Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Sosyal Medyanın Fen Eğitiminde Kullanılmasına Yönelik Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 28 - 59, 30.06.2025

Berivan Aluç , Nilüfer Okur Akçay

Öz

Bu araştırmada fen bilimleri öğretmenlerinin sosyal medyanın fen eğitiminde kullanılmasına yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Mersin ilinde görev yapan 60 fen bilimleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve bu doğrultuda görüşme tekniğinden yararlanılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen 10 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Fen bilimleri öğretmenleri ile yapılan görüşmeler ortalama 15-20 dakika sürmüştür. Araştırma sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda fen bilimleri öğretmenlerinin sosyal medyanın fen eğitiminde kullanılmasına ilişkin görüşleri incelenmiş, görüşmeler sonucunda öğretmenlerin sosyal medyayı fen eğitiminde kullanım amaçlarının; hızlı iletişim, materyal oluşturma, farklı yöntem ve teknikler, görsel zenginlik, online deneme ve testler, deney yapımında maddiyattan ve zamandan kazanç olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya , fen bilimleri öğretmenleri , eğitim

Etik Beyan

Ağrı ibrahim çeçen üniversitesi etik kurulu raporu alınmıştır.

Science Teachers’ Perspectives on The Use of Social Media in Science Education

Öz

This study aims to determine science teachers' views on the use of social media in science education. The sample of the research consists of 60 science teachers working in Mersin. A qualitative research method was employed, utilizing the interview technique. A semi-structured interview form consisting of 10 questions, developed by the researcher, was used as the data collection tool. Interviews with science teachers lasted an average of 15-20 minutes. The data obtained from the study were analyzed using the descriptive analysis method. According to the research findings, teachers use social media in daily life for purposes such as communication, education, news tracking, entertainment, and shopping. Science teachers believe that social media is beneficial in the teaching process for conducting research, communicating with students, creating lesson materials, and following developments in their field. The use of social media in science education offers advantages such as visualizing lesson content, increasing student engagement, strengthening teacher-student communication, and supporting academic success. However, teachers have also emphasized the need for caution regarding misinformation, time loss, and the negative effects of excessive use. Based on the research findings, it is recommended that in-service training programs on social media usage be provided to science teachers and that student-teacher interaction through social media be made more efficient.

Anahtar Kelimeler

social media , science teachers , education

Kaynakça

• Ajjan, H. and Hartshorne, R., 2008. Investigating faculty decisions to adopt Web 2.0 technologies: Theory and empirical tests. Internet and Higher Education, 11, 71-80.
• Akar, E., 2010. Sosyal medya pazarlama: sosyal webde pazarlama stratejileri. Ankara: Efil Yayınevi. Akdemir, A. S., 2013. Türkiye’de öğretmen yetiştirme programlarının tarihçesi ve sorunları. Turkish Studies, 8(12), 15-28.
• Akgündüz, D. ve Akınoğlu, O., 2017. Fen Eğitiminde Harmanlanmış Öğrenme ve Sosyal Medya Destekli Öğrenmenin Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Motivasyonlarına Etkisi.
• Alican, C. ve Saban, A., 2013. Ortaokul ve lise de öğrenim gören öğrencilerin sosyal medya kullanımına ilişkin tutumları: Ürgüp Örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35(2), 1-14.
• Anderson, R., 2007 Tematik İçerik Analizi: Nitel Verilerin Betimsel Sunumu.
• Argın, F. S., 2013. Ortaokul ve lise öğrencilerinin sosyal medyaya ilişkin tutumlarının incelenmesi: Çekmeköy Örneği. (Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi ,Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atalay, R., 2014. Lise Öğrencilerinin Sosyal Medyaya İlişkin Tutumları ile Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyleri Arasındaki İlişki (Bahçelievler İlçesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baltacı, A., 2018. Nitel araştırmada örneklem yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1). 231-274.
• Baş T. ve Tüzün, H., 2007. Aday öğretmenlerin alan eğitiminde web günlüklerini (blog‟ların) kullanılması. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Konferansı Bildirileri, Bakü, Azerbaycan.
• Barnes, S. J. and Boehringer, M. (2011). Modeling use continuance behavior in Microblogging services: The case of Twitter. Journal of computer information systems. 51(4), 1-10.
• Binark, M. Bayraktutan-Sütçü, G., Fidaner, İ. B., 2009. Dijital oyunrehberi. İstanbul. Kalkedon. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 38(2): 459–474.
• Bold, U., and Yadamsuren, B., 2019. Use of social media as an educational tool: Perspectives of Mongolian universy educators. Retrieved November 5, 2019, from: https://easychair.org/publications/preprint/HL2q.
• Bostancı, M., 2010. Sosyal medyanın gelişimi ve iletişim fakültesi öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Boyd, D. and Ellison, N., 2007. Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship. Journal of Computer-Mediated Communicaiton, 13(1), 210-230.
• Büyükşener, E., 2009. Türkiye'de Sosyal Ağların Yeri ve Sosyal Medyaya Bakış. Paper presented in XIV. Internet Conference in Turkey, İstanbul
• Carpenter, J. P., and Krutka, D. G., 2015. Engagement through microblogging: Educator Professional development via Twitter. Professional Development in Education, 41(4), 707-728.
• Cemaloğlu, N. ve Koçak, D., 2020. Sosyal Ağlarda Öğretmen-Öğrenci Etkileşimine Yönelik Öğretmen Görüşleri . Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi. 7 (1) , 143-166 .
• Çakır, H. ve Korucu, A.T., 2015. Dinamik web teknolojileri ile geliştirilen işbirlikli öğrenme ortamını kullanan öğretmen adaylarının görüşleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19: 225.
• Çalık, T. ve Sezgin, F., 2005. Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1): 55-66.
• Çavdar, O., 2012. Fen Bilgisi öğretmen adayları ile ilköğretim öğrencilerinin sosyal ağları kullanım amaçları ve eğitsel bağlamda kullanımları, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Çelik, S., 2012. Milli Eğitim Bakanlığı yurt dışı eğitim programı: MEB yatırımını en iyi şekilde mi yapıyor? Niteliksel Rapor, 17(Mad. 40), 1-30.
• Demir, B. ve Keleş, S., 2015. Yenilikçi Kimdir? Öğretmenlerin Yenilikçilik Düzeylerinin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 106 - 118.
• Demirel, Ö., 2014. Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirel, F., 2013. Twitter‟in İnternet kullanıcıları arasında en yaygın olduğu ülke Türkiye.http://webrazzi.com. twitterin-internet-kullanicilari-arasindaenyaygin-oldugu-ulke-turkiye/
• Demirel, M. , Yörük, M. ve Özkan, O., 2013. Çocuklar İçin Güvenli İnternet: Güvenli İnternet Hizmeti ve Ebeveyn Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 4 (7) , 54-68 . “Digital in 2021”, We Are Social ve Hootsuit, wearesocial.com/ blog/2021/01/global-digitalreport-2021, (Erişim tarihi: 17.12.2021). “Digital in 2022”, We Are Social ve Hootsuit, wearesocial.com/ blog/2022/01/global-digitalreport-2018, (Erişim tarihi: 14.04.2022).
• Durak, G., 2020. COVID-19 Pandemi Döneminde Türkiye’deki Üniversitelerin Uzaktan Eğitim Sistemlerinin İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitim Dergisi
• Duran, E. Ve Bayar, A., 2020. Öğretmenlerin Sosyal Medya Kullanımlarına İlişkin Görüşleri. Iğdır üniversitesi sosyal bilimler dergisi,(24), 444-445.
• Dwyer, D., 1994. Apple classrooms of tomorrow: What we've learned. Educational Leadership, 51(7), 4-10. Ellison, N. B., 2008. Introduction: Reshaping campus communication and community through social network sites. In G. Salaway, J. B. Caruso, & M. R. Nelson, The ECAR Study of Undergraduate Students and Information Technology, (Research Study, Vol. 8). Boulder, CO: EDUCAUSE Center for Applied Research.
• Epstein, A.S., 2013. Using technology appropriately in the preschool classroom. High Scope Extensions, 28(1), 1-16.
• Erkul, R. E., 2009. Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilişim Derneği Bilişim Dergisi (116): 96-101.
• Erdamar, G. , Demirkan, Ö. , Saraçoğlu, G. ve Alpan, G. 2017. Lise Öğretmenlerinin Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri Ve Eğitsel İnternet Kullanma Öz-Yeterlik İnançları . Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 17 (2) , 636-657 .
• Faizi, R., Afia, A., and Chiheb, R.,2013. Exploring the potential benefits of using social media in education. iJEP, 3(4), 50-53.
• Grant, N., 2008. On the Usage of Social Networking Software Technologies in Distance Learning Education. In K. McFerrin et al. (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology and Teacher Education. International Conference. Chesapeake, VA: AACE.
• Gülbahar, Y., Kalelioğlu, F., ve Madran, R. O., 2010. Sosyal ağların eğitim amaçlı kullanımı. XV. Türkiye'de İnternet Konferansı, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Güney, G. 2013. Fen ve eğitim teknolojisi Misyon ve Vizyon Görseller Fen ve teknoloji dersi için yardımcı sayfa. Fen veTeknoloji MEB https://gizemnet.wordpress.com/2013
• Gürsakal, N., 2009. Sosyal ağ analizi. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Güven, S., 2008. Sınıf Öğretmenlerinin Yeni İlköğretim Ders Programlarının Uygulanmasına İlişkin Görüşleri. Milli Eğitim, 0(177), 224 - 236.
• Hamutoğlu, B. ve İşmam, A., 2013. Sosyal ağların eğitim-öğretim sürecinde kullanılması ile ilgili karma öğrenme öğrencilerinin görüşleri: Sakarya üniversitesi örneği, International Journal of New Trends in Arts, Sports and Science Education, 2013.
• Hricko, M. 2010. Using Microblogging tools for library services, journal of library administration. Jones, N., Blackey, H., Fitzgibbon, K. and Chew, E., 2010. Get out of myspace!. Computers and Education, 54(3), 776– 782.
• Kaptan, F. 1998, Fen Bilgisi Öğretimi. Ankara. Anı Yayıncılık.
• Karakoç, E. ve Gülsünler, M. E., 2012. Kullanım ve doyumlar yaklaşımı bağlamında Facebook: Konya üzerine bir araştırma. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi.
• Keleş, E. ve Demirel, P., 2011. Bir sosyal ağ olarak facebook’un formal eğitimde kullanımı. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium 22-24 September 2011 sunulan bildiri. Fırat University, Elazığ. Kırksekiz, A., 2013. Sosyal Ağlardan Facebook’un Kullanımına İlişkin Öğretim Elemanlarının Görüşleri (SAÜ Örneği). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. Koç, S., 2014. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen ve Öğretmenlik Mesleği Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Konuk, N. ve Güntaç, S., 2019. Sosyal medya kullanımı eğitimi ve bir eğitim aracı olarak sosyal medya kullanımı. International Journal Entrepreneurship and Management Inquiries (Journal EMI) Dergisi, 3(4), 1-25.
• Korkmaz, A., 2011. Ortaöğretim okullarında interaktif öğretimin model bir ders üzerinde incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis. Korucu, A. ve Sezer, C., 2016. Web 2.0 Teknolojilerini Kullanma Sıklığının Ders Başarısı Üzerindeki Etkisine Yönelik Öğretmen Görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 379-394.
• Köroğlu, İ.Ş., 2014. Üstün Yetenekli Çocukların Sosyal Medya Kullanım Motivasyonları.(Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kirschner, P. and Karpinski, A., 2010. Facebook And Academic Performance. Computers in Human Behavior, 26, ss.1237-1245.
• Kuzgun, H. ve Özdinç, F., 2017. Eğitsel Sosyal Ağ Ortamı Edmodo'nun Kullanılabilirliğinin İncelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(2), 274 - 297.
• Mazman, S. G., 2009. Sosyal Ağların Benimsenme Süreci ve Eğitsel Bağlamda Kullanımı. Yayımlanmamış (Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Magsamen-Conrad, K., and Greene, K., 2014. Technology addiction's contribution to mental wellbeing: The positive effect of online social capital. Computers in Human Behavior, 40, 23-30.
• Mckenna, K. and Bargh, J., 2000. Plan 9 Form Cyberspace: The İmplications Of The İnternet For Personality And Social Psychology. Personality and Social Psychology Review, 4(1), pp.57-75.
• MEB(2018). 2018 Fen Bilimleri Öğretim Planı.Ankara Miles, M. B. and Huberman, A. M., 1994. Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. London: Sage Publications.
• Mitchell, L. M., 2007. Using Technology in Reggio Emilia-Inspired Programs. Theory Into Practice, 46(1), 32-39. Murray, C., 2008. „Schools and social networking: Fear or Education?‟, Synergy Perspectives: Local, Vol. 6 Issue 1, 2008, pp. 8-12.
• Özmen, 2011. Video PaylaĢım Sitelerinin Eğitsel Amaçlı Kullanımı. 5. International Computer and Instructional Technologies Symposium, Fırat Universitesi, Elazığ, 22-24 Eylül.
• Öztürk, M. ve Akgün, Ö., 2013. Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağ Sitelerini Kullanma Amaçları ve Eğitimde Bu Siteleri Kullanmaya İlişkin Görüşleri . Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Öztürk, DS, Öztürk, F. Ve Özen, R., 2016. Öğretmenlerin mesleki gelişimleri için sosyal medya araçlarını kullanımları. İnsan Bilimleri Dergisi, 13 (1), 7-21.
• Öztürk, M. F., ve Talas, M., 2015. Sosyal medya ve eğitim etkileşimi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7(1), 101-120 Rodrigues, J., Sabino, F.and Zhou, L. Çevrimiçi sosyal ağlarla e-öğrenme deneyimini geliştirmek, IET Communications, 5(8), 1147-1154,
• Sarsar, F., Başbay, M. ve Başbay, A., 2015. Öğrenme-Öğretme Sürecinde Sosyal Medya kullanımı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2).
• Sayımer, İ. 2008. Sanal ortamda halkla ilişkiler. İstanbul: Beta Yayınları.
• Seren, M., Çelik, T., Özgeldi, N., ve Dumankaya. E., 2018. Sosyal Medya El Kitabı. Ankara: Orion Kitabevi.
• Stewart, CJ and Cash, WB., 1985. Mülakat: İlkeler ve Uygulamalar.
• Şahin, İ. ve İleritürk, D., 2013. Sosyal Medyanın Öğretim Amaçlı Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri.
• Şahin, M. ve Üstüner, M., 2018. Sosyal Medyaya İlişkin Okul Yöneticilerinin Görüşleri . İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 19 (1) , 335-355 .
• Tanrıverdi, H.ve Sağır, S., 2014. Lise Öğrencilerinin Sosyal Ağ Kullanım Amaçlarının ve Sosyal Ağları Benimseme Düzeylerinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(18), 776-821.
• Tiryakioglu, F. ve Erzurum, F., 2011. Use of Social Networks as an Educational Tool . Contemporary Educational Technology.
• Tonbuloğlu, İ., 2014. Öğretmenlerin Sosyal Ağları Kullanım Profillerinin İncelenmesi . Bartın University Journal of Faculty of Education , 3 (1) , 320-338 .
• Türkmenoğlu, H., 2014. Teknoloji ile Sanat İlişkisi ve Bir Dijital Sanat Örneği Olarak İnstagram. Ulakbilge. Ucun, K., 2012. Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Ağlardan Facebook‟u Genel ve Mesleki Eğitimde Kullanım Amaçları, Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Uysal, S., 2013. Meslek Lisesi Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Amaçları ile Eğitsel Sosyal Medya Kullanımlarının Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi) , Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Wortham, C.S., 2006. Early childhood curriculum, developmental bases for learning and teaching. (Fourth edition). New Jersey: Pearson/ Merrill/Prentice Hall.
• Vural, Z., ve Bat, M., 2010. Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 5(20), 3348-3382.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H., 2005 Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H., 2006. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (6. baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K., 2010. Raising The Qualitative Research, İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H., 2016. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmazsoy, B., 2018. Eğitsel Amaçlı Sosyal Medya Kullanımı: Facebook Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Yin, R., 1984. Case study research: Design and methods. Beverly Hills, CA: Sage Publishing. Yurdatapan, M. ve Şahin, F., 2013. Dna ve Kavramları ile İlgili Animasyon ve Model Kullanılmasının Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğrenmelerine Etkisi. Uluslarası Türk ve Türk Dili Edebiyatı ve Tarihi Dergisi.
• Yurtkoru, S. E., 2009, Sosyal ağ kullanımını etkileyen unsurların istatistiksel modellemesi: Facebook üzerine bir uygulama, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, 27-29 Mayıs, Atatürk Üniversitesi, Palandöken, Erzurum.