UZAKTAN EĞİTİM SİSTEMİNİN ÖĞRENCİ MOTİVASYONU ÜZERİNE ETKİSİ : TÜRKİYE’DE YAPILAN ANKET ÇALIŞMALARININ DERLENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 6, 148 - 162, 13.09.2021

Betül Sabancı

https://doi.org/10.46236/jovosst.984472

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı 2020 yılı mart ayından bu yana yaşanan pandemi sebebi ile eğitimin uzaktan yapılmaya başlamasının öğrencilerin ve öğretmenlerin motivasyonları üzerine olan etkisini ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda farklı üniversitelerin uzaktan eğitim anket sonuçlarından elde edilen veriler değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yapılan anketler incelendiğinde uzaktan eğitimin öğrenci ve öğretmenin motivasyonunu olumsuz yönde etkilediği gözlemlenmiştir. Öğrenciler uzaktan eğitimin yüz yüze eğitime kıyasla daha verimsiz olduğunu, bunun sebeplerinin yetersiz teknolojik alt yapı ve bu sürece uyumun zorluğundan kaynakladığını göstermektedir. Çalışmada yapılan derlemelerin ve önerilerin, Türkiye’de uzaktan eğitimin öğrencilerin motivasyonu üzerindeki etkilerini daha iyi anlamaları için eğitim çalışanları ve düşünürlerine yol göstermesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Eğitim, Çevrimiçi Öğrenme, Öğrencilerin Öğrenme Motivasyonu, Uzaktan Eğitim Algısı, Yüz Yüze Sınıf Ortamında Eğitim

Destekleyen Kurum

Dumlupınar Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Teşekkür

Sayın, Dergi Yayın Kuruluna; Malumunuz olduğu üzere, Pandemi (COVID-19) nedeniyle, Uzaktan eğitim tüm dünyada ve ülkemizde kaçınılmaz bir zaruret olarak öne çıkmıştır. Aslında, savaş, terör, iklim şartları, doğal afetlerde de eğitim ve öğretime ara verilmemesi için başvurulması gereken en uygun yöntemdir. Uzaktan eğitim, aynı zamanda, daha ekonomik (ulaşım ücreti, uygun kıyafet, beslenme vb.), zaman (ulaşımda geçen zaman ve diğer) ve enerjiden tasarruftur ve bu durum, öğrenci, öğretmen, veliler ve devlet içinde geçerlidir. Uzaktan eğitim, aynı zamanda, öğrencinin, öğretmenin bilişim teknolojisi ile daha barışık olmasını ve bu alanda ki teknoloji kullanım becerinin geliştirilmesine vesile olmuş ve bu beceri gelişiminde sürdürülebilirlik sağlamıştır. Aynı zamanda, Uzaktan eğitim, ulusal ve uluslararası düzeyde daha çok kaynağa ulaşabilmeyi sağlamıştır, Farklı öğretim yöntem ve teknikleri, zaman kullanımını ve problem çözmede farklı yöntemi de öğrenci ve öğretmemene sağlamıştır. Özellikle öğretmenlerin kendilerini yenilemeye, geliştirmeye zorunlu kılan bir sistemdir. Görüldüğü gibi, Uzaktan eğitimin birçok avantajının da açık ve nettir. Ancak ortam sanal bir ortamdır. Bildiğiniz gibi en iyi iletişim, öğrenme ve öğretme ancak yüz yüze eğitimle mümkündür. Öğrenme de dokunma, hissetme, yakından görme, ortamı yaşama esastır. Akran gruplarla beraber olma, dokunma, oynama, sohbet, öğretmenle yakından konuşma, gözlerdeki enerjileri buluşturma vb. öğrenme de kalıcılığın esasıdır. Olmazsa olmazıdır. Uzaktan eğitimde, bilgisayar başında oturarak tek başına oluş ebetteki, öğretmen ve öğrencide motivasyonun zaman bağlı olarak düşürür. Yüz yüze eğitim; cıvıl cıvıl, enerji dolu, hareketli, arkadaşlar var, öğretmen var, konuşmalı sporlu, hissetme, dokunma, vb. canlı bir ortamda doğal olarak daha yüksek bir motivasyon söz konusudur. Günümüzde yüz yüze eğitim esastır, ancak zaruret hallerde ve gerekli diğer hallerde de Uzaktan eğitim kaçınılmazdır. Teorik ve pratik(uygulamalı) eğitimlerde teknoloji ile yeterince donatılmış bir yüz yüze eğitim sistemi esas olmakla birlikte, gerekli hallerde de uzaktan eğitimde büyük bir kolaylıktır. Benim makalemin detaylarında bunları daha fazlası ile görmek mümkündür. Toplumda bazıları, Uzaktan eğitime ön yargıya dönüşmüş şekilde, karşı çıkarlar, bazıları ise sadece Uzaktan eğitim yeterli olacak, bugün değilse, yarın zorunlu olabileceğini düşünmekteler. Benim yaklaşımım her ikisinin de yeterli olamayacağı şeklindedir. Bireylerde ve hatta hedef kitlelerin, bakış açılarının değişmesine, okuyucuda bu manada yeni bir anlayışa sebep olacağıdır. Uzaktan eğitim Literatürüne de yeni bir kazanımlara sebep olmasını beklemekteyim, bu alanda daha sonra yayınlanacak makalelere de bir taban teşkil edecek bir vizyon kazanımı olacağını düşünmekteyim. Makalemin derginizde yayınlanması için gereğini yüksek keyfiyet ve takdirlerinize arz ederim… Betül SABANCI

THE EFFECT OF THE DISTANCE EDUCATION SYSTEM ON STUDENT MOTIVATION: A REVIEW OF SURVEY STUDIES MADE IN TURKEY

Öz

The aim of this study is to reveal the effect of the distance (online) education on the motivation of students and teachers due to the pandemic that has been experienced since March 2020. For this purpose, the results obtained from the distance education survey results of different universities were tried to be evaluated. When the surveys were examined, it was observed that distance education negatively affected the motivation of students and teachers. The students show that distance education is less efficient compared to face-to-face education, and the reasons for this are the inadequate technological infrastructure and the difficulty of adapting to this process. the compilation of recommendations made in the study and training employees, their impact on the motivation of students to better understand, and distance education in Turkey is expected to show the way to think.

Anahtar Kelimeler

Distance Education, Online Learning, Learning Motivation of Students, Perception of Distance Education, Face-to-Face Education in Classroom

Kaynakça

• ADÜZEM (2020) Öğrenci Memnuniyet Anketi Sonuçları, 2019/2020 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi: https://kalite.adu.edu.tr/webfolders/topics/20201030092433-NUNIYETSONULAROGRENC-000025771862635954733888.pptx adresinden erişildi.
• Afşar B., Büyükdoğan B. (2020) Covid-19 pandemisi döneminde İİBF ve SBBF öğrencilerinin uzaktan eğitim hakkındaki değerlendirmeleri. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, (5), 161-182.
• Altuntaş Yılmaz N. (2020) Yükseköğretim Kurumlarında Covıd-19 Pandemisi Sürecinde Uygulanan Uzaktan Eğitim Durumu Hakkında Öğrencilerin Tutumlarının Araştırılması: Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü Örneği, Cilt:3, Sayı:1, Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Andsoy I. I., Güngör, T., Bayburtluoğlu, T. ve Yaman, S. (2012) Karabük üniversitesi sağlık yüksekokulu birinci sınıf hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim sistemine ilişkin düşünceleri, Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 4(2): 66-73.
• Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (2020) 2020/2021 akademik yılı güz dönemi 24.11.2020-14.12.2020 tarihinde öğrencilere uygulanan uzaktan eğitim anket sonuçları.
• Ankara Üniversitesi (2020) Online Eğitim Süreci Anket Raporu: https://genclikkomiteleri.org/wp-content/uploads/2020/05/ANKARA-ÜNİVERSİTESİ-ONLİNE-EĞİTİM-SÜRECİ-ANKETİ.pdf adresinden erişildi.
• Arianingsih A., Setianan, S.M. (2018) Minat Belajar Mahasiswa terhadap Pembelajaran Chookai. Journal of Japanese Language Education & Linguistics, Vol.2(2), 249-257.
• Bakioğlu, A. ve Can, E (2014) Uzaktan eğitimde kalite ve akreditasyon, Ankara: Vize Yayıncılık.
• Balcı A. (2020) Covid-19 Özelinde Salgınların Eğitime Etkileri, Cilt 3, Sayı 3, Sayfalar 75 - 85, Dergi Park: Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1212751 adresinden erişildi.
• Balıkesir Üniversitesi Uzaktan eğitim merkezi (2020) 2019- 2020 Eğitim Öğretim Yılı Uzaktan Eğitim Sistemi Öğrenci Memnuniyeti Anket Sonuçları. https://uzem.balikesir.edu.tr/wp-content/uploads/OgrenciAnket.pdf adresinden erişildi.
• Başaran M., Doğan E., Karaoğlu E., Şahin E. (2020) Koronavirüs (Covıd-19) Pandemi Sürecinin Getirisi Olan Uzaktan Eğitimin Etkililiği Üzerine Bir Çalışma, Sayfa 368-397, Dergipak: Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi.
• Başkent Üniversitesi (2020) öğrenci uzaktan eğitim öğretim memnuniyet anketi sonuçları, Ankara.
• Bozkurt A. (2020) Koronavirüs (Covid-19) Pandemisi Sırasında İlköğretim Öğrencilerinin Uzaktan Eğitime Yönelik İmge ve Algıları: Bir Metafor Analizi, Basım 6, Sayfa 1-23, Dergipak: Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi.
• Buluk B., Eşitti B. (2020) Korona virüs (Covid-19) Sürecinde Uzaktan Eğitimin Turizm Lisans Öğrencileri Tarafından Değerlendirilmesi, Cilt: 5, Sayı: 3, pp. 285-298 E - ISSN: 2149-6544, Journal of Awareness.
• Can E. (2014) Türkiye’de yükseköğretim geçişte açık ve uzaktan eğitim sistemi: mevcut durum, sorunlar ve öneriler, Cumhuriyet’in Kuruluşundan Günümüze Eğitimde Kademeler Arası Geçiş ve Yeni Modeller Uluslararası Kongresi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları (Yay. Haz.: A. Akdoğanbulut İnsan ve A. Yavuz Akengin), 16-18 Ocak, Antalya.
• Can E. (2020) Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları, Cilt 6, Sayı 2, 11-53 edn., Kırklareli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Kırklareli/Türkiye: Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1179832 adresinden erişildi.
• Çiftçi, A. (2015) Örgün eğitim-öğretim ile yaygın eğitim-öğretim ikilemi üzerine, Yeğitek Uzaktan Eğitim Özel Sayısı, 42-45. Ankara: MEB Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü.
• Demir E. (2014) Uzaktan eğitime genel bir bakış, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39: 203-2012.
• Education Cannot Wait (ECW) (2020) COVID-19 and education in emergencies. https://www.educationcannotwait.org/covid-19/ adresinden erişildi.
• Erfidan A. (2019) Derslerin Uzaktan Eğitim Yoluyla Verilmesiyle İlgili Öğretim Elemanı ve Öğrenci Görüşleri: Balıkesir Üniversitesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi: Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı: Balıkesir Üniversitesi http://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12462/5606/Ali_Erfidan.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Erzen E., Ceylan M. (2020) Covid-19 salgını ve uzaktan eğitim: Uygulamadaki sorunlar, Yıl: 24 Sayı: 84, researchgate: EKEV Akademi Dergisi https://www.researchgate.net/publication/347931172_Covid-19_salgini_ve_uzaktan_egitim_Uygulamadaki_sorunlar adresinden erişildi.
• GAZİ Üniversitesi (2020) GAZİ Üniversitesi Eczacılık Fakültesi uzaktan eğitim sistemi değerlendirme anketi sonuçları https://forms.gle/NZXhUg3GAMu1r3URA adresinden erişildi.
• Gören S. Ç., Gök F., Yalçın M., Göregen F., Çalışkan M. (2020) Küresel Salgın Sürecinde Uzaktan Eğitimin Değerlendirilmesi: Ankara Örneği, Cilt 49, Sayı 1, Sayfalar 69 - 94: Milli Eğitim Dergisi.
• İstanbul Arel Üniversitesi (2020) Pandemi Dönemi Uzaktan Eğitim Sistemi Öğrenci Memnuniyet Anketi: https://www.arel.edu.tr/files/website/komisyonlar/akademik_degerlendirme_ve_kalite_gelistirme_komisyonu/Anket/2020/Pandemi%20Öğrenci%20Memnuniyet%20Anketi%20Rapor.pdf adresinden erişildi.
• İstanbul ODTÜ Mezunları Derneği (2020) ODTÜMİST Bursiyerleri Covid-19 Süreci Uzaktan Eğitim Değerlendirme Araştırması.
• İstanbul Üniversitesi (2020) Uzaktan Eğitim Değerlendirme Raporu Öğretim Elemanı ve Öğrenci Anketleri sonuçları: https://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=uzaktan-eğitim-değerlendirme-raporu.pdf adresinden erişildi.
• Karadağ E., Yücel C. (2020) Yeni tip Koronavirüs pandemisi döneminde üniversitelerde uzaktan eğitim: Lisans öğrencileri kapsamında bir değerlendirme çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 181–192. doi:10.2399/yod.20.730688.
• Karakuş N., Ucuzsatar N., Karacaoğlu M. Ö., Esendemir N., Bayraktar D. (2020) Türkçe öğretmeni adaylarının uzaktan eğitime yönelik görüşleri, Sayfa 220-241, Dergipak: RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi.
• KAYUZEM (2020) 2019-2020 bahar yarı yılında COVID-19 Pandemisine bağlı olarak gerçekleştirilen uzaktan eğitim durum değerlendirmesi, Kayseri Üniversitesi https://www.kayseri.edu.tr/DuyuruIcerik/2583/2/universitemiz-uzaktan-ogretim-ogrenci-memnuniyeti-anketi-sonuclari.html adresinden erişildi.
• Keskin M., Kaya D. (2020) COVID-19 Sürecinde Öğrencilerin Web Tabanlı Uzaktan Eğitime Yönelik Geri Bildirimlerinin Değerlendirilmesi, Cilt: 5, V2 edn., İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi.
• Koçer H. E. (2020) Web Tabanlı Uzaktan Eğitim, Selçuk Üniversitesi Dijital Arşiv Sistemi.
• Komariah, S. (2018) Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Minat Belajar Mahasiswa.
• Korkmaz A. (2016) Kilis 7 Aralık Üniversitesi Uzaktan Eğitim Sisteminin Kullanılabilirlik Analizi, Conference: International Conference on Quality in Higher Education: Turkey/Sakarya.
• Kuhfeld M. ve Tarasawa B. (2020) The COVID-19 slide: What summer learning loss can tell us about the potential impact of school closures on student academic achievement. https://www. nwea.org/research/publication/the-covid-19-slide-what-summer-learning-loss-can-tell-us-about-the-potential-impact-of-school-closures-on-student-academic-achievement/ adresinden erişildi.
• Kürtüncü M., Kurt A. (2020) COVID-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlar, ISSN:2148-9963, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi.
• Lutfi A., Nugroho A. (2019) Minat Belajar dan Keberhasilan Belajar Partikel Penyusun Atom Dengan Media Pembelajaran Permainan
• Metin A. E., Karaman A. ve Şaştım Y. A. (2017) Öğrencilerin Uzaktan Eğitim Sistemine Bakış Açısı ve Uzaktan Eğitim İngilizce Dersinin Verimliliğinin Değerlendirilmesi: Banaz Meslek Yüksekokulu, Cilt: 7, Sayı: 2, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Karabük Üniversitesi: Uşak Üniversitesi, Banaz Meslek Yüksekokulu, Uşak. http://johut.karabuk.edu.tr/Makaleler/182002987_15.%20Abdurrahman%20Karaman.pdf adresinden erişildi.
• Nam D., Demircioğlu Diren D., Göl B., Kaynak B., Özbek U., Tuna O., Aksoy A., Bağcı H., Özmen A., Horzum M. B. (2020) Sakarya Üniversitesi Uzaktan Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi Kovid-19 Salgını Öncesi ve Dönemi Faaliyetleri, Sakarya Üniversitesi Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Sakarya Üniversitesi Uzaktan Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi: https://uzem.sakarya.edu.tr/sites/uzem.sakarya.edu.tr/file/II_Uzem_Bildiri2.pdf adresinden erişildi.
• Özbaşı D. (2020) Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 2019-2020 eğitim-öğretim yılı bahar dönemi memnuniyet anket sonuçları raporu.
• Özer M. (2020) Educational policy actions by the Ministry of National Education in the times of COVID-19 pandemic in Turkey. Kastamonu Educational Journal, 28(3), 1124-1129. http://dx.doi.org/10.24106/kefdergi.722280 adresinden erişildi.
• Ricoida D.I., Pibriana D. (2016) In Pengaruh Internet terhadap Minat dan Perilaku Belajar Mahasiswa (pp. 281-288). Paper presented at the Seminar Nasional Sistem Informasi.
• Saltürk A., Güngör C. (2020) Üniversite Öğrencilerinin Gözünden Covid-19 Pandemi Döneminde Uzaktan Eğitime Geçiş Deneyimi, ISSN: 1308–9196., Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Sayan H. (2020) COVID-19 Pandemisi Sürecinde Öğretim Elemanlarının Uzaktan Eğitime İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Sayfa 100-112, Dergipak: AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi.
• Selçuk Üniversitesi (2020) Uzaktan Eğitim Memnuniyet Anketi Sonuçları, https://anket.selcuk.edu.tr adresinden erişildi.
• Sinop Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (2020) 2020 Bahar Dönemi Acil Uzaktan Eğitim Merkezi Anket Sonuçları https://sinuzem.sinop.edu.tr/wp-content/uploads/sites/73/2020/11/2020-Memnuniyer-Anketi.pdf adresinden erişildi.
• Süleyman Demirel Üniversitesi (2020) Uzaktan eğitim değerlendirme anketi raporu sonuçları https://kalite.sdu.edu.tr/assets/uploads/sites/459/files/uzaktan-egitim-degerlendirme-anketi-raporu-05112020.pdf adresinden erişildi.
• Şahin İpek D., Çetinkaya Aydın G., Çelikdemir K., Demirci Celep N., Sunar S. (2020) COVID-19 Sürecinde Eğitim Uzaktan Öğrenme, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Analiz Dizisi: 7: TEDMEM https://tedmem.org/download/covid-19-surecinde-egitim-uzaktan-ogrenme-sorunlar-cozum-onerileri?wpdmdl=3411&refresh=5f47b29b7db181598534299 adresinden erişildi.
• Tafonao T. (2018) Peranan Media Pembelajaran dalam Meningkatkan Minat Belajar Mahasiswa. Jurnal Komunikasi Pendidikan, Vol.2(2), 103-114.
• TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi (2020) EMO İstanbul Şubesi COVID-19 salgını dönemi üniversite öğrencileri uzaktan eğitim durum değerlendirmesi https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=131630&sube=6 adresinden erişildi.
• TÜİK (2020) Hanelerde Bilişim Teknolojileri Bulunma Oranı, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 adresinden erişildi.
• UNESCO (2020) Education: From disruption to recovery. https://en.unesco.org/covid19/educationresponse adresinden erişildi.
• UNICEF (2020) Uzaktan Eğitimde Erişilebilirlik Raporu: https://www.unicef.org/turkey/basın-bültenleri/unicef-tarafından-yayınlanan-yeni-rapora-göre-dünyadaki-çocukların-en-az-üçte-biri adresinden erişildi.
• Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (2020) Van YYÜ Eczacılık Fakültesi 2019-2020 Eğitim Öğretim Yılı Bahar Dönemi Uzaktan Eğitim Memnuniyet Değerlendirme Raporu: https://www.yyu.edu.tr/images/files/2019-2020_Uzaktan_Egitim_Degerlendirme_Anket_Raporu.pdf adresinden erişildi.
• Yıldız A., Akar Vural R. (2020) Covid-19 Pandemisi ve Derinleşen Eğitim Eşitsizlikleri: Türk Tabipleri Birliği Covid-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part64.pdf adresinden erişildi.
• Yılmaz A., Saygılı M., Polat F. B., Aykaç Ö. S. (2020) SUBÜ Pandemi Süreci Öğrenci Memnuniyet Anketi Analiz Raporu.
• Yılmaz Ö., Özkan B. (2014) Uzaktan Eğitim BÖTE Öğrencilerin Uzaktan Eğitim ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi, Cilt: 11-1, Sayı: 21, 2014-1, s.85-94 edn., Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi.
• YÖK (2020) https://istatistik.yok.gov.tr/ adresinden erişildi. Yükseköğretim Bilgi Yönetimi Sistemi [Erişim Tarihi: 21.12.2020].