“İnsan ve Çevre” Ünitesi için Sınıf Dışı Öğretim Uygulamasının Çevre Okuryazarlığı Üzerine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 23, 30.12.2018

Çiğdem Karakaya Akçadağ , Elif Omca Çobanoğlu

Öz

Bu çalışma, fen eğitimi içerisinde yer alan “İnsan
ve Çevre” ünitesinin, sınıf dışı öğretim yaklaşımıyla öğretiminin, 7. sınıf
öğrencilerin çevre okuryazarlığına etkisini belirlemeyi amaçlamaktadır.
Araştırma kapsamında yapılan uygulama, 2012-2013 eğitim-öğretim yılı ikinci
yarıyılında 4 hafta süreyle yürütülmüştür. Araştırmada, nicel araştırma
yöntemlerinden yarı deneysel desen kullanmıştır. Kontrol grubu olarak
belirlenen grup (N=31), sınıf içerisinde mevcut öğretim yöntem ve
etkinliklerini kullanarak, deney grubu (N=31) ise öğrencilerin öğrenim
gördükleri okula yakın olan sınıf dışı bir ortamda, araştırmacılar tarafından
hazırlanmış plana uygun öğretim yöntem ve etkinlikleri ile öğrenim
görmüşlerdir. Öğrencilerin “İnsan ve Çevre” ünitesi üzerine çevre bilgileri,
çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri, sorumlu davranışları ve problem belirleme
ve çözme becerileri, İlköğretim Çevre Okuryazarlığı Ölçeği (İÇOYA) ile
belirlenmeye çalışılmıştı. Araştırma sonucunda kontrol ve deney grupları
arasında,  çevreye yönelik duyuşsal
eğilim ve problem belirleme-çözme becerileri açısından, deney grubu lehine,
istatistiksel düzeyde anlamlı bir farklılığın olduğunu göstermiştir. Sürdürülebilirlik
çerçevesinde, öğrencilerin çevre okuryazarlığının gelişiminde sınıf dışı eğitim
ortamlarının etkili olduğu bulgusundan hareketle sınıf dışı ortamların eğitim
öğretimde daha çok yer alması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

çevre eğitimi, çevre okuryazarlığı, sınıf dışı öğretim, sürdürülebilirlik

Kaynakça

• AEE (2014). Association for Experiential Education. http://www.aee.org/about-aee, 20.11.2015.
• Akınoğlu, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (30), 5-29.
• Atasoy, E. ve Ertürk, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 105-122.
• Atmaca, S., (2012). Derslik Dışı Fen Etkinlikleri ve Bu Etkinliklere Dayalı Öğretimin Öğretmen Adayları Üzerindeki Etkileri. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bahar, M., Erdağ, E. ve Özel, R. (2013). İlköğretim hayat bilgisi programında çevre eğitimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 1-25.
• Basile, C. G. (2000). Environmental education as a catalyst for transfer of learning in young children. The Journal of Environmental Education, 32 (1), 21–27.
• Blackseabox (2012). http://www.blackseabox.org/index_tr.html, 10.01.2016.
• Braund, M., & Reiss, M. (2004). The Nature of Learning Science Outside the Classroom. In M. Braund & M. Reiss (Eds.), Learning science outside the classroom (pp. 1–12). London: RoutledgeFalmer, UK.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 14. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Cornell, J. (2009). Sharing Nature with Children. Nevada City CA: Dawn Publications.
• Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B. & Karataş, F. Ö. (2008). Trends in Turkish science education. Essays in Education, Special Edition, 23-45.
• Dahlgren, L. O. & Szczepanski, A. (1998).OutdoorEducation-Literary Education and Sensory Experience, Linköping. Kinda Education Center.
• Dewey, J. (1938). Experience and Education. New York: Macmillan Company.
• Donaldson, G. E. & Donaldson, L. E. (1958). Outdoor education: A definition. Journal of Health, Physical Education and Recreation, 29 (17), 63.
• Dressner, M. & Gill, M. (1994). Environmental Education at Summer Nature Camp. Journal of Environmental Education, 25(3), 35-41.
• Eaton, D. (1998). Cognitive and Affective Learning in Outdoor Education. Doctoral Dissertation, University of Toronto, Toronto.
• Emmons, K. M. (1997). Perceptions of the environment while exploring the outdoors: A case study in Belize, Environmental Education Research, 3 (3), 327-344.
• Erdoğan, M. (2009). Fifth Grade Students' Environmental Literacy and the Factors Affecting Students' Environmentally Responsible Behaviors. Doctoral Dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
• Erdoğan, M. (2011). Ekoloji Temelli Yaz Doğa Eğitimi Programının İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Bilgi, Duyuşsal Eğilimler ve Sorumlu Davranışlarına Etkisi. Kuramdan Uygulamaya Egitim Bilimleri – Educational Sciences: Theory & Practice, 11 (4), 2223-2237.
• Fisman, L. (2005). The effects of local learning on environmental awareness in children: An empirical investigation. The Journal of Environmental Education, 36 (3), 39-50.
• Freuder, T. G. (2006). Designing For The Future: Promoting Ecoliteracy in the Design of Children's Outdoor Play Environments. Yüksek Lisans Tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University, VA.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M. & Sözbilir, M. (2012). Trends in educational research in Turkey: A content analysis, Educational Sciences: Theory & Practice, 12 (1), 455-459.
• Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşleri, Eğitim ve Bilim, 34 (151), 30-43.
• Higgins, P. & Nicol, R. (2002), Outdoor education. Authentic Learning in the Context of Landscapes, 2.
• Hung, R. (2007). Educating for and through Nature: A Merleau-Pontian Approach. Studies in Philosophy and Education, 27, 355–367.
• Hungerford, H. R., & Peyton, R. B. (1977). A paradigm of environmental action. (ERIC Documentation Service ED137116).
• İncekara, S. & Tuna, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin çevresel konularla ilgili bilgi düzeylerinin ölçülmesi: Çankırı İli Örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 22, 168-182.
• Kışoğlu, M., Gürbüz, H., Sülün, A., Alaş, M. & Erkol, M. (2010). Çevre okuryazarlığı ve çevre okuryazarlığı ile ilgili Türkiye’de yapılan çalışmaların değerlendirilmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (3), 772-791.
• Lisowski, M. & Disinger, J. F. (1991).The effect of field-based instruction on student understanding of ecological concepts. The Journal of Environmental Education. 23 (1), 19-23.
• Lugg, A. & Slattery, D. (2003). Use of national park for outdoor environmental education: An Australian case study. Journal of Adventure Education& Outdoor Learning, 3 (1), 77-92.
• MEB (2005). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• MEB (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Okur, E., (2012). Sınıfdışı Deneyimsel Öğretim: Ekoloji Uygulaması. Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Okur Berberoğlu, E., Özdilek, H. G. & Yalçın Özdilek, Ş. (2014). The short term effectiveness of an outdoor environmental education on environmental awareness and sensitivity of ın-service teachers. International Electronic Journal of Environmental Education, 5 (1), 1-20.
• Orr, D. W. (1990). Environmental education and ecological literacy. The Education Digest, 55 (9), 49-53.
• Özdemir, O. & Uzun, N. (2006). Yeşil sınıf modeline göre yürütülen fen ve doğa etkinliklerinin ana sınıfı öğrencilerinin çevre algılarına etkisi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1 (2), 12-20.
• Özsoy, S. (2010). Effects of Eco-School Application on Elementary School Students’ Environmental Literacy Levels. Doktora Tezi., Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Roth, C. E. (1992). Environmental Literacy: Its’ Roots, Evolution and Directions in the 1990s. ERIC/ED348 235.
• Sandell, K., Öhman, J., Östman, L. (2005). Education for Sustainable Development. Lund, Sweden: Studentlitteratur AB.
• Sobel, D. (1999).Beyond Ecophobia: Reclaiming the Heart in Nature Education. The Orion Society. Great Barrington, MA.
• Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimietkinliklerine ilköğretim okullarının duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitm Fakültesi Dergisi, 17, 83-92.
• Tanrıverdi, B. (2009). Eğitim programlarında yer alan kazanımların sürdürülebilir kalkınma stratejisi açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 34 (151), 89-103.
• Thompson, I. H. (2000). Aesthetic, social and ecological values in landscape architecture. A Discourse Analysis. Ethics, Place and Environment, 3(3), 269-287.
• Wilson, R. A. (1996). Environmental education programs for preschool children. Journal of Environmental Education, 27 (4), 28-33.