Bireylerin Bal Tüketimi ve Yöresel Ürün Olan Zara Balı Tercih Nedenleri (Sivas İli Merkez İlçe Örneği)

Yıl 2022, Cilt: 19 Sayı: 1, 16 - 27, 26.01.2022

Rüveyda Yüzbaşıoğlu

https://doi.org/10.33462/jotaf.863430

Cited By: 2

Öz

İnsan sağlığı için çok önemli olan ve hayvansal ürünler içerisinde yer alan balın tüketim durumu ve tüketimini etkileyen bazı sosyo-demografik özellikleri bu araştırma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bal üretiminde ön sıralarda yer alan Türkiye’de balın yerel pazarı ve patentli sayısı oldukça fazladır. Ancak Türkiye’de tüketicilere yönelik böyle bir çalışma olmaması araştırmayı ön plana çıkarmaktadır. Araştırmanın ana metaryali olan anketler Sivas İli Merkez İlçe’de yaşayan 272 bireyle görüşme yolu ile toplanmıştır. Araştırmanın birinci bölümünde bireylerin sosyo ekonomik yapıları ortaya konulmuş, ikinci bölümde ise bireylerin bal tüketimi, üçüncü bölümde de yöre ürünü olan zara balını tercih nedenleri incelenmiştir. Araştırma kapsamında görüşülen bireylerin %50.37’si kadın, ortalama 33.67 yaş ve aylık ortalama geliri 2 034,03 TL’dir. Bireylerin %98.53’ü bal tüketmekte ve yarısından fazlası (%57.09) petek bal tüketmeyi tercih etmektedir. Bireylerin zara balı tercih nedenleri 17 faktör altında 5’li likert ölçeği ile ölçülmüştür. Faktör yüklerini azaltmak için faktör analizi yapılmış ve cronbanch’s alpha değeri 0.897 ve KMO 0.792 bulunmuştur. Böylelikle 17 değişken 4 faktör altında özetlenmiştir. Araştırmanın son bölümünde ise bireylerin zara balı tercih nedenlerini etkileyen bazı özellikler belirlenmeye çalışılmış ve bunun için binary logit analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda %10 önem seviyesinde anlamlı bulunan bireylerin aylık geliri ve faktör analizindeki son faktör (sağlık) zara balı tüketimini negatif yönlü etkilemektedir. %5 önem seviyesinde anlamlı bulunan bireylerin cinsiyeti pozitif yönlü etkilerken %1 önem seviyesinde bireylerin yaşı negatif yönlü etkilediği analiz sonucunda ortaya konulmuştur. Zara balı üretimi yapan kurum kuruluşlara bu araştırma sonucunda şu önerilerde bulunulabilir: müşterilerin albenisini reklamla artırabilir ve daha sağlıklı güvenilir ürünle kar marjını yükseltebilir.

Anahtar Kelimeler

Bal, Tüketim, Tercih, Faktör Analizi, Binary logit

Honey Consumption of Individuals and Reasons for Preference Zara Honey That a Local Product (Sivas Provincial Center District)

Öz

The consumption status of honey, which is very important for human health and is included in animal products, and some socio-demographic characteristics affecting its consumption have been tried to be revealed with this research. Located honey in the local market and a number of patented honey production in Turkey is very much at the forefront. However, the absence of such a study aimed at consumers in Turkey to remove the forefront of research. The questionnaires, the main material of the study, were collected by interviewing 272 individuals living in the central district of Sivas province. In the first part of the study, the socio-economic structure of the individuals are revealed, in the second part, the honey consumption of the individuals, and in the third part, the reasons for choosing the local product, zara honey are examined. 50.37% of the individuals interviewed within the scope of the research are women, the average age is 33.67, and their average monthly income is 2 034.03 TL. 98.53% of individuals consume honey and more than half (57.09%) prefer to consume honey comb. Individuals' reasons for preference for dice were measured with a 5-point Likert scale under 17 factors. Factor analysis was performed to reduce the factor loadings and the cronbanch's alpha value was found 0.897 and KMO 0.792, so 17 variables were summarized under 4 factors. In the last part of the study, some features affecting the reasons of individuals' preference for pests were tried to be determined and binary logit analysis was applied for this. As a result of the analysis, the monthly income of individuals found to be significant at the 10% significance level and the last factor (health) in the factor analysis negatively affect the pest honey consumption. As a result of the analysis, it was revealed that individuals who were found to be significant at the 5% significance level positively affected the gender, while at the 1% significance level, individuals had a negative effect on age. As a result of this research, the following suggestions can be made to institutions and organizations that produce Zara honey: It can increase the appeal of customers with advertisements and increase the profit margin with a healthier reliable product.

Anahtar Kelimeler

Honey, Consumption, Preference, Binary logit, Factor analysis

Kaynakça

• Ağır, M., Boran, C., Özden, F., Artukoğlu, M. (2018). Zeytinyağında Tüketici Tercihleri Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Dikili İlçesi Örneği. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 55 4, 81-90.
• Akdemir Denizli, G. (2019). Erzurum İlindeki Tüketicilerin Bal Tüketim Tercihlerinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi ABD, Yüsek Lisans Tezi.
• Anonim (2021). http://www.sivas.gov.tr/zara-bali (erişim tarihi: 16.03.2021)
• Arvanitoyannis, I., Krystallis, A. (2006). An empirical examination of the determinants of honey consumption in Romania. International Journal of Food Science & Technology, 41, 1164e1176. http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-2621.2006.01174.x.
• Baki, F., Saner, G., Adanacıoğlu, H., Güler, D. (2017). Türkiye’de süzme çam balına yönelik tüketici tercihlerinin konjoint analizi: İzmir ili örneği. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, vol.3, no.2, p.50-57.
• Batt, P. J., Liu, A. (2012). Consumer Behaviour Towards Honey Products in Western Australia. British Food Journal 114 2: 285–297. doi:10.1108/00070701211202449.
• Bektaş, Z., Miran, B., Uysal, Ö., Günden, C. (2010). Dondurulmuş Gıda Ürünlerine Yönelik Tüketici Tercihleri: İzmir İli Örneği. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 47 3, 211-221.
• Brščić, K., Šugar, T., Poljuha, D. (2017). An empirical examination of consumer preferences for honey in Croatia. Applied Economics, 49 58, 5877–5889. https://doi.org/10.1080/00036846.2017.1352079
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, vol.8, no. 4, p.470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Onbirinci Baskı, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Ćirić, M., Ignjatijević, S., Cvijanović, D. (2015). Research of honey consumers´ behaviour in province of Vojvodina. Economics of Agriculture, vol. 62, no. 3, p. 627-644.
• Coşkun, A. (2019). Türkiye’ De Bal Sektörünün Mevcut Durum Değerlendirilmesi ve Tüketici Eğilimleri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi ABD, Yüseklisans Tezi.
• Crittenden, N.A. (2011). The importance of honey consumption in Human Evolution. Food and Foodways: Explorations in the History and Culture of Human Nourishment, vol. 19, no. 4, p. 257-273.
• Çabuk, S., Şengül, S. (2000). Ailelerin Evde ve Ev Dışında Gıda Tüketimlerinin “Switching Regresyon” Yöntemiyle Belirlenmesi, DİE Araştırma Sempozyumu, Ankara.
• Dülgeroğlu, İ. (2019). Bal Kalitesi ve Bal Satın Alma İlişkisi. Uludağ Arıcılık Dergisi. Vol. 19, no. 2, p. 136–142.
• FAO - Food and Agricultural Organization of the United ations, FAOSTAT. 2018. www.fao.org/faostat/en/#data/FBS, Accessed 1th January 2020.
• Field, A. (2000). Discovering Statistics Using SPSS for Windows. London: SAGE Publication.
• Gámbaro, A., Ares, G., Giménez, A., Pahor, S. (2007). Preference Mapping of Color of Uruguayan Honeys. Journal of Sensory Studies 22 5: 507–519. doi:10.1111/j.1745-459X.2007.00125.x.
• Gujarati, N.D. (2001). Essential of Econometrics, Mc Graw Hill, New York. Translate: Senesen, U., Senesen, G.G., Literatür Publication No:33, Istanbul.
• Guzidy, S., Šedík, P., Horská, E. (2017) Comparative study of honey consumption in Slovakia and Russia. Potravin. Slovak J. Food Sci., 11, 472–479.
• Gyau, A., Akalakou, C., Degrande, A., Biloso, A. (2014). Determinants of consumer preferences for honey in the democratic Republic of Congo. Journal of Food Products Marketing, 205, 476e490. http://dx.doi.org/10.1080/10454446.2013.807405.
• Ismaiel, A.Z.S., Al-Ghamdi, S.A.K.A.A., Adgaba, S. (2014). Qualitative Factors Affecting the Price and Demand of Honey in Saudi Arabia. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, vol. 8, no. 10, p. 199-206. https://doi.org/10.4236/fns.2014.517186
• Jensen, J.D., Mørkbak, M.R. (2013). Role of gastronomic, externality and feasibility attributes in consumer demand for organic and local foods: the case of honey and apples. International Journal of Consumer Studies, 376, 634e641. http://dx.doi.org/10.1111/ijcs.12049.
• Karadavut, U., Taşkın, A. (2014). Kırşehir İlinde Kanatlı Eti Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, JOTAF/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(1): 37-43.
• Karagöz, Y., Kösterelioğlu, İ. (2008). İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:21, s:81-98.
• Karahan, Ş. (2019). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde arıcılık ve sahte balların arıcılar ile tüketiciler açısından etkilerinin incelenmesi. Harran Üniversitesi / Fen Bilimleri Enstitüsü / Zootekni Ana Bilim Dalı, (Yüksek Lisans Tezi).
• Karahan, Ş., Özbakır G.O (2020). Güneydoğu Anadolu’da Arıcılık Faaliyetlerinin ve Bal Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, vol.7, no. 4, p. 1148-1158.
• Karpati, L., Szakal. Z. (2009). Marketing Characteristics of Tokaj Wine Specialities Based on Factor and Cluster Analyses. Applied Studies in Agribusiness and Commerce – APSTRACT Agroinform Publishing House, Budapest. p: 93-102.
• Keleş, C. (2007). Yeşil Pazarlama Tüketicilerinin Yeşil Ürünleri Tüketme Davranışları ve Yeşil Ürünlerin Tüketiminde Kültürün Etkisi ile İlgili Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Kızıloğlu, R., Kızılaslan, H. (2013). A tobit analysis of factors affecting mineral water demand: the case of Beypazarı District. Gaziosmanpașa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 302, 80-85.
• Kızıloğlu, R., Kızılaslan, H., Gökçe, C. (2013). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğrencilerinin Yeşil Gıda Ürünleri Hakkındaki Bilgi, Görüş ve Tutumları Üzerine Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Ensitüsü Dergisi, 61, 19-30.
• Krystallis, A., Petrovici, D., Arvanitoyannis, I.S. (2007). From Commodities to the Consumption of Quality Foods in Eastern European Context. Journal of East-West Business 12 4: 5–37. doi:10.1300/J097v12n04_02.
• Kurtuluş, K. (2004). Pazarlama Araştırmaları Genişletilmiş 7. Baskı. Literatür Yayınları, Yayın No: 114, s:397-418, İstanbul.
• Mohamadi-Nejad, A., Lotfi, A., Radfar, R. (2013). Estimating the qualitative pricing model of honey in Iran. Journal of Basic and Applied Scientific. Research, 31, 483-487.
• Murphy, M., Cowan, C., Henchion, M., Reilly. S.O. (2000). Irish Consumer Preferences for Honey: A Conjoint Approach. British Food Journal 102 8: 585–598.
• Newbold, P. (1995). Statistics For Business and Economics, Prentice Hall International Editions.
• Oraman, Y., Unakıtan, G., Yılmaz, E., Başaran, B. (2011). Tüketicilerin Bazı Geleneksel Gıda Ürünleri Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Çok Boyutlu Ölçekleme İle Analizi, Jotaf/Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(1), Ss. 33-40.
• Özdamar, K. (2004). Paket Programları ile İstatistiksel Veri Analizi 2 Çok Değişkenli Analizler, 5. Baskı. Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Parvanov, P., Dinkov, D. (2012). More insight into organic bee honey processing,storage and shelf life. Bulgarian Journal of Veterinary Medicine, 153, 206-210.
• Pocol, C. B. (2011). Modeling the honey consumption behavior in Romania by using socio-demographic determinants. African Journal of Agricultural Survey, Vol. 6, no. 17, p.4069-4080.
• Pocol, C.B. (2012). Consumer preferences for different honey varieties in the North West Region of Romania. Agronomy Series of Scientific Research. 55(2):263-266
• Pocol, C. B., Bolboacă, S. D. (2013). Perceptions and trends related to the consumption of honey: A case study of North-West Romania. International Journal of Consumer Studies, vol. 37, no. 6, p. 642-649.
• Pocol, C.B., Teselios, C.M. (2012). Socio-economic determinants of honey consumption in Romania. Journal of Food, Agriculture & Environment, 10, 18-21. http://dx.doi.org/10.1111/ijcs.12046.
• Pocol, C.B., Ványi, G.A. (2012). A comparison between Hungarian and Romanian consumption. Bulletin UASVM, vol. 69, no. 2, p. 244-252.
• Roman, A., Popiela-Pleban, E., Kozak, M., Roman, K. (2013). Factors influencing consumer behavior relating to the purchase of honey part 2. product quality and packaging. Journal of apicultural science, vol. 57, no. 2, p. 175-185. https://doi.org/10.2478/jas-2013-0027
• Saner, G., Yercan, M., Engindeniz, S., Karaturhan, B., Cukur. F. (2007). Alternative Marketing Strategies for Honey and Other Bee Products in Turkey. Journal of Agricultural & Food Information 8 4: 65–74. doi:10.1080/10496500802083690.
• Šánová, P., Svobodová, J., Hrubcová, B., Šeráková, P. (2017). Segmentation of Honey Buyers’ Behaviour by Conjoint Analysis. Scientia Agriculturae Bohemica, 481, 55–62. https://doi.org/10.1515/sab-2017-0008.
• Schifani, G., Romeo, P., Guccione, G.D., Schimmenti, E., Columba, P., Migliore, G. (2016). Conventions of quality in consumer preference toward local honey in southern italy: Acces la success acces la success. Calitatea, 17153, 92-97. Retrieved from
• Šedík, P., Kňazovická, V., Horská, E., Kačániová, M. (2018). Consumer sensory evaluation of honey across age cohorts in Slovakia, Potravinartvo Slovak Journal of Food Sciences: Vol. 12 No. 1
• Semerci, A. (2017). Overall Situation of Beekeeping in Turkey and Future Prospects. Journal of Agricultural Faculty of Mustafa Kemal University, 22, 107-118.
• Tekin, V.N. (2007). SPSS Uygulamalı Bilimsel Pazarlama Araştırmaları. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Testa, R., Asciuto A., Schifani, G., Schimmenti E., Migliore, G. (2019). Quality Determinants and Effect of Therapeutic Properties in Honey Consumption. An Exploratory Study on Italian Consumers. Agriculture, 98, 174; https://doi.org/10.3390/agriculture9080174
• Thoma L., Kokthi E., Kelemen-Erdős A. (2018). Analyzing Consumer Preferences for Honey: Empirical Evidence from Albania. 17th International Conference on Management, Enterprise, Benchmarking. Proceedings p:162-176. https://kgk.uni-obuda.hu/sites/default/files/MEB2019/MEB2019_18.pdf
• Topçu, Y. 2006. Süt Ürünlerinde Marka Rekabeti ve Tüketici Davranışları: Erzurum İli Örneği. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi ABD, Doktora Tezi.
• TUİK (2018). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr (erişim tarihi: 15.01.2021).
• TUİK (2019). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr (erişim tarihi: 15.01.2021).
• Topçu, Y., Uzundumlu, A.S. (2009). Analysis of Factors Affecting Customer Retailer Loyalty in Turkish Food Market: The Case Study of Erzurum. Italian Journal of Food Science, 212: 181-194.
• Ványi, Á.G., Csapó, Z., Kárpáti. L. (2011). Evaluation of Consumers’ Honey Purchase Habits in Hungary. Journal of Food Products Marketing 17 2–3: 227–240. doi:10.1080/10454446.2011.548293.
• Wu, S., Fooks, J., Messer, K., Delaney, D. (2014). Consumer demand for local honey:An artefactual field experiment. Applied economics and statistics. University of Delaware.
• Yeow, S.H.C., Chun, S.T.S., Yeow, J.A., Tan, K.S. (2013). Consumer Purchase Intentions and Honey Related Products. Journal of Marketing Research & Case Studies, vol. 2013, p. 1-15.
• Yılmaz, V., Çelik, H.E., Yağızer, C. (2009). Çevresel Duyarlılık ve Çevresel Davranışın Ekolojik Ürün Satın Alma Davranışına Etkilerinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.9, no.2, p. 1-14.