NURETTİN TOPÇU VE NECİP FAZIL KISAKÜREK’TE KARŞILAŞTIRMALI AYDIN ANALİZİ

Yıl 2022, , 81 - 100, 30.06.2022

Mustafa Kemal Hayta , İbrahim Mazman

https://doi.org/10.48131/jscs.1106861

Öz

Bu makalede, aydın ve bu kavrama eş anlamlı olarak kullanılan, entelijansiya, entelektüel ve münevver kavramlarını ve toplumsal bir fenomen olarak aydını, Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında sağ, muhafazakâr, milliyetçi ve İslamcı aydınların önde gelenlerinden olan Nurettin Topçu ve Necip Fazıl Kısakürek’in aydın düşüncelerini, aydın eleştirilerini, aydına bakışlarındaki ortak noktaları, Türk aydını ve modern Batı entelektüeli üzerinden incelenmiştir. Nurettin Topçu ve Necip Fazıl Kısakürek aydın eleştirilerini; Babıali, sözde aydın-münevver, aydın halk yabancılaşması, aydının Batı taklitçiliği, aydının millet değerlerinden uzaklaşması üzerinden yaparken, Türk aydını ve modern Batı entelektüeli bağlamında birbirine zıt konumlanan kendi ideal aydın kavramsallaştırmalarını da şöyle yapmışlardır: Topçu, ideal aydın kavramsallaştırması olarak Millet Mistiği, büyük mustaripler, büyük ölüler ve millet şehitleri olarak isimlendirirken; Kısakürek ise Yüce’ler, aksiyoncu güzideler, idrak soyluları dimağ işçileri olarak isimlendirdiği aydınları millete rol model olarak gösterir. Topçu ve Kısakürek, bir rol model olarak kendi ideal aydın tasavvurlarını iyilik ve fedakarlıkla donatarak eserlerinde ve söylemlerinde ifade etmişlerdir. Bu iki düşünür, aydını her türlü olumsuzluktan ve çıkar ilişkisinden uzak tasavvur ettikleri için ideal aydın tipine yönelik düşüncelerini kendi kavramsallaştırmalarıyla (Millet Mistiği-Yüce) yeniden isimlendirmişlerdir. Topçu’nun Millet Mistik’lerini, her türlü sosyoekonomik konum ve çıkardan, iktidar ve iktidarla ilişkiden, dünya menfaatlerinden uzak, Kısakürek’in ise Yüce’leri tam devletin merkezinde, bürokraside hatta parlamentoda iktidar olarak konumlandırmış olmaları Türk aydını ve modern Batı entelektüeli üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aydın, Millet Mistiği, Yüce

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aron, R. (1979). Aydınlar Afyonu (Çev. İzzet. Tanju). İstanbul: Tur Yayınları.
• Birkök, M. (2000). Aydınlar ve Bazı Vasıfları. Istanbul Journal of Sociological Studies, C.0. S.26. ss.97-111.
• Çağbayır, Y. (2017). Ötüken Türkçe Sözlük. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Develioğlu, F. (1993). Osmanlıca -Türkçe Ansiklopedik Lügat (11. Baskı) Ankara: Aydın Kitabevi.
• Elibol, S. (2006). Bir Muhalif Düşünce Dergisi: Hareket Dergisi. İçinde. T. Bora-M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, C.5: Muhafazakarlık (ss.276-273). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ersoy, M. A. (2016). Safahat, İstanbul: Düzey Kitap.
• Keser, İ. (1986). Tanzimat’tan Cumhuriyet Türkiye’de Aydınlar ve Aydınlar Sosyolojisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Kılıçbay, M. A. (1995). Türk Aydınının Dünyasını Anlamak. İçinde S. Şen (Ed.), Türk Aydını ve Kimlik Sorunu (ss.175-180). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kısakürek, N. F. (1990). Başmakalelerim 1 (1. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1991b). Tohum (5. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1995). Başmakalelerim 2 (1. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1996). Çerçeve 4 (1. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1999a). Çile (40. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (1999b). Babıali (8. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2008). Öfke ve Hiciv (7. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2010a). İdeolocya Örgüsü (18. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2010b). Çerçeve 1 (5.Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2014a). Büyük Doğu Cemiyeti (2.Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2014b). Tanrı Kulundan Dileklerim (14. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Kısakürek, N. F. (2016). Çerçeve 3 (5. Baskı). İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Mardin, Ş. (1991). Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler 3 (1. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınlar.
• Meriç, C. (1997). Mağaradakiler (2. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nişanyan, S. (2012). Sözlerin Soyağacı, Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü (6. Baskı). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2014, 12 Ocak). Dreyfus Davası. Milliyet Gazetesi. https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/ilber-ortayli/dreyfus-olayi-1820648
• Özcan, Z. (2006). Sosyo-Kültürel Fenomen Olarak Entelektüeller. Doğu Batı- Düşünce Dergisi, C.9. S.36. ss.35-62.
• Özlem, D. (1995). Felsefe Geleneğimiz ve Aydınımız. İçinde S. Şen (Ed.), Türk Aydını ve Kimlik Sorunu (ss.205-214). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Püsküllüoğlu, A. (2015). Türkçe Sözlük (2. Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Sami, Ş. (2012). Kamus-ı Türkî (2. Baskı). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Topçu. N. (1998). Kültür ve Medeniyet (2. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2008). İslam ve İnsan- Mevlânâ ve Tasavvuf (5. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2010a). İradenin Davası- Devlet ve Demokrasi (3. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2010b). Türkiye’nin Maarif Davası (6. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2016). Ahlak Nizamı (9. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2017a). Millet Mistikleri (5. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2017b). Büyük Fetih (15. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2018a). Yarınki Türkiye (17. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2018b). Mehmet Akif (11. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Topçu. N. (2018c). Amerikan Mektupları- Düşünen Adam Aramızda (5. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ülgener, S. F. (1983). Zihniyet Aydınlar ve İzm’ler (1. Baskı). Ankara: Mayaş Yayınları.