Doğal Bir Mera Alanında Uygulanan Farklı Islah Yöntemlerinin Çevresel Etkilerinin Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Kullanılarak Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 3, 723 - 731

Levent Burgu , Hanife Mut , İlknur Ayan

https://doi.org/10.33462/jotaf.1555180

Öz

Hayvancılık için büyük öneme sahip olmalarının yanı sıra meralar, ekosistem için de çok değerli doğal alanlardır. Bu tür alanlarda yürütülecek faaliyetlerin, çok yönlü değerlendirilerek planlanması ve yürütülmesi, sosyal, ekonomik ve ekolojik olarak sürdürülebilirliklerini sağlamamızı kolaylaştırabilir. Bununla birlikte, meralar karasal alanlar içerisinde oransal olarak önemli paya sahiptir. Bu derece büyük alanlarda yapılan ıslah uygulamaları da tüm ekosistem sağlığını ve sürdürülebilirliğini etkileyebilecek büyük çaplı faaliyetlerdir. Yaşam döngüsü değerlendirmesi, üretim süreci boyunca oluşan çevresel etkileri kümülatif olarak değerlendirmemize olanak sağlayan ve yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu çalışmada, yaşam döngüsü değerlendirmesi ile Samsun ilinde 30 yıl önce sürülerek terk edilmiş bir mera alanında yapılan bir ıslah denemesi sonuçları esas alınarak, yapılan uygulamalarının çevresel etkilerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması amaçlanmıştır. Havalandırma (H), ahır gübresi uygulaması (AG), suni gübre uygulaması (SG), havalandırma + ahır gübresi uygulaması (HAG) ve havalandırma + suni gübre uygulaması (HSG) işlemleri, bir ton kuru ot ve bir ton protein verimi fonksiyonel birimleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Yaşam döngüsü değerlendirmesi neticesinde, bir ton kuru ot fonksiyonel biriminde, en yüksek çevresel yüke neden olan ıslah uygulamalarının sırasıyla SG ve HSG, en düşük çevresel yük oluşturan işlemlerin sırasıyla AG ve H işlemleri olduğu görülmüştür. Bir ton protein fonksiyonel birimi için en yüksek çevresel yükün, sırasıyla HSG ve SG, en düşük çevresel yükün ise sırasıyla AG ve H işlemlerinde gerçekleştiği belirlenmiştir. Mera ıslah uygulamalarında suni gübre kullanımının, birim çıktı başına çok fazla çevresel yük oluşturduğu, yapılacak ıslah işlemlerinde suni gübre kullanımının çok dikkatle değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Islah için otlatma kontrolü, biçim, havalandırma gibi yöntemlerin öncelenmesi ve bitki besin maddesi eksikliklerinin ahır gübresi ile telafi edilmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mera ıslahı , Yaşam döngüsü değerlendirmesi , Çevresel etki , Kuru ot , Protein

Etik Beyan

Bu çalışma için etik kuruldan izin alınmasına gerek yoktur.

Determination of Environmental Impacts of Different Improvement Methods Applied in a Natural Rangeland Using Life Cycle Assessment

Öz

Besides being of great importance for livestock, rangelands are also very valuable natural areas for the ecosystem. The planning and execution of activities to be carried out in such areas with a multidimensional evaluation can facilitate us to ensure their social, economic and ecological sustainability. However, rangelands have a proportionally significant share in terrestrial areas. Improvement practices in such large areas are also large-scale activities that can affect the health and sustainability of the entire ecosystem. Life cycle assessment is a widely used method that allows us to cumulatively assess the environmental impacts that occur throughout the production process. In this study, with life cycle assessment, it was aimed to determine and compare the environmental impacts of the practices based on the results of a improvement experiment conducted in a rangeland abandoned by plowing 30 years ago in Samsun province. The treatments of Aeration (H), barn manure application (AG), chemical fertilizer application (SG), aeration + barn manure application (HAG) and aeration + chemical fertilizer applications (HSG) were evaluated using functional units of one ton of hay and one ton of protein yield. As a result of the life cycle assessment, it was observed that for one ton of dry grass functional unit, the treatments causing the highest environmental burden were SG and HSG, while the treatments causing the lowest environmental burden were AG and H, respectively. It was determined that the highest environmental load for a ton of protein functional unit was HSG and SG, and the lowest environmental load was in AG and H, respectively. It was concluded that the use of chemical fertilizers in rangeland improvement practices caused a very high environmental load per unit output, and that the use of chemical fertilizers should be evaluated very carefully in the improvement processes to be carried out. It was evaluated that it would be more appropriate to prioritize methods such as grazing control, cutting, aeration for improvement, and to compensate for plant nutrient deficiencies with barn manure.

Anahtar Kelimeler

Rangeland improvement , Life cycle assessment , Environmental impact , Dry hay , Protein

Etik Beyan

There is no need to obtain permission from the ethics committee for this study.

Kaynakça

• Anonim. (2024). T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü Çayır Mera ve Yem Bitkileri. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Cayir-Mera-ve-Yem-Bitkileri (Erişimi Tarihi: 16.09.2024)
• Avadí, A., Galland, V., Versini, A. and Bockstaller, C. (2022). Suitability of operational N direct field emissions models to represent contrasting agricultural situations in agricultural LCA: Review and prospectus. Science of the Total Environment, 802: 149960.
• Ayan, İ. ve Acar, Z. (2008). Methods for improving rangelands in the Blacksea Region of Turkey. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 23(3): 145-151.
• Bacenetti, J., Lovarelli, D., Tedesco, D., Pretolani, R. and Ferrante, V. (2018). Environmental impact assessment of alfalfa (Medicago sativa L.) hay production. Science of The Total Environment, 635: 551-558.
• Burgu, L. ve Mut, H., (2023). Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi ve Tarımsal Üretim Uygulamaları. In: Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Alanında Uluslararası Teori, Araştırma ve Derlemeler (pp.1-18), Ed(s): Küçüker, E. ve Özrenk, K., Serüven Yayınevi, Türkiye.
• Cangir, C. ve Boyraz, D. (2008). İklim değişikliği ve çölleşme veya toprak/arazi bozulumunun Türkiye'deki boyutları ve çölleşme ile mücadele. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 169-186.
• Cevher, C., Ceylan, İ. ve Karakurt, E. (2009). Mera ıslah çalışmalarının değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 18(1-2): 22-29.
• Ghaderpour, O., Rafiee, S., Sharifi, M. and Mousavi-Avval, S. H. (2018). Quantifying the environmental impacts of alfalfa production in different farming systems. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 27: 109-118.
• González-García, S., Baucells, F., Feijoo, G. and Moreira, M. T. (2016). Environmental performance of sorghum, barley and oat silage production for livestock feed using life cycle assessment. Resources, Conservation and Recycling, 111: 28-41.
• Gökkür, S. ve Uysal, T. (2020). İklim Değişikliği ve Mera Islahının Önemi. Apelasyon, https://apelasyon.com/yazi/77/iklim-degisikligi-ve-mera-islahinin-onemi (Erişim Tarihi: 16.09.2024)
• Gür, M. ve Şen, C. (2016). Trakya Bölgesinde doğal bir merada tespit edilen baklagiller ve buğdaygiller familyalarına ait bitkilerin bazı özellikleri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1): 61-69.
• ISO14040 (2006). Environmental Management–Life Cycle Assessment—Principles and Framework. International Organization for Standardization. International Organization for Standardization: Geneva, Switzerland.
• Mut, H. (2009). Sürülüp terkedilen bir merada farklı ıslah yöntemlerinin etkinliklerinin belirlenmesi. (Doktora Tezi) Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Türkiye.
• Nemecek, T., Huguenin-Elie, O., Dubois, D., Gaillard, G., Schaller, B. and Chervet, A. (2011). Life cycle assessment of Swiss farming systems: II. Extensive and intensive production. Agricultural Systems, 104(3): 233-245.
• Seydoşoğlu, S. (2018). Bazı doğal mera alanlarının bitki örtüsü özellikleri, mera durumu ve sağlığının belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 19(4): 368-373.
• Van der Werf, H. M. G. and Petit, J. (2002) Evaluation of the environmental impact of agriculture at the farm level: a comparison of twelve indicator-based methods. Agriculture, Ecosystems and Environment, 93:131–145.
• Van Der Werf, H. M. G., Knudsen, M. T. and Cederberg, C. (2020). Towards better representation of organic agriculture in life cycle assessment. Nature Sustainability, 3(6): 419-425.
• Weltz, M. A., Dunn, G., Reeder, J. and Frasier, G. (2003). Ecological sustainability of rangelands. Arid land research and management, 17(4): 369-388.
• Wolf, M. A., Kusche, O. and Düpmeier, C. (2011). The International Reference Life Cycle Data System (ILCD) format-basic concepts and implementation of life cycle impact assessment (LCIA) method data sets. In EnviroInfo: 809-817.