Sustainable Supply Chain in A Product Lifecycle Management Framework: The Role of Green and Reverse Logistics Strategies

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 53 - 72, 30.10.2025

Umut Aktaş

Öz

In today's global competitive environment, businesses are evaluated not only on their economic performance but also on their environmental and social responsibilities. Sustainability-oriented business models are becoming increasingly important in global value chains. In this context, Product Lifecycle Management provides a strategic framework for holistically managing environmental, economic and social impacts at all stages from the design of products. Green supply chain management is an approach based on the protection of environmental sustainability in all supply chain processes, from the procurement of raw materials required for the production of goods and services needed by consumers to the disposal of final wastes generated after the use of products. The concept of sustainability stands out at the intersection of both concepts. This study examines sustainable supply chain management from the perspective of Product Life Cycle Management and analyzes the roles and contributions of green supply chain management practices and reverse logistics strategies within this structure. In this context, the study first examines the basic components of the Product Life Cycle and their effects on the supply chain; then the role of green logistics practices in reducing carbon footprint and the importance of reverse logistics approaches in terms of resource recovery are explained. As a result, this study reveals that Product Lifecycle Management offers an effective and applicable roadmap for businesses to achieve their sustainability goals when considered in an integrated manner with green and reverse logistics strategies.

Anahtar Kelimeler

Product Life Cycle , Sustainable Supply Chain , Green Logistics , Reverse Logistics , Sustainability Strategies

Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi Çerçevesinde Sürdürülebilir Tedarik Zinciri: Yeşil Ve Tersine Lojistik Stratejilerinin Rolü

Öz

Günümüz küresel rekabet ortamında işletmeler, yalnızca ekonomik performanslarıyla değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal sorumluluklarıyla da değerlendirilmektedir. Sürdürülebilirlik odaklı iş modelleri, küresel değer zincirlerinde giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu bağlamda, Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi, ürünlerin tasarımından itibaren tüm aşamalarda çevresel, ekonomik ve sosyal etkilerin bütüncül şekilde yönetilmesini sağlayan stratejik bir çerçeve sunmaktadır. Yeşil tedarik zinciri yönetimi de, tüketicilerin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretiminde gerekli olan hammaddelerin temininden, ürünlerin kullanım sonrası ortaya çıkan nihai atıkların bertarafına kadar tüm tedarik zinciri süreçlerinde çevresel sürdürülebilirliğin korunmasını esas alan bir yaklaşımdır. Her iki kavramın kesişim kümesinde sürdürülebilirlik kavramı öne çıkmaktadır. Bu çalışmada Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi perspektifinden sürdürülebilir tedarik zinciri yönetimi ele alınmakta ve yeşil tedarik zinciri yönetimi uygulamaları ile tersine lojistik stratejilerinin bu yapı içerisindeki rolleri ve katkıları analiz edilmektedir. Bu kapsamda çalışmada ilk olarak Ürün Yaşam Döngüsü’ nün temel bileşenleri ve tedarik zinciri üzerindeki etkileri incelenmiş; ardından yeşil lojistik uygulamalarının karbon ayak izini azaltılmasındaki rolü ve tersine lojistik yaklaşımlarının kaynak geri kazanımı açısından önemi açıklanmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma; işletmelerin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmalarında Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi’nin; yeşil ve tersine lojistik stratejileriyle bütüncül biçimde ele alındığında, etkili ve uygulanabilir bir yol haritası sunduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ürün Yaşam Döngüsü , Sürdürülebilir Tedarik Zinciri , Yeşil Lojistik , Tersine Lojistik , Sürdürülebilirlik Stratejileri

Kaynakça

• Abramovici, M., & Aidi, Y. (2013). Next generation produc t lifecycle management (PLM). Integration of Practice-Oriented Knowledge Technology: Trends and Prospectives, 143-156.
• Akbal, H. (2022). Sürdürülebilir Lojistik Kapsamında Yeşil Lojistik Uygulamaları. Kapadokya Akademik Bakış, 6(1), 15-23.
• Aydın, Ü., Ekinci, R., Tüzün, O., & Yıldırım, A. (2017). Tersine lojistik: Sürdürülebilir büyüme çerçevesinde geri dönüşüm firmalarının dışsal faydası. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 20-42. https://doi.org/10.11611/yead.266793
• Beamon, Benita M. (1999), "Designing The Green Supply Chain", Logistics Information Management, Vol.12, No.4, pp. 332- 342.
• Brito, M. P. D., & Dekker, R. (2002). Reverse logistics - a framework. Econometric Institute Report, EI 2002(38), 1–19.
• Büyüközkan, G., & Vardaloğlu, Z. (2008). Yeşil tedarik zinciri yönetimi. Lojistik Dergisi, 8, 66-73.
• Choudhary, M. & Seth, N. (2011). Integration of green practices in supply chain environment the practices of inbound, operational, outbound and reverse logistics. International Journal of Engineering Science and Technology, 3(6), 4985-4993.
• Çavuş, İ. (2018). “Hastanelerde Tedarik Zinciri Yönetimi ve Tüketim Tahmini”, Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, O. ve Sain, A. D. (2018). Lojistik Sektöründe Sürdürülebilirlik Uygulamaları, IV. Internatıonal Caucasus-Central Asia Foreign Trade And Logistics Congress September, Aydın.
• Düzgün, E., & Nguyen, N.-D. P. (2023). Comparative analysis of sustainable logistics and green approaches: A study in the context of Türkiye and Vietnam. The 5th International Conference on Business, Ho Chi Minh City Open University, HCMC Vietnam.
• Ege Üniversitesi PLM Proje Grubu. (2015). Ürün yaşam döngüsü yönetimi (PLM). https://egeplm.ege.edu.tr/files/egeplm/icerik/PLM-Makale-Plastik-Ambalaj-2015.pdf
• Eigner, M., Stelzer, R. 2004. Produktdatenmanagement-Systeme, ISBN 978-3540668701, Springer-Verlag, Berlin, Deutschland.
• Eigner, M., Stelzer, R. 2009. Product Lifecycle Management - Ein Leitfaden für Product Development und Life Cycle Management, ISBN 3-540-66870-5, Springer-Verlag, Berlin, Deutschland.
• Giuntini, R., Andel, T., (1995), Reverse Logistics Role Models, Transportation & Distribution, 36(4): 97-98.
• Gülay, E. (2025). Sürdürülebilir lojistik ve yeşil tedarik zinciri yönetimi. In K. Deligöz (Ed.), Sürdürülebilir Pazarlama: Yeni Çağın Dinamikleri. Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub694.c2947
• Hervani, A., A., Helms, M. M., & Sarkis, J. (2005). Performance measurement for green supply chain management. Bencmarking, 4(12), 330-352
• Karaçay, A. G. (2005). Tersine lojistik: Kavram ve işleyiş. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 317-332.
• Krajewski LJ, Ritzman LP, Malhotra MK (2013) Operations Management: Processes and Supply Chains Tenth Editions (Pearson Education, England)
• Kumar, S., Teichman, S., & Timpernagel, T. (2012). A green supply chain is a requirement for profitability. International Journal of Production Research, 50(5), 1278-1296.
• Kutlu, B. H., & Yalçıner Ercoşkun, Ö. (2021). Türkiye’deki lojistik firmalarının yeşil lojistik uygulamaları üzerinden değerlendirmesi. Eksen Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2(1), 52-71.
• Macit, D., & Aydın, B. N. (2024). Sürdürülebilir pazarlama stratejileri perspektifinden sürdürülebilir ürün yaşam döngüsü yönetimine bibliyometrik bir bakış. Journal of Economics, Finance and Sustainability, 2(2), 137-161. https://doi.org/10.5281/zenodo.14563328
• Mücevher, M. H. (2021). Sürdürülebilir lojistik için üç öncelikli strateji: Yeşil lojistik, tersine lojistik ve yalın lojistik. Enderun, 5(1), 39-54.
• Özdemir, A. İ., (2004). Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları" Erciyes Üniversitesi. Erciyes Üniv. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, no.23, 87-96.
• Özdemir, Z. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı. Beykoz Akademi Dergisi, 7(2), 91-105. https://doi.org/10.14514/byk.m.26515393.2019.7/2.91-105
• Paksoy, H., & Alagöz, M. (2023). Tersine lojistiğin önemi ve uygulama örnekleri. Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 103-112.
• Rengel, P., SEYDL, C., 2002. Completing The Supply Chain Model. School of Business, Stockholm University Course Paper.
• Ross, D. F. (2008). The intimate supply chain: Leveraging the supply chain to manage the customer experience. Auerbach Publications.
• Rogers, D., & Tibben-Lembke, R. (1998). Going Backwards: Reverse Logistics Trends and Practices. Reverse Logistics Executive Council, Reno, NV: University of Nevada.
• Sayer, S., & Ülker, A. (2014). Ürün yaşam döngüsü yönetimi. Mühendis ve Makina, 55(657), 65-72.
• Sezer, Ö. (2010). İleri/Geri Akışları Dikkate Alan Lojistik Ağ Tasarımı Basın-Yayın Sektöründe Bir Uygulama. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• TÜBA. (2025). Sürdürülebilirlik Kavramı, Türkiye Bilimler Akademisi Sözlüğü, Erişim Yeri: http://www.tuba.gov.tr/tr/, Erişim Tarihi: 30.06.2025.
• Wenta, K., & Wierzbicki, P. (2020). Innovative solutions in reverse logistics. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Zarządzanie, 47(1), 19–26. https://doi.org/10.12775/AUNC_ZARZ.2020.1.002
• Yaprak, İ., & Doğan, N. Ö. (2019). Yeşil tedarik zinciri yönetimi: İlgili literatüre dayalı bir mevcut durum analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(4), 1143-1165. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019456402
• Yolcu, M. B. (2023). Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Türkiye’deki yeşil lojistik uygulamaları. Econder International Academic Journal, 7(2), 136-151. https://doi.org/10.35342/econder.1399162
• Zhu, Q. and Sarkis, J. (2004) Relationships between Operational Practices and Performance among Early Adopters of Green Supply Chain Management Practices in Chinese Manufacturing Enterprises. Journal of Operations Management, 22, 265-289. http://dx.doi.org/10.1016/j.jom.2004.01.005