Öz
Food is a system. This system is quite complex, starting from the cultivation of plants or animals that are considered food, to how waste is handled after it is consumed. The food system is an element of the social structure. In different types of society, the appearance of the food system is also different. As it is known, an important element of the food system is the cuisine. The cuisine not only expresses the place where the food is prepared, but also includes all transformation activities from preparation to presentation. In this study, cuisine is considered as an activity area related to eating. In this context, food and cuisine are evaluated according to what we eat, where we eat and when we eat. Another aim of the study is to determine the effect of food has on us and other people. In this context, four cuisine categories are created in the study: natural cuisine, sacred cuisine, political cuisine, and folkloric/cultural cuisine. On the basis of these four categories, eating action and its functions are evaluated. Therefore, the study aims to create a cuisine typology. The relationship between the determined categories in the study and the points where the categories differ from each other are also elaborated in the study. Some categories seem very close to each other because the culinary event has a purely cultural character. Food and cuisine is a sociological phenomena. While these phenomena are being handled, what is edible, how it is transformed into food and how it is shared are shaped according to many determinants. This makes it important to reveal the cultural elements in food and cuisine and to examine the patterns in the food process.
Kaynakça
- Barthes, R. (1997). Toward A Psychology of Contemporaray Food Consumption, İçinde C. Counihan, & P. Van Esterik (Ed.), Food and Culture, (ss. 20-27). New York: Routledge.
- Bilge, M. (2002). Yezidiler, Tarih-İbadet-Örf ve Adetler. Ankara: Kalan Yayınları.
- Boudan, C. (2004). Mutfak Savaşı, Damak Zevkinin Jeopolitiği. (Çev: Yaşar Avunç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bursa Protestan Kilisesi. (2023). 1. Korintliler. Erişim: https://kutsalkitap.info.tr/?q=1ko%2011:%2024-30
- Bursa Protestan Kilisesi. (2023). Yuhanna . Erişim: https://kutsalkitap.info.tr/?q=yu%2013:%201-4.
- Civitello, L. (2019). Mutfak ve Kültür, İnsanın Beslenme Tarihi. (Çev: Nilüfer Nahya ve Saim Örnek). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Demirtaş, M. (2014). Osmanlıda Fırıncılık On Yedinci Yüzyıl İstanbul Örneği. Ankara: Atıf Yayınları.
- Diyanet İşleri Başkanlığı. (2023). Bakara. Erişim: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Bakara-suresi/180/173-ayet-tefsiri.
- Diyanet İşleri Başkanlığı. (2023). Nahl. Erişim: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Nahl-suresi/2015/114-117-ayet-tefsiri.
- Elgün, A., & Yetim, H. (2020). İslam Perspektifinden Obezite ve Helal Hayat. Helal ve Etik Araştırmaları Dergisi, 2(1), 19–38.
- Elias, N. (2004). Uygarlık Süreci, Batılı Dünyevi Üst Tabakanın Davranışlarındaki Değişmeler. (Çev. Ender Ateşman). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ergin, M. (2003). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Ersal, M. (2016). Alevi İnanç Sisteminde Dem Kültü ve Dem Geldi Semahları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 77(3), 127–174.
- Geertz, C. J. (2007). Yerel Bilgi. (Çev: Kudret Emiroğlu). Ankara: Dost Yayınları.
- Goody, J. (1982). Cooking, Cuisine And Class, A Study İn Comparative Sociology, Cambridge: Cambridge University Press.
- Ichijo, A. ve Ranta, R. (2018). Yemek ve Ulusal Kimlik: Gündelik Yaşamdan Küresel Siyasete. (Çev. E. Ataseven). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karaosmanoğlu, D. (2017). Yemekle Devriâlem, İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Közleme, O. (2012). Türk Mutfak Kültürü ve Din, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- Mentinis, M. (2021). Yemeğin Psikopolitikası Neoliberal Çağda Yemek Ritüelleri. (Çev: Nazlı Sinanoğlu İnanç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Rebora, G. (2003). Çatal Kültürü, Avrupa Mutfağının Kısa Tarihi. (Çev: Çağla Şeker). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Solleh, F. (2015). Mahirah Gastrodiplomacy As A Soft Power Tool To Enhance Nation Brand, Journal of Media and Information Warfare , 7(6), 161–199.
- Soner, F. (2020). Gastrodiplomasi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Öz
Gıda bir sistemdir. Bu sistem, yiyecek olarak kabul edilen bitki veya hayvanın yetiştirilmesinden başlayıp yenildikten sonra atıkların nasıl değerlendirileceğine kadar devam eder ve oldukça karmaşıktır. Yemek sistemi toplumsal yapının bir unsurudur. Farklı toplum tiplerinde sistemin görünümleri de farklı olmaktadır. Bilindiği üzere gıda sisteminin önemli bir unsurunu mutfak oluşturmaktadır. Mutfak hem yemeğin hazırlandığı mekânı ifade ederken hem de hazırlamadan sunuma kadar tüm dönüştürme etkinliklerini kapsar. Bu çalışmada mutfak yemeye ilişkin bir etkinlik alanı olarak ele alınmıştır. Bu kapsamda ne yediğimiz, nerede yediğimiz ve yeme zamanımıza göre yemek ve mutfak değerlendirilmiştir. Bu aynı zamanda yemeğin bizde ve diğer insanlarda ortaya koyduğu etkiyi belirleme çabasıdır. Çalışmada bu kapsamda doğal mutfak, kutsal mutfak, politik mutfak, folklorik/kültürel mutfak olmak üzere dört mutfak kategorisi oluşturulmuştur. Oluşturulan bu dört kategori esasında yemek etkinliği ve işlevleri değerlendirilmiştir. Çalışma bu özelliği ile bir mutfak tipolojisi oluşturma amacındadır. Çalışmada belirlenen kategorilerin birbirleri ile ilişkisi, kategorilerin birbirinden ayrıştığı noktalar çalışma da belirtilmiştir. Bunun yanı sıra bazı kategorilerin birbirine oldukça yakın görünmesi mutfak etkinliğinin tamamen kültürel bir nitelik taşımasından kaynaklanmaktadır. Yemek ve mutfak sosyolojik bir olgudur. Bu olgu ele alınırken yenilebilenin ne olduğu, bunun nasıl yemeğe dönüştürüldüğü ve nasıl paylaşıldığı birçok belirleyiciye göre şekillenmektedir. Bu durum yemek ve mutfakta kültürel olanın ortaya konulmasını ve yemek sürecindeki örüntülerin incelenmesini önemli kılar.
Anahtar Kelimeler
yemek mutfak mutfak tipolojisi yemek kültürü yemek sosyolojisi
Kaynakça
- Barthes, R. (1997). Toward A Psychology of Contemporaray Food Consumption, İçinde C. Counihan, & P. Van Esterik (Ed.), Food and Culture, (ss. 20-27). New York: Routledge.
- Bilge, M. (2002). Yezidiler, Tarih-İbadet-Örf ve Adetler. Ankara: Kalan Yayınları.
- Boudan, C. (2004). Mutfak Savaşı, Damak Zevkinin Jeopolitiği. (Çev: Yaşar Avunç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bursa Protestan Kilisesi. (2023). 1. Korintliler. Erişim: https://kutsalkitap.info.tr/?q=1ko%2011:%2024-30
- Bursa Protestan Kilisesi. (2023). Yuhanna . Erişim: https://kutsalkitap.info.tr/?q=yu%2013:%201-4.
- Civitello, L. (2019). Mutfak ve Kültür, İnsanın Beslenme Tarihi. (Çev: Nilüfer Nahya ve Saim Örnek). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Demirtaş, M. (2014). Osmanlıda Fırıncılık On Yedinci Yüzyıl İstanbul Örneği. Ankara: Atıf Yayınları.
- Diyanet İşleri Başkanlığı. (2023). Bakara. Erişim: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Bakara-suresi/180/173-ayet-tefsiri.
- Diyanet İşleri Başkanlığı. (2023). Nahl. Erişim: https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Nahl-suresi/2015/114-117-ayet-tefsiri.
- Elgün, A., & Yetim, H. (2020). İslam Perspektifinden Obezite ve Helal Hayat. Helal ve Etik Araştırmaları Dergisi, 2(1), 19–38.
- Elias, N. (2004). Uygarlık Süreci, Batılı Dünyevi Üst Tabakanın Davranışlarındaki Değişmeler. (Çev. Ender Ateşman). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Ergin, M. (2003). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Ersal, M. (2016). Alevi İnanç Sisteminde Dem Kültü ve Dem Geldi Semahları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 77(3), 127–174.
- Geertz, C. J. (2007). Yerel Bilgi. (Çev: Kudret Emiroğlu). Ankara: Dost Yayınları.
- Goody, J. (1982). Cooking, Cuisine And Class, A Study İn Comparative Sociology, Cambridge: Cambridge University Press.
- Ichijo, A. ve Ranta, R. (2018). Yemek ve Ulusal Kimlik: Gündelik Yaşamdan Küresel Siyasete. (Çev. E. Ataseven). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Karaosmanoğlu, D. (2017). Yemekle Devriâlem, İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Közleme, O. (2012). Türk Mutfak Kültürü ve Din, İstanbul: Rağbet Yayınları.
- Mentinis, M. (2021). Yemeğin Psikopolitikası Neoliberal Çağda Yemek Ritüelleri. (Çev: Nazlı Sinanoğlu İnanç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Rebora, G. (2003). Çatal Kültürü, Avrupa Mutfağının Kısa Tarihi. (Çev: Çağla Şeker). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Solleh, F. (2015). Mahirah Gastrodiplomacy As A Soft Power Tool To Enhance Nation Brand, Journal of Media and Information Warfare , 7(6), 161–199.
- Soner, F. (2020). Gastrodiplomasi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Haziran 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Mart 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 |
Cited By
Kur’an-ı Kerim’de Yer Alan Gastronomi Unsurlarının Kütüb-i Sitte Bağlamında Değerlendirilmesi
ART/icle: Sanat ve Tasarım Dergisi
https://doi.org/10.56590/stdarticle.1401827
“Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi” (J-SCS) sosyal ve beşeri bilimler alanında yapılan özgün çalışmalara zemin hazırlamayı esas alan disiplinler arası bir akademik dergidir. Sosyal ve beşeri bilimler alanında farklı disiplinlerdeki bağımsız bilim insanlarının birlikteliğiyle 2018 Yılında kurulmuş olan derginin bütün sayılarının elektronik formda yayımlanması kararlaştırılmıştır. Derginin resmi ya da resmi olmayan herhangi bir kurum, kuruluş veya grupla bağı yoktur. Derginin yayımlanması için fikirleri ve emekleriyle destek veren bütün bilim insanlarının ortak maksadı sosyal ve beşeri bilimler sahasında çalışanların akademik gelişimlerine katkıda bulunmakla beraber sosyal ve beşeri bilimlerin topluma daha fazla fayda sağlamaları için yeni imkanlar aramaktır.
“Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi”nin (J-SCS) yayın dili Türkçe ve İngilizce’dir.
“Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi” (J-SCS) sadece elektronik ortamda www.toplumvekultur.com ve dergipark.org.tr üzerinden yayımlanır, açık erişim politikasını benimser. Dergi Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki kez çıkar.
Yayınlar için eser sahiplerinden herhangi bir ücret alınmaz, editörlere, yayın kuruluna ve hakemlere ve eser sahiplerine herhangi bir ücret ödenmez. Dergide yayımlanması için iletişim adresine makale gönderen yazarların telif hakkı ile ilgili bu açıklamayı okuyup onayladığı kabul edilir.
“Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi” birinci yazarı “doktor” veya “doktora öğrencisi” unvanına sahip bütün araştırmacıların çalışmalarına açıktır. Birinci yazarı “doktor” veya “doktora öğrencisi” olan makalelerin ikinci, üçüncü ve dördüncü yazarlarının “doktor” veya “doktora öğrencisi” unvanına sahip olması zorunlu değildir. Bir makalede en fazla dört yazar ismi bulunabilir. Yazım kurallarına uygun olarak hazırlanmış olan makaleler editör incelemesinden geçtikten sonra hakem incelemesine sunulur. Hakemler makalede düzeltme isteyebilir, doğrudan ret veya kabul edebilir. Hakem değerlendirmesi sonu ret edilen makaleler için yazarı tarafından üçüncü bir hakem değerlendirmesi istenebilir, editör bu talebi uygun görürse makale üçüncü bir hakeme gönderilir. İki hakemden birinin kabul, diğerinin ret verdiği durumlarda ise editör makaleyi kabul ya da ret edebilir yahut üçüncü bir hakemden değerlendirme isteyebilir.
Daha önce başka bir yazılı kaynakta yayımlanmış veya değerlendirme aşamasında olan eserler “Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi” yayın sürecine kabul edilmezler. Yayımlanan yazılar ile ilgili bütün etik ve yasal sorumluluk yazarlarına aittir.