Fıkhî Açıdan Sünnetin Evrensellik ve Tarihsellik Boyutu

Yıl 2022, , 1890 - 1903, 19.10.2022

Recep Aslan , İsmail Yılmaz

https://doi.org/10.21547/jss.1185125

Öz

Tarihsellik, “bir hükmün belirli bir tarihi, coğrafi ve sosyal ortamda mevcut olması, onun varlığı ve devamının bu şartların varlığı ve devamına bağlı bulunmasıdır.” Sünnette tarihsellik/ yerellik denilince Hz. Peygamber’in söz, davranış ve eylemlerine yansıyan, kendi dönemine özgü tarihsel, bölgesel, sosyal, siyasal, kültürel ve ekonomik özellikler akla gelir. Sünnet yaşanmış uygulamalar olarak kabul edilir. Bu uygulamalar içinde yer aldıkları toplumun zihinsel, dilsel ve yaşamsal pratiklerini yansıtır. Allah’ın elçisi bir peygamber olarak daha önce benzeri görülmemiş yeni bir toplum inşa etmiş ve yeni değerler ve uygulamalar başlatmıştır. Nihayetinde bunu Miladi VII. yüzyılın başındaki Arap Yarımadası’nın toplumsal zemininde başarmıştır. Bu tespit Hz. Peygamber’in sünnetinin çağımıza ulaşan verileri demek olan hadislerin anlaşılması ve anlamlandırılması fıkhî açıdan yorumlanması için oldukça mühimdir. Daha somut olarak ifade etmek gerekirse, Hz. Peygamber’in içinde yer aldığı olayların kaydedildiği hadis koleksiyonlarındaki bilgilerin -her ne kadar bunların bir kısmı Hz. Peygamber’in ağzından kaydedilmiş olsa da- VII. yüzyıl Arap toplumunun söylem ve algılarından bağımsız okunması yanlış anlaşılmalara mahal verecektir. Rivayetlerin vermek istedikleri mesaj açısından evrensel bir yönünün olmasının yanı sıra kişilerin özel halleriyle ilgili veya bilgi ve beceri isteyen meselelerle alakalı hadislerin tüm topluma ait bir mesaj içermesi de gerekmez. Sünnette evrensellikten anlaşılan şey ise hadis ve sünnetin beşeriyete ait bir mesaj içermesidir. O iletiye tabi olunduğunda da Hz. Peygamber’in önemsediği maksadın tahakkuk etmesidir. Günümüzde sünneti çağa taşımak için atılması gereken adımlardan biri de sünnette yerellik ve evrensellik konusunun doğru anlaşılmasıdır. Bu çerçevede bu makalede, fıkhî açıdan sünnetin yerel ve evrensel yönü ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sünnet, Hadis, Fıkıh, Tarihsellik, Evrensellik

The Universal and Historic Dimension of Circumstance in Fiqh Perspective

Öz

Historicity is the existence of a provision in a specific historical, geographical and social environment, its existence and continuation dependent on the existence and continuation of these conditions. When it comes to historicity/locality in the Sunnah, the historical, regional, social, political, cultural and economic features specific to his period, which are reflected in the words, behaviors and actions of the Prophet, come to mind. If circumcision is accepted as lived practices, they reflect the mental, linguistic and vital practices of the society they are in. As a messenger of God, as a prophet he raised unprecedented individuals, built a new society, and introduced new values and practices, but ultimately he did so in the VII century succeeded on the social ground of the Arabian Peninsula at the turn of the century. This finding is Understanding and interpreting the hadiths, which are the data of the Sunnah of the Prophet that have reached our age, are very important for the interpretation of the law in terms of jurisprudence. To put it more concretely, Mr. The information in the hadith collections in which the events in which the Prophet took place were recorded, although some of them were recorded from the mouth of the Prophet, VII. Reading it independently of the rhetoric and perceptions of the 20th century Arab society will lead to misunderstandings. There is no doubt that the narrations containing these qualities may have a universal aspect in terms of the message they want to convey. However, it is not necessary for the hadiths transmitted in matters that are related to the special situations of individuals or that require knowledge and skills to contain a message that belongs to the whole society. What is understood from universality in sunnah is that hadith and sunnah contain a message belonging to humanity. It is the realization of the purpose that the Prophet cares about when he is subject to that message. One of the steps to be taken in order to bring circumcision into the modern age is to understand the issue of locality and universality in circumcision correctly. In this context, in this paper, the local and universal aspects of circumcision will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Sunnah, Hadith, Fiqh, Historicity, Universality.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnavût vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1416/1995.
• Aktan, Hamza, “Nisab, Para ve Gelir Dağılımı”, Zekât Nisabı ve Fitre Miktarının Çağdaş̧ Parasal Değeri Sempozyumu, Bursa: Kurav Yayınları, 2007.
• Apaydın, Yunus. İslam Hukuk Usulü. Ankara: Bilay Yayınları, 2019.
• Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi ve Usulü. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 2018.
• Bedir, Murteza. İslâm’ın Yolu: Sünnet. İstanbul: İSAM Yayınları, 4. Basım, 2012.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-Sahîh. Kahire: el-Matbaatu’s-Selefiyye, 1400/1980.
• Çelik, Ali. “Sünnet’in Evrensel ve Tarihsel Boyutu”. İslam’ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri, Kutlu Doğum Sempozyumu 2001. 373-390. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.