 Sayı: 3, 0 - 0, 19.09.2016

M.ihsan Soysal

Öz

Bu çalışmada İstanbul ili “Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı Projesi” materyalinin morfolojik özellikleri incelenmiştir. Çalışmada sözü edilen proje materyalinde vücut ölçülerinden elde edilen çeşitli parametreler kullanılarak morfolojik özelliklerine ilişkin linear tip puanlama sistemi oluşturulmuştur. Çalışma materyali 5 ilçe 11 köy ve 30 işletmede bulunan Anadolu mandası ve dış alımla getirilmiş bulunan İtalyan kökenli Akdeniz mandası popülasyonu olmak üzere toplam 412 baş manda ineklerinde vücut ölçümleri ölçülmüştür. Ayrıca Anadolu mandalarında ilk laktasyonun olan88 baş, 2 ve üzeri laktasyonda 285 baş ve İtalyan mandalarında ilk ve 2 laktasyonda olan 39 baş hayvanda linear puanlama yapılmıştır. Çalışmada 9 farklı vücut ölçüsü cidago yüksekliği, göğüs genişliği, beden derinliği, vücut uzunluğu,  ökçe yüksekliği, sağrı genişliği, kalça yumru genişliği, arka meme yük, ön meme başı uzunluğu(cm)olarak ölçü bastonu ve ölçü şeridinde nyararlanılarak ölçülmüş ve 1-9 puan olarak puanlanmıştır.Bu maksatla materyalden ölçülen her özellik için en büyük (Max) ve en küçük değer (Min) farkı 8 bölünerek 9 puan için her özelliğe özgü sınıf genişliği (SG) bulunmuştur. Bu sınıf genişliğinden yararlanarak her bir özellik için metrik olarak ölçülen değer (X) formül yardımı ile puan olarak (Puan=1+[(X-Min)/SG])hesaplanmıştır. Buna göre herbir özellik en düşük 1 ve en yüksek 9 puan olmak üzere puanlanmıştır. Diğer 6 özellik ise arka bacak açısı, arka bacak duruşu, ön meme başı yerleşimi, ön meme bağlantısı, arka meme başı yerleşimi, meme taban yerleşimi damızlık sığır yetiştirici birliğinin uyguladığı süt sığırlarında tip sınıflandırması esaslarına göre değerlendirilmiştir. Sonuç olarak,ilk laktasyondaki Anadolu mandalarının ortalama cidago yüksekliği, beden derinliği, vücut uzunluğu, sağrı genişliği ve kalça yumru genişliği sırasıyla 132 cm, 73 cm, 136 cm, 21 cm, 53 cm olarak bulunmuştur. Genel puanlama ise100 puan en iyi olmak üzere dört özellikten oluşan beden yapısı % 30, beş özellikten oluşan ayak bacak yapısı % 30 ve altı özellikten oluşan meme yapısı % 40 olarak ağırlıklandırılmıştır. Genel puanlara bakıldığında. 1-2 laktasyondaki İtalyan mandalarının ortalama genel puanı ile 2 ve üzeri laktasyon aralığındaki Anadolu mandalarının ortalama genel puanı 70 puan olarak hesaplanmıştır. Birinci laktasyondaki Anadolu mandalarının ortalama genel puanı 57 puan olarak bulunmuştur. 

Kaynakça

• Amano T, M.,Katsumoto, S. ,Suzuki, K.Y.,Mozanora, T,. Namikova, H.,Mortojo, I.K. (1981 ). Abduganiand M. Nadjib. Morphologicalandgeneticssurvey of waterbuffaloes in Indonesia. NativeLivestock(Part-2).
• Alıç D, (2007). Siyah Alaca ineklerde dış yapı özellikleri, sürüde kalma süresi ve süt verimi üzerine araştırma. Doktora Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Gürcan E.K., Tuna Y.T., Soysal M.I., (2011). Anadolu mandalarının çeşitli vücut ölçülerine göre morfometrik karekterizasyonu. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 8(2):143-152.
• Casali,A. ;G.Binotti (2007). Cofa the only dedicated Mediterranean Buffalo stud in Italy . Buffalo Newsletter No:22 ,CRA-Istituto Sperimentale per la Zootecnia via Salaria,31 ,00016 Monterotondo,Italy
• Javed K, Mirza LH, Abdullah M, Pasha TN, Akhtar M, (2013). Studies on lineartypetraitsandmorphometricmeasurements in niliravibuffaloes of Pakistan. The 10th World Buffalo Congress and the 7th Asian Buffalo Congress May 6-8, 2013 Hilton PhuketArcadiaResortandSpa, Phuket, Thailand
• Peeva T. (1981). Study on type and body-build of the buffalo population raised in Bulgaria. In: Ph. D. Thesis, Sofia, pp.189 (Bg).
• Kumlu S, Şahin O, Galiç A, ( 2004 ). Sığırlarda dış görünüşe göre sınıflandırmada saha elemanlarının etkisi.Uluslararası Zootekni Bilim Kongresi.s. 86-90. 1-3 Ekim 2004, Isparta.
• Soysal M.İ, (2011). MINITAB ve SPSS yazılımı ile istatistiksel analizler ders notları. http://www.bidb.nku.edu.tr (Erişim Tarihi 30.08.2015).
• Şahin O, (2011). Süt sığırlarında tip sınıflandırması ve vücut kondisyonu değerlendirme.Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği, Ankara.
• Şengör R, ( 1985 ). Esmer sığırlarda dış yapı ile süt verimi arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Yayınlanmamış), Ankara.
• Talla SG, Wachaure R, Srinivasulu P, Choudary S, Choudary AP, Singh SV andUpadhyay RC (2013). Morphometriccharacteristics of Indian buffaloes. The 10th World Buffalo Congress and the 7th Asian Buffalo Congress May 6-8, 2013 Phuket, Thailand
• Uslu NT, (1970). Mandalarda tabii ve suni emzirmenin süt verimine tesiri ve malakların büyümelerinin mukayesesi. Tarım Bakanlığı Yem Bitkileri Üretme Zootekni Deneme İstasyonu, Afyon.
• Yener SM, ( 1987 ). Büyükbaş Hayvan Yetiştirme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Ders Notu. No:138, Ankara
• Zahariev, Zİ,Aleksiyev AI, Nikolova SD, (1986 ). Morphological and geneticallysurvey of waterbuffaloe.Bivali, Zemizdat, Sofia.