“Kimyasal Türler Arası Etkileşimler” Ünitesine Yönelik Bir Başarı Testi Geliştirme Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 235 - 260, 29.09.2025

Dilek Teke , Mustafa Sözbilir

https://doi.org/10.37995/jotcsc.1785947

Öz

Bu araştırmanın amacı dokuzuncu sınıf öğrencilerinin “Kimyasal türler arası etkileşimler” ünitesinde yar alan konu ve kavramları anlama düzeylerini ölçen geçerlik ve güvenilirliği yüksek bir başarı testi geliştirmektir. Tarama yöntemiyle tasarlanan bu çalışma da 10 kimya eğitimi alan uzmanından ve 174 lise öğrencisinden veri toplanmış, Lawshe tekniğine göre KGİ geçerlik değerleri hesaplanmıştır. Alan uzmanlarından iki defa görüş alınan ve gerekli düzeltmelerin yapıldığı başarı testinin ikinci versiyonu için KGİ değeri .95 olarak bulunmuştur. Daha sonra testin pilot uygulaması 174 lise öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler ile MGİ=.57, MAİ=.25 ve KR-20=.83 olarak hesaplanmıştır. Hadde havuzunda başlangıçta 27 sorunun yer aldığı başarı testinin nihai versiyonunda yapılan düzeltme ve analizler sonunda 26 soruluk bir başarı testi elde edilmiştir. Geliştirilen başarı testinin ilgili konu kapsamında öğrenci başarılarını belirlemede etkili bir araç olarak kullanılabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kimyasal türler arası etkileşimler , başarı testi , Lawshe tekniği

Etik Beyan

Bu araştırma için için Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü kurumundan (2020-56785782-050.02.04-E.2000082062) etik izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma 1002 TÜBİTAK Fonu (Proje No: 22K292) tarafından desteklenmektedir.

Developing an Achievement Test Related to The Unit ‘Interactions Between Chemical Species’

Öz

The aim of this study is to develop a highly valid and reliable achievement test that measures ninth-grade students' level of understanding of the topics and concepts covered in the “Interactions between Chemical Species” unit. Designed using a survey method, this study collected data from 10 experts in chemistry education and 174 high school students, and CVI validity values were calculated according to the Lawshe technique. The CVI value for the second version of the achievement test, from which the opinions of two field experts were obtained and necessary corrections were made, was found to be .95. The pilot application of the test was then conducted with 174 high school students. The data obtained yielded item difficulty index (IDI)=.57, item discrimination index (IDI)=.25 and KR-20=.83. After corrections and analyses, the final version of the achievement test, which initially contained 27 questions in the item pool, resulted in a 26-item achievement test. It is assessed that the developed achievement test can be used as an effective tool for determining student achievement within the relevant topic area.

Anahtar Kelimeler

Interactions between chemical species , achievement test , Lawshe technique

Etik Beyan

Ethical permission was obtained for this research from Atatürk University, Institute of Educational Sciences (2020-56785782-050.02.04-E.2000082062).

Destekleyen Kurum

This research is supported by 1002 TUBITAK Fund (Project No: 22K292).

Kaynakça

• Ademola, I. A., Oladejo, A. I., Gbeleyi, O. A., Onowugbeda, F. U., Owolabi, O. L., Okebukola, P. A., ... & Uhuegbu, S. I. (2023). Impact of culturo-techno-contextual approach (CTCA) on learning retention: A study on nuclear chemistry. Journal of Chemical Education, 100(2), 581-588.
• Akbulut, H. İ., Mısır, N., Köroğlu, H., Yıldız, H., & Fidan, S. (2025). Saf madde ve karışımlar ünitesine yönelik analitik düşünme becerisi testi geliştirme çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 1-33.
• Avwiri, H. E. (2025). Effects of computer-supported collaborative learnings on secondary school students’ academic achievement in chemistry. St. Theresa Journal of Humanities and Social Sciences, 11(1), 35-46.
• Bayrakçeken, S. (2009). Test geliştirme. E. Karip (Ed.), Ölçme ve değerlendirme içinde (ss. 293-324). Pegem Akademi.
• Belayneh, K. D., & Belachew, W. (2024). TSPCK-Based instruction and academic achievement of grade 11 students on chemical kinetics and equilibrium. Cogent Education, 11(1), 2292873.
• Boz, C., Sarıoğlan, A. B., & Özcan, H. (2022). Kimyasal bağlar konusunda başarı testi geliştirme çalışması. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 149-166. https://doi.org/10.52826/mcbuefd.1065432
• Çalık, M., & Ayas, A. (2005). A cross-age study on the understanding of chemical solutions and their components. International Education Journal, 6(1), 30-41.
• Dağ, M., & Karamustafaoğlu, S. (2023). “Maddenin özellikleri” ünitesi: Başarı testi geliştirme ve öğrenci başarısını belirleme. Millî Eğitim Dergisi, 52(237), 221-254.
• Eilks, I. & Hofstein, A. (Ed.). (2013). Teaching chemistry a studybook: A practical guide and textbook for student teachers, teacher trainees and teachers. Sense.
• Fraenkel, J.R., Wallen, N.E., & Hyun, H. H. (2012). How to design & evaluate research in education (8th Edt.). McGraw Hill.
• Güneş, O., & Nakiboğlu, C. (2021). 10. sınıf öğrencilerinin kimya dersi “doğa ve kimya” ünitesi ile ilgili kavramaları ve bilgi düzeylerinin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 611-629. https://doi.org/10.51460/baebd.952519
• Gürler, S. A., & Akgün, H. (2023). 4. sınıf fen bilimleri dersi “maddenin özellikleri” ünitesine ilişkin akademik başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1849-1870.
• Hançer, M., Aydoğan, N., & Çankaya, Ö. (2021). Fen bilgisi öğretmen adaylarının temel laboratuvar fen bilgilerinin ölçülmesine yönelik başarı testi geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik analizleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 57-76.
• Kadioglu-Akbulut, C., & Uzuntiryaki-Kondakci, E. (2021). Implementation of self-regulatory instruction to promote students’ achievement and learning strategies in the high school chemistry classroom. Chemistry Education Research and Practice, 22(1), 12-29.
• Köroğlu, M. N., Karaca, M. ve Bektaş, O. (2023). Maddenin yapısı ve özellikleri konusunda başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 7(1), 1-32.
• Lai, W.-F., & Fong, M. (2023). Use of comparative research in the study of chemistry education: A systematic analysis of the literature. Heliyon, 10(1), 1-10. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e22881
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel psychology, 28(4).
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2012). Research in education: Evidence-based inquiry (7th Edition). Pearson.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2018). Ortaöğretim kimya 9 ders kitabı. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2022). 2022 yılı merkezi sınav puanı ile öğrenci alan liselerin taban/tavan puanları ve yüzdelik dilimleri. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Nacaroğlu, O., Bektaş, O., & Kızkapan, O. (2020). Madde döngüleri ve çevre sorunları konusunda başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 28(1), 36-51.
• Nitko, A. J., & Brookhart, S. M. (2014). Educational assessment of students (7th ed.). Pearson.
• Özkan, S., & Yadigaroğlu, M. (2020). Başarı testi geliştirme: Asit-baz başarı testi geçerlik ve güvenirlik araştırması. Turkish Studies - Educational Sciences, 15(2), 1141-1162.
• Özmen, H. (2004). Öğrencilerin kimyasal bağlar konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve kavramsal değişim metinlerinin etkililiği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 319–348.
• Pazar, Ş. D. ve Karamustafaoğlu, S. (2023). “Saf Madde ve Karışımlar” ünitesi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 7(2), 404-432.
• Sarı, A., & Çakır, Ç. Ş. (2024). Ortaokul 8. sınıf basınç ünitesine yönelik iki aşamalı kavram testi geliştirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 305-338.
• Soylu, Ü. İ., Karamustafaoğlu, S. ve Karamustafaoğlu, O. (2020). 6. sınıf “madde ve ısı” ünitesi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 271–293.
• Sweeder, R. D., Herrington, D. G., & Crandell, O. M. (2023). Chemistry Education Research at a Crossroads: Where Do We Need to Go Now? Journal of Chemical Education, 100(5), 1710‑1715. https://doi.org/10.1021/acs.jchemed.3c00091
• Taber, K. S. (2001). Building the structural concepts of chemistry: Some considerations from educational research. Chemistry Education: Research and Practice in Europe, 2(2), 123-158. https://doi.org/10.1039/B1RP90014E
• Treagust, D. F. (2007). Development and use of diagnostic tests to evaluate students’ misconceptions in science. International Journal of Science Education, 10(2), 159–169. https://doi.org/10.1080/0950069880100204 Üçüncü, G., & Sakiz, G. (2020). Başarı testi geliştirme süreci: İlkokul dördüncü sınıf maddeyi tanıyalım ünitesi örneği. Kastamonu Education Journal, 28(1), 82-94.
• Yurdugül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 1, 771-774.