Artan Dozlarda Bakır Sülfat ve Azot Uygulamalarının Ekmeklik Buğdayda Verim ile Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü Hastalığına Etkileri

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 2, 149 - 161, 27.05.2020

Muhammet Nurullah Akdağ , Mehmet Zengin

https://doi.org/10.33462/jotaf.568073

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, artan dozlarda
bakır sülfat (BS; CuSO₄.5H₂O; %35 Cu) ve azot
uygulamalarının Quality çeşidi ekmeklik buğdayda verim ve verim unsurları ile
kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığına (KKBÇH) etkilerini tespit etmek
amacıyla 2016-2017 üretim sezonunda Konya’nın Sarayönü İlçesi’nin Değirmenli
Mahallesi’nde 0 ada 307 parsel numaralı bir çiftçi tarlasında yağmurlama
sulamalı koşullarda yapılmıştır. Çalışmada 3 blok ve her blokta 24 parsel olmak
üzere toplam 72 parsel oluşturulmuştur. Bloklara 10, 15 ve 20 kg N da^-1
dozları uygulanmıştır. Ayrıca her blokta kendi içinde 4 tekerrürlü olarak 0,
0.5, 1, 2, 4 ve 6 kg
BS da^-1 dozları kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, en
yüksek buğday verimi (405 kg
da^-1) ‘15 kg N da^-1 + 4 kg BS da^-1’
uygulamasından alınmıştır. Ayrıca 10
kg N da^-1 bloğunda 2 kg BS da^-1 dozu ve üzeri dozlarda,
15 kg N
da^-1 ve 20 kg
N da^-1 bloklarında ise 4
kg BS da^-1 dozu ve üzerindeki dozlarda BS
uygulanan parsellerde KKBÇH’nın oluşmadığı belirlenmiştir. Uygulanan N
dozlarının buğdayda verim ve verim unsurlarına etkilerine bakıldığında, en
yüksek verim ve verim unsurları değerleri 15 kg N da^-1 uygulamasından elde
edilmiştir. Bu yüzden benzer koşullardaki buğday yetiştiriciliğinde 15 kg N da^-1 ve 4 kg BS da^-1
dozlarının kullanılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Azot, bakır sülfat, buğday, kök ve kök boğazı çürüklüğü

Destekleyen Kurum

Selçuk Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü

Proje Numarası

17201009

Teşekkür

Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisine, Selçuk Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü'ne ve Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü Hocalarıma teşekkür ederim.

Kaynakça

• Aktaş H., Kınacı E., Yıldırım, A. F., Sayın L. ve Kural, A., 1999. Konya yöresinde hububatta sorun olan kök ve kök boğazı çürüklüğü etmenlerinin hububatta verim komponetlerine etkileri ve mücadelesi üzerinde araştırmalar. Orta Anadolu Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp., 8-11 Haziran 1999, Konya, sf: 392-403.
• Anonim, 2016a. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist (Bakma tarihi 05.09.2016)
• Anonim, 2016b. Serin İklim Tahıllarında Kök ve Kök Boğazı Hastalıklarının Dünü, Bugünü ve Mücadelesi. Zirai Mücadele Merkez Araşt. Enst. Md.lüğü, Ankara.
• Bayraklı, F., 1987. Toprak ve Bitki Analizleri. O.M.Ü. Ziraat Fak. Yay., No: 17, Samsun.
• Cook R.J., 1992. Wheat root healt managament and environmental concern. Can. J. Plant Pathology, 14: 76-85.
• Çölkesen, M., Eren, N., Ökten, A. ve Akıncı, C., 1993. Şanlıurfa’da Kuru ve Sulu Koşullarda Uygun Makarnalık Buğday Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma.Makarnalık Buğday ve Mamulleri Semp. Sf: 533-539, Ankara.
• Duffy, B.K. and Defag, G., 1999. Macro and Micro Element fertilizers influence the severity of fusarium crown and root rot of tomato in a soilless production system. Hortscience 34(2): 287-291.
• Ellmer, F., Erekul, O. and Köhn, W., 2001. Einfluss langjährig differenzierter organischmineralischer Düngung auf den Ertrag, die Ertragsstruktur und die Backqualität von Winterweizen. Archives of Agronomy and Soil Sci., 47: 423-444.
• Fageria, N. K. and Baligar, V. C., 2005. Enhancing nitrogen use efficiency in crop plants. Adv. Agron., 88: 97-185.
• FAO, 1990. Micronutrients Assessment at the Country Level. p. 1-208. An International Study (M. Sillanpä, ed.), FAO Soil Bulletin 63. Published by FAO, Roma, Italy.
• Finci S., 1979. Buğdayın kök ve kök boğazı hastalıkları ve korunma çareleri. Gıda-Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Çiftçi Broşürü No: 21, 15 s.
• Follett, R.H., Lindsay, W.L., 1970. Profile Distribution of Zinc, Iron, Manganese, and Copper in Calorodo Soils. Calorodo Exp. Sta. Tech. Walsh and Bealon, Soil Sci Soc. of Am. Inc. Medison, Winconsin, USA.
• Genç, İ., 1974. Yerli ve Yabancı Makarnalık ve Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Verim ve Verime Etkili Başlıca Karakterler Üzerinde Araştırmalar. Ç.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 82, Adana.
• Gezgin, S., 2003. Buğdayın Gübrelenmesi. Ticaret Borsası Derg., 6(14): 23-27, Konya.
• Gökmen, F., Zengin, M., Arısoy, R.Z., Taner, S., Gezgin, S. ve Çakmak, İ., 2008. Amonyum Nitrat ve Entec Gübrelerinin Çinkosuz ve Çinkolu Bloklarda Yetiştirilen Makarnalık Buğdayın Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri. Ülkesel Tahıl Semp., 2-5 Haziran 2008, Konya. Sf: 536-551.
• Hekimhan, H., Bagcı, A., Nicol, J., Arısoy, T. and Sahin, S., 2004. Dryland root rot: a major threat to winter cereal production under sub-optimal growing conditions. 4th Intl. Crop. Sci. Congress, 26-1 Oct. Brisbane, Australia.
• Hekimhan H., Bağcı S.A., Nicol J., Tunalı, B., 2005. Kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığı etmenlerinin bazı kışlık hububat verimleri üzerine etkileri. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi Bildirileri, 5-9 Eylül 2005, Antalya, Cilt 1: 201-206
• Hoffland, E., Dicke, M., Tintelen, W,V., Dickman, H., and Beusichem M.L., 2000. Nitrogen availability and defence of tomato against two-spotted spired mite. Journal of Chemical Ecology, 26: 2697-2711.
• Jokinen, R., 1981. The Magnesium Status of Finnish Mineral Soils and the Requirement of the Magnesium Supply. Magnesium-Bull. 3, H. 1a: 1-5.
• Kacar, B. ve Katkat, A. V., 2007. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. Genişletilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı. Nobel Yay. No: 1119, ISBN 978-9944-77-159-7, Ankara.
• Koca Y.. 1999. Yüzyılın Jeoekonomik gücü tahılın üretimi, ticareti ve uluslararası ilişkilere etkileri. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp.., 8-11 Haziran 1999, Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araşt. Merkezi Md.lüğü, Konya, Sf: 539-546.
• Lawrence, E., D., Elmer, W.H. and Don, M.H., 2007. Mineral Nutrition and Plant Disease. APS Press, St. Paul, MN. 278 p.
• Lindsay, W. L. and Norvell, W. A., 1978. Development of DTPA Soil Test for Zinc, Iron, Manganese and Copper. Soil Sci. Soc. of Amer. J., 42: 421-428.
• Lopez-Bellido, L., Lopez-Bellido, J. R., Castillo, J. E. and Lopez-Bellido, F. J., 2000. Effects of tillage, crop rotation and nitrogen fertilization on wheat-grain quality grown under rainfed Mediterranean conditions. Agron. J., 92: 1054-1063.
• Loughman R., Loughman G., MacNish and McLeod W., 2010. Wheat book. Revised by: R. Loughman, D. Wright, W. MacLeod, J. Bhathal, D. Thackray. Chapter 10: 203-216.
• McMullen, M.P., Jones, R. and Gallenbery, D.. 1997. Scab of wheat and barley : are emerging disease of devastating impact. Plant Dis. 81:1340-1348.
• Nicol J.M., Bagcı A., Bolat N., Erginbas G., Sahin E., Yıldırım A.F., Ozdemir F., Yorgancılar A. ve Kılınç A. 2008. Identification of bread wheat resistance against dry land crown rot (Fusarıum culmorum) under inoculated field and controlled greenhouse conditions in Turkey. Trethowan, R.T., Manes, Y. 10th International Fusarium Workshop, 30th August-2nd September 2008/Italy, Abstract published in International Journal plant Pathology 2008: 90(3)
• Reis, E.M., Cook, R.J. and McNeal, B.L., 1982. Effect of mineral nutrient on take-all of wheat. Phytopathol., 72:224-229.
• Richard, L.A., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. Handbook 60, U.S. Dept. of Agriculture.
• Sağlam, N., 1999. Yabancı kökenli beş ekmeklik buğday çeşidinde uygulanan farklı azot dozlarının verim ve verim unsurlarına etkisi ile ekonomik azot dozunun belirlenmesi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Sf. 372-376, Adana.
• Stubbs, R.W., Prescott, J.M., Saari, E.E. and Dubin, H.J., 1992. Tahıl Hastalıkları Metodları Klavuzu. S. 120.
• Tipples, K. H., Dubetz, S. and Irvine, G. N., 1976. Effects of high rates of nitrogen on Neepawa wheat grown under irrigation. II. Milling and baking quality. Can. J. Plant Sci., 57: 337-350.
• Tosun, O. ve Yurtman, N., 1973. Ekmeklik Buğdaylarda (Triticum aestivum L. Em Thell) Verime Etkili Morfolojik ve Fizyolojik Karakterler Arasındaki İlişkiler. A.Ü. Ziraat Fak. Yıllığı, 23: 418-431, Ankara.
• Ülgen, N., Yurtsever, N., 1974. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Toprak ve Gübre Araşt. Enst. Teknik Yayın No: 28, Ankara.
• Wallwork, H., 2000. Cereal root and crown diseases. SARDİ, Adelaide, 58 p.
• Wiese M.V., 1991. Compendium of Wheat Diseases. St. Paul, Minnesota, USA. American Phytopathology, 112 p.
• Wolf, B., 1971. The Determination of Boron in Soil Experiment on The Application of Slow-Release Boron Extracts, Plant Materials, Composts, Manures, Water Fertilizer: Part II: Behavior of Boron in The Soil. In: and Nutrient Solutions. Soil Sci. Plant Anal., 2: 363.
• Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotlar. (Mülga) Köy Hizmetleri Genel Md.lüğü Toprak ve Gübre Araşt. Enst. Md.lüğü Yay. No: 121, Teknik Yay. No: 56, Ankara.
• Yürür, N., Tosun, O., Eser, D. ve Geçit, H.H., 1981. Buğdayda Ana Sap Verimi ile Bazı Karakterler Arasındaki İlişkiler. A.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 775, Ankara.
• Zhou, W.C., Eudes, F. and Laroche, A., 2006. Identification of differentially regulated proteins in response to a compatible interaction between the pathogen Fusarium graminearum and its host in T. aestivum. Proteomics, 6: 4599-4609.