Altı Şapkalı Düşünmeye ve Örnek Olaya Dayalı Çalışma Yapraklarının Eleştirel Düşünme Becerisi Açısından İncelenmesi: Isı Ve Sıcaklık

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 31 - 62, 25.10.2016

Çiğdem Şahin , Nuray Çakmak

Öz

Bu çalışmanın amacı örnek olaya ve altı şapkalı düşünmeye göre hazırlanan çalışma yapraklarının öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesine katkısını, karşılaştırmalı olarak değerlendirmektir. Özel durum yöntemine göre yürütülen bu çalışmanın araştırma grubunu, Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı’nda 3. sınıfta öğrenim gören 24 ilköğretim fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak çalışma yaprakları ve günlükler kullanılmıştır. Örnek olaya ve altı şapkalı düşünmeye göre ayrı ayrı hazırlanan çalışma yapraklarından ve günlüklerden elde edilen veriler doküman inceleme tekniğine göre incelenmiştir. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerine yönelik elde edilen nitel veriler, Kökdemir (2003) tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olan Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği (CCTDI)’nin alt faktörleri esas alınarak betimsel olarak çözümlenmiştir. Hem çalışma yapraklarından hem de günlüklerden elde edilen nitel verilere göre öğretmen adaylarının eleştirel düşünme becerilerine yönelik analitiklik ve doğruyu arama alt faktörlerinde genellikle görüş belirtmelerine rağmen, kendine güven ve meraklılık alt faktörlerinde fazla görüş belirtmedikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Altı şapkalı düşünme, örnek olay, eleştirel düşünme becerisi, ısı ve sıcaklık

Evaluation of the Worksheets Based on Six Thinking Hats and Case Study according to Critical Thinking Skills: Heat and Temperature

Öz

The aim of this study was to examine the effect of worksheets based on
six thinking hats and case study on improvement of prospective science
teachers’ critical thinking skills in a comparative manner. This study was
designed on case study research method. The working group composed of 24
prospective science teachers who were studying at the 3th grade at the
Elementary Department Science Teacher of Education Faculty in Giresun
University. In the study, worksheets and journals were used for collecting
data. Data obtained from worksheets based on six thinking hats and case study
and journals were analyzed to document review technique. Qualitative data of
the study about prospective science teachers’ critical thinking skills were
analyzed with sub-factories of California Thinking Disposition Inventory
(CCTDI) which was translated to Turkish by Kökdemir (2003) as descriptively.
Qualitative data of both worksheets and journals of this study showed that
although prospective science teachers generally stated with respect to analyticity
and truth-seeking sub factories of critical thinking skills, they did not state
about self-confidence and inquisitiveness sub factories.

Anahtar Kelimeler

Six thinking hats, case study, critical thinking skills, heat and temperature

Kaynakça

• Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Alwan, A.A. (2011). Misconception of heat and temperaature among physics students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12, 600-614. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.02.074
• Alkaya, F. (2006). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Altındağ, C., Göksel, Ç, Koray, Ö., & Koray, A. (2012). Eleştirel ve yaratıcı düşünme temelli fen ve teknoloji laboratuarı uygulamalarının problem çözme ve yaratıcılık üzerine etkisi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30 Haziran 2012, Niğde.
• Aydede, M.N. (2009). Aktif öğrenme uygulamalarının öğrencilerin kendi kendine öğrenme ve eleştirel düşünme becerileri ile öz yeterlilik inançlarına ve erişilerine etkisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Aytekin, Ü. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin ısı-sıcaklık konusundaki bilgilerinin belirlenmesi ve bu bilgilerini günlük hayata uyarlama düzeyleri üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Baser, M., & Geban, Ö. (2007). Effectiveness of conceptual change instruction on understanding of heat and temperature concepts. Research in Science & Technological Education, 25(1), 115-133. doi: 10.1080/02635140601053690
• Bayram, A. (2010). Probleme dayalı öğrenme yönteminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi “ısı ve sıcaklık” konusunda sahip oldukları kavram yanılgılarını gidermede etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bozkurt, E. (2010). İlköğretim 5. sınıf fen ve teknoloji dersi “Maddenin değişimi ve tanınması” ünitesinde gazetelerden yararlanılarak hazırlanan ders etkinliklerinin tutum, başarı ve eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Buluş Kırıkkaya, E., & Güllü, D. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin ısı – sıcaklık buharlaşma – kaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7(1), 15-27.
• Certel, Z., Çatıkkaş, F., & Yalçınkaya, M. (2011). Beden eğitimi öğretmen adaylarının duygusal zeka ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 74-81.
• Çakır Olgun, Ö.S. (2008). Examining the fifth graders’ understanding of heat and temperature concepts via concept mapping. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 54-62.
• Çepni, S., & Çil, E. (2009). Fen ve teknoloji programı(tanıma, planlama, uygulama ve SBS’yle ilişkilendirme) ilköğretim 1. ve 2. kademe öğretmen el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demircioğlu, H., & Demircioğlu, G. (2005). Lise 1 öğrencilerinin öğrendikleri kimya kavramlarını değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(2), 401-414.
• Demirhan, E. (2010). Beyin temelli öğrenme kuramına dayalı biyoloji öğretiminin akademik başarı, tutum, öz yeterlik algısı ve eleştirel düşünme eğilimi üzerine etkisi inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Erkaçan, İ., Moğol, S., & Ünsal, Y. (2012). Çoklu zekâ kuramının lise 1. sınıf öğrencilerinin ısı -sıcaklık, genleşme ve sıkıştırılabilirlik konularındaki akademik başarılarına ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 65-78.
• Genç, S.Z. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(1), 89-116.
• Gokhale, A.A. (1995). Collaborative learning enhances critical thinking. Journal of Technology Education, 7(1), 22-30.
• Gunn, T.M. & Pomahac, G.A. (2008). Critical thinking in the middle school science classroom. The International Journal of Learning, 15(7), 239-247.
• Gültepe, N. (2011). Bilimsel tartışma odaklı öğretimin lise öğrencilerinin bilimsel süreç ve eleştirel düşünme becerilerinin geliştirilmesine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Gündüz Bahadır, E.B. (2012). Animasyon tekniği ve 5e öğrenme modelinin 8. sınıf “yaşamımızdaki elektrik” ünitesinin işlenmesinde akademik başarı, tutum ve eleştirel düşünebilme yeteneklerine etkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Gürbüz, F. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin “ısı ve sıcaklık” konusundaki kavram yanılgılarının düzeltilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Havu-Nuutinen, S.K.S. (2007). Young children’s conceptions of temperature and thermometer. The International Journal of Learning, 14(9), 93-101.
• İbrahimoğlu, Z. (2010). 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde örnek olay kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karamustafaoğlu, O., Özmen, H., & Ayvacı, H.Ş. (2004). Isı ve sıcaklık kavramlarının öğrencilerin zihninde yapılanmasına yönelik bir örnek olay incelemesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 97-109.
• Karslı, F. & Şahin, Ç. (2015). Fen Öğretimi Laboratuvar Uygulamaları I-II: Bilimsel Süreç Becerilerini Geliştirmeye ve Kavramsal Öğrenmeye Katkı Sağlayabilecek Deneyler. Editörler: Karslı, Fethiye & Şahin, Çiğdem, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kenny, L.J. (2003). Using Edward de Bono's six hats game to aid critical thinking and reflection in palliative care. International Journal of Palliative Nursing, 9(3), 105-112.
• Koray, Ö., Köksal, M.S., Özdemir, M., & Presley, A.İ. (2007). Yaratıcı ve eleştirel düşünme temelli fen laboratuarı uygulamalarının akademik başarı ve bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi. İlköğretim Online, 6(3), 377-389.
• Koray, Ö., Yaman, S., & Altunçekiç, A. (2004). Yaratıcı ve eleştirel düşünmeye dayalı laboratuar yönteminin öğretmen adaylarının akademik başarı, problem çözme ve laboratuar tutum düzeylerine etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Mecit, Ö. (2006). The effect of 7E learning cycle model on the improvement of fifth grade students’ critical thinking skills. Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• Öner Sünkür, M., İlhan, M., & Sünkür M. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konularındaki kavram yanılgılarının giderilmesine tahmin et-gözle-açıkla (tga) yönteminin etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(4), 519-534.
• Paik, S., Cho, B., & Go, Y. (2007). Korean 4- to 11-year-old student conceptions of heat and temperature. Journal of Research In Scıence Teachıng, 44(2), 284-302. doi: 10.1002/tea.20174
• Semerci, N. (2010). Türkiye’nin doğu Anadolu bölgesi üniversitelerinde okuyan öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 858-867.
• Şenocak, E., Dilber, R., Sözbilir, M., & Taşkesenligil, Y. (2003). İlköğretim öğrencilerinin ısı ve sıcaklık konularını kavrama düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 199-210.
• Turan, S. (2009). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan biyoloji dersinin ortaöğretim öğrencilerinin ekolojik etik yaklaşımlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Turgut, Ü., & Gürbüz, F. (2011). Isı ve sıcaklık konusunda 5e modeliyle öğretimin öğrencilerdeki kavramsal değişime ve onların tutumlarına etkisi. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 679-706.
• Uluyol, Ç. (2011). Web destekli örnek olay yönteminde çoklu bakış açısı ve yüz yüze etkileşimin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Uzoğlu, M., & Gürbüz, F. (2013). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ısı ve sıcaklık konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde öğrenme amaçlı mektup yazma aktivitesinin kullanılması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(4), 501-517.
• Yağmur, E. (2010). 7.sınıf fen ve teknoloji dersinin yaratıcı drama destekli işlenmesinin eleştirel düşünme becerisi ve başarı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Sekizinci baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, H.İ. (2009). Eleştirel düşünmeye dayalı fen eğitiminin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım, H.İ., Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 523-540.
• Yıldırım, H.İ., & Yalçın, N. (2008). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen eğitiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının problem çözme becerilerine etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 165-187.
• Yoldaş, C. (2009). Çevre bilimi dersinin sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri, erişileri ve tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Yumuşak, A. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının ısı-sıcaklık, mekanik ve elektrik konularındaki kavram yanılgıları ve nedenlerinin araştırılması (C.B.Ü. örneği). Milli Eğitim, (180), 123-132.