Özbekistan’da Doğada Uygulamalı Eğitim Programı: 'O’quv Dala Amaliyati'

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 81 - 98, 30.12.2022

Dilek Erduran Avcı , Kalandar A. Saparov

Öz

Bu çalışmada Nizomiy Taşkent Devlet Pedagoji Üniversitesi Doğa Bilimleri Fakültesinde uygulanan ‘Doğada uygulamalı eğitim programı’nı tanıtmak amaçlanmaktadır. Bu programa biyoloji öğretmenliği lisans programının birinci ve ikinci sınıflarına devam eden öğretmen adayları katılmaktadırlar. Özbekistan’ın endemik canlılar açısından zengin olan bir doğa alanında gerçekleştirilmektedir. Özgün ismi “O’quv Dala Amaliyati” olarak ifade edilen bu programda öğretmen adaylarının vahşi doğada gözlem yapma, hayvan ve bitkileri tanıma, doğadan numune toplama, muhafaza etme, koleksiyon hazırlama, sergileme ve analiz etme becerilerini geliştirmek hedeflenmektedir. Uygulamaların içeriği botanik ve zooloji uygulamaları olarak iki temel bölümden oluşmaktadır. Her iki bölüm de canlı türlerinin gözlemlenmesi, canlı toplama, koleksiyon hazırlama, sergileme, sabitleme ve saklama yöntemlerini geliştirmeyi içerir. 21 gün süren saha gezileri esnasında öğretmen adayları gruplara ayrılarak gözlem yapar, materyaller toplar ve bunları sahada nasıl kaydedeceklerini öğrenirler. Tüm gözlemler ve süreç uygulamaları katılımcılar tarafından alan günlüğüne düzenli olarak kaydedilir. Doğa uygulamasının son günleri sunum ve değerlendirmelere ayrılır. Bu aşamada öğretmen adayları yaptıkları çalışmaları diğer gruplarla ve öğretim üyeleri ile paylaşılır ve tartışırlar. Aynı zamanda öğretmen adayları bu program sürecinde gerçekleşen sosyal ve kültürel etkinlikler ile yaşam becerilerini de geliştirme fırsatı bulmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Doğa, Uygulamalı eğitim programı, Biyoloji öğretmenliği

Practical Education Program in Nature in Uzbekistan: “O‘Quv Dala Amaliyati”

Öz

The aim of this study is to introduce ‘the applied nature education program’ in the Faculty of Natural Sciences of Nizomiy Tashkent State Pedagogical University. First and second year teacher candidates of biology teaching undergraduate program participate in this program. It is held in a natural area of Uzbekistan, which is rich in endemic species. In this program called “O'quv Dala Amaliyati”, it is aimed to develop teacher candidates’ skills in observing nature, recognizing animals and plants, collecting and protecting samples from nature, preparing collections, exhibiting and analyzing. The content of the applications consists of two basic parts as botanical and zoological applications. Both parts include developing methods of observing species, collecting living things, preparing collections, displaying, fixing and preserving. During the 21-day field trips, teacher candidates divide into groups to observe, collect materials and learn how to record them in the field. All observations and process practices are regularly recorded in the field diary by the participants. The last days of the nature program are reserved for presentations and evaluations. At this stage, they share and discuss their work with other groups and faculty members. At the same time, they have the opportunity to develop their life skills with the social and cultural activities that take place during this program.

Anahtar Kelimeler

Nature, Applied training program, biology teaching

Kaynakça

• Alimah, S., Susiloa, H. & Amina, M. (2016). Natural environment exploration approach: The case study in department of biology, Universitas Negeri Semarang. International Journal of Environmental & Science Education, 11(12), 5710-5717.
• Avraamidou, L. (2013) Prospective elementary teachers' science teaching orientations and experiences that ımpacted their development. International Journal of Science Education, 35(10), 1698-1724. DOI: 10.1080/09500693.2012.708945
• Barker, S., Slingsby, D., and Tilling, S. (2002). Teaching biology outside the classroom. Is it heading for extinction? A report on biology fieldwork in the 14-19 curriculum. British Ecological Society. https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.459.6243&rep=rep1&type=pdf
• Bentsen, P., Jensen, F. S., Mygind, E. ve Randrup, T. B. (2010). The extent and dissemination of udeskole in Danish schools. Urban Forestry & Urban Greening, 9 (3), 235–243. DOI:10.1016/j.ufug.2010.02.001.
• Blatt, E. ve Patrick, P. (2014). An exploration of pre-service teachers' experiences in outdoor ‘places’ and intentions for teaching in the outdoors. International Journal of Science Education, 36(13), 2243-2264. DOI: 10.1080/09500693.2014.918294
• Connolly, M., and Haughton, C. (2015). The perception, management and performance of risk amongst forest school educators. British Journal of Sociology of Education, 38(2), 105–124. DOI:10.1080/01425692.2015.1073098.
• Durukan, Ü.G., Aslan, A., & Bozdoğan, A.E. (2022). Reflections from an out-of-school learning course: The development of pre-service science teachers. Participatory Educational Research, 9(4), 422-444.
• Fagerstam, E. (2012). Children and young people’s experience of the natural world: Teachers’ perceptions and observations. Australian Journal of Environmental Education, 28(1), 1–16.
• Glackin, M. 2018. Control must be maintained: Exploring teachers’ pedagogical practice outside the classroom. British Journal of Sociology of Education, 39 (1), 61-76.
• Gürbey, Z. B., Mertoğlu, H., Sayan, H. ve Akgül Macaroğlu, E. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme etkinliklerine ilişkin davranışsal hedeflerinin belirlenmesi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 7(1), 64-80.
• House of Commons. (2002). Science from 14-19. Third Report Science and Technology Select Committee, HMSO, London. https://publications.parliament.uk/pa/cm200102/cmselect/cmsctech/508/50802.htm
• Karademir, E. (2013). Öğretmen ve öğretmen adaylarının fen veteknoloji dersi kapsamında okul dışı öğrenme etkinliklerini gerçekleştirme amaçlarının planlanmış davranış teorisi yoluyla belirlenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Haccettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kervinen, A., Uitto, A. ve Juuti, K. (2020) How fieldwork-oriented biology teachers establish formal outdoor education practices. Journal of Biological Education, 54(2), 115-128. DOI: 10.1080/00219266.2018.1546762
• Mertoğlu, H. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının farklı öğrenme ortamlarında gerçekleştirdikleri okul dışı etkinliklere ilişkin görüşleri. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 4 (1), 37-60.
• Munge, B., Thomas, G. ve Heck, D. (2017). Outdoor Fieldwork in higher education: Learning from multidisciplinary experience. Journal of Experiential Education, 41(1), 39–53.
• Nizomiy Nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti Nizomiy Nomidagi TDPU. (2021a). О‘quv Dala amaliyoti I-Kurs dasturi (Botanika). O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus Ta’lim vazirligi, Toshkent.
• Nizomiy Nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti Nizomiy Nomidagi TDPU. (2021b). О‘quv Dala amaliyoti II-Kurs dasturi (Botanika). O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus Ta’lim vazirligi, Toshkent.
• Nizomiy Nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika Universiteti Nizomiy Nomidagi TDPU. (2021c). Zoologiya fanining ischi o’quv dasturi (1-2 kurslar talabalari uchun dala amaliyoti). O’zbekiston Respubl ikasi oliy va o’rta maxsus Ta’lim vazirligi, Toshkent.
• O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-3151 sonli qarori. (27.07.2017). 2017 yil 27 iyuldagi “Oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-3151 sonli qarori. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 01.08.2018 y., 06/18/5497/1604-son.
• O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-3775-son qarori. (05.06.2018). 2018 yil 5 iyundagi “Oliy ta'lim muassasalarida 2020 yil ta'lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta'minlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-3775-son qarori. Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 06.06.2018 y., 07/18/3775/1313-son; 26.03.2021 y., 07/21/5040/0243-son.
• O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining PF-60 sonli farmoni. (28.01.2022). 2022 yil 28 yanvardagi “2022—2026 yillarga mo‘ljallangan yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risidagi” PF-60 sonli farmoni. Qonunchilik ma'lumotlari milliy bazasi, 29.01.2022 y., 06/22/60/0082-son, 18.03.2022 y., 06/22/89/0227-son, 21.04.2022 y., 06/22/113/0330-son.
• O‘zbekiston Respublikasining Ta'lim to‘g‘risidagi Qonuni. (23.09.2020). Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 24.09.2020 y., 03/20/637/1313-son.
• Priest, S. (1986). Redefining outdoor education: A matter of many reIationships. Journal of Environmental Education, 17 (3), 13-15.
• Rennie, L. J. (2014). Learning science outside of school. In Handbook of Research on Science Education, edited by N. G. Lederman and S. K. Abell, 120–144. Abingdon: Routledge.
• Sarıoğlan, A. B. ve Küçüközer, H. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamları ile ilgili g.rüşlerinin araştırılması. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 2 (1), 1-15.
• Scott, G.W., Boyd, M., Scott, L. ve Colquhoun, D. (2015). Barriers to biological fieldwork: What really prevents teaching out of doors? Journal of Biological Education, 49(2), 165-178. DOI: 10.1080/00219266.2014.914556
• Sontay, G., Tutar, M. ve Karamustafaoğlu, O. (2016). Okul dışı öğrenme ortamları ile fen öğretimi hakkında öğrenci görüşleri: Planetaryum gezisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 1(1), 1-24.
• Subramaniam, K. (2019) An exploratory study of student teachers’ conceptions of teaching life science outdoors. Journal of Biological Education, 53(4), 399-411. DOI: 10.1080/00219266.2018.1472133
• YÖK. (2018). Biyoloji öğretmenliği lisans programı. Yüksek Öğretim Kurumu, Ankara. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Biyoloji_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf