The Effecets of Customs Union Agreements on Türkiye: Should It End or Continue At This Stage

Yıl 2023, , 1322 - 1342, 20.10.2023

Ramazan Aslan

https://doi.org/10.21547/jss.1290700

Öz

In the worldwide, especially II. After the World War II, various integrations began to occur in the economic field, both for the spread of globalization, the liberalization of trade and the reduction of conflicts. Through such integrations, countries both try to increase resource efficiency and aim to gain global advantages by addressing a larger market. The most common of these integrations has been the customs union. Turkey turned towards the EU, which is one of the most important of these integrations, as an economic and political choice, and signed the Ankara Agreement in 1963. At the end of the ups and downs, the Customs Union Agreement with the EU was signed in 1996. Considering the special situation of Turkey, which is the only country that signed the custom union without being a full member of the EU, it should not be ignored that the main goal is to go further than the custom union and to be a full member of the EU. The economic effects of the Customs Union are examined under two main headings as one-time static effects on GDP and continuous dynamic effects. Turkey's foreign trade data and foreign trade figures between Turkey and the EU have been examined in order to see how the said effects have developed for Turkey. As a result, it has been observed that static effects are negative and dynamic effects are generally positive. Within the framework of these determinations, while the Customs Union agreement was criticized by some over static effects, it mostly found support over dynamic effects, which are generally positive. At this point, after the Customs Union Agreement, it is seen that the contribution of the sum of both effects to the Turkish economy is important. In this direction, it should be noted that the Customs Union Agreement is in need of revision at the current stage, within the framework of the developments in both Turkey and the world economy.

Anahtar Kelimeler

Turkey, EU, Customs Union, Static Effect, Dynamic Effect

Gümrük Birliği Anlaşmasının Türkiye’ye Etkileri: Gelinen Aşamada Devam mı Tamam mı ?

Öz

Dünya genelinde özellikle de II. Dünya Savaşı sonrasında hem küreselleşmenin yaygınlaşmaya başlaması hem de ticaretin serbestleşmesi ve çatışmaların azalması amacıyla, ekonomik alanda çeşitli entegrasyonlar oluşmaya başlamıştır. Bu tür entegrasyonlar vasıtasıyla ülkeler hem kaynak verimliliğini artırmaya çalışmakta hem de daha büyük bir pazara hitap ederek küresel çapta avantajlar elde etmeyi amaçlamaktadır. Söz konusu entegrasyonların en yaygın olanı ise gümrük birliği olmuştur. Türkiye ekonomik ve siyasi tercih olarak bu entegrasyonların en önemlilerinden olan AB’ye yönünü dönmüş ve 1963’te Ankara Anlaşması’nı imzalamıştır. İnişli çıkışlı geçen süreç sonunda 1996’da AB ile Gümrük Birliği Anlaşması yapılmıştır. AB’ye tam üye olmadan GB imzalayan yegâne ülke olan Türkiye’nin özel durumu dikkate alındığında, asıl amacın GB’den daha ileri giderek AB’ye tam üyelik olduğunun göz ardı edilmemesi gerekir. Gümrük Birliği’nin ekonomik etkileri GSYİH üzerinde tek seferlik ortaya çıkan statik etkiler ile süreklilik gösteren dinamik etkiler olmak üzere iki ana başlıkta incelenmektedir. Söz konusu etkilerin Türkiye için nasıl geliştiğini görmek amacıyla Türkiye’nin dış ticaret verileri ve Türkiye ile AB arasındaki dış ticaret rakamları incelenmiştir. Neticede, statik etkilerinin negatif, dinamik etkilerinin ise genelde pozitif olduğu görülmüştür. Bu tespitler çerçevesinde Gümrük Birliği Anlaşması, statik etkiler üzerinden kimi kesimlerce eleştirilirken, genelde pozitif olan dinamik etkiler üzerinden de çoğunlukla destek bulmuştur. Bu noktada Gümrük Birliği Anlaşması sonrasında her iki etkinin toplamının Türkiye ekonomisine katkısının ne yönde olduğu önemli görülmektedir. Bu doğrultuda hem Türkiye hem de dünya ekonomisinde yaşanan gelişmeler çerçevesinde, gelinen aşamada Gümrük Birliği Anlaşmasının revize edilmeye muhtaç duruma geldiğini belirtmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, AB, Gümrük Birliği, Statik Etki, Dinamik Etki

Kaynakça

• Adam, A. ve Moutos, T. (2008). The trade effects of the EU-Turkey customs union. The World Economy. 31(5), pp. 685-700.
• Akkoyunlu-Wigley, A. (2000). Bölgesel ekonomik bütünleşme antlaşmalarının etkisini ölçen ampirik çalışmaların genel değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, No 2, 2000, s. 35-60.
• Aktaş, C. ve Yılmaz,V.(2008). Gümrük birliği sonrası Türkiye’nin ihracat fonksiyonun tahmini. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 13, 2008, s. 89-104.
• Altundal, İ. (2008). Avrupa Birliği’nin Türkiye makro ekonomisi üzerine olumlu ve olumsuz etkileri. Ankara: İsmat Matbaacılık Yayıncılık.
• Ay, S. (2019). Türkiye’nin Avrupa Birliği çıkmazı: Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde değerlendirmeler. TESAM Akademi Dergisi. Temmuz 2019. 6(2). 161-174.
• Bekmez, S. (2002). Sectoral impacts of Turkish accession to the European Union. Eastern European Economics, Cilt 40, No 2, 2002, s. 57-84.
• Bilgili, E. (2007). Gümrük Birliği sonrası Türkiye’nin Batı Avrupa’ya olan ihracatının sektörel analizi. Ege Akademik Bakış. 8(1) 2007: 239-250.
• Bilici, N. (2012). Avrupa Birliği ve Türkiye (5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Cengiz, C. ve Kurtbağ, Ö. (2015). Türkiye-AB Gümrük Birliği’nde yaşanan güncel sorunlar ve bunlara olası çözüm önerileri. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. Kış 2015 Cilt: 6, Sayı: 2. s. 1-33.
• Çulha, H. (2008). Türkiye’nin AB ortak ticaret politikasına uyumu. 1.Bölüm, 7(16): 43-47.
• Dura, C. ve Atik, H. (2007). Avrupa Birliği, Gümrük Birliği ve Türkiye (3. Baskı), Ankara: Nobel Yayınları.
• Erzan, R. ve Filiztekin, A. (1997). Competitiveness of Turkish SMSES in the customs union. European Economic Review, 41(3-5), pp. 881-892.
• European Comission. (2015). Enhancement of EU-Turkey bilateral trader relations and modernisation of the EU-Turkey customs union. Erişim adresi: http://ec.europa.eu/smartregulation/roadmaps/docs/2015_trade_035_turkey_en.pdf
• European Documentatıon. (1983). The Customs Union. 3rd Edition. European Documentation 6/1983.
• Eurostat (2023). Euroindicators. Erişim adresi: file:///C:/Users/Bilgi%20Sayar/Downloads/6-15022023-BP-EN.pdf
• Halıcıoğlu, F. (1997). Türkiye-AB Gümrük Birliği ve alternatiflerinin ekonomik etkilerinin karşılaştırmalı olarak ölçümü üzerine bir deneme. Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), ss. 97-138.
• Harrison, G., Rutherford, T.F. ve Tarr, D.G. (1996). Economic implications for Turkey of a customs union with the European Union. The World Bank Policy Research Working Paper, 1599, http://elibrary.worldbank.org/doi/pdf/10.1596/1813-9450-1599, 31.01.2014.
• Hatipler, M. (2012). Türkiye-AB Gümrük Birliği Antlaşması ve antlaşmanın Türkiye ekonomisine etkileri. Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 29, Mart-Nisan 2012.
• Hephaktan, C.E. ve Çınar, S. (2011). Küreselleşmenin ekonomik entegrasyon üzerine etkileri. İnternational Conference on Eurasıan Economies. 2011.
• Hobikoğlu, E. H. (2007). Gümrük birliklerinin ekonomik etkileri ve Türkiye ekonomisi: Gümrük Birliği yansımaları. Sosyal Bilimler Dergisi 2007, (1), 65-82
• İKV (2002). Avrupa Birliği tarihçesi. Erişim adresi: https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?id=28
• Kalaycı, C. ve Artan, S. (2010). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin dış ticaretine etkileri: Panel veri analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, ss. 301-314.
• Kandoğan, Y. (2005). Trade creation and diversion effects of Europe’s Regional Liberalization Agreements”, William Davidson Institute Working Paper, No: 746.
• Kılınç Savrul, B. ve Özel, H.A. (2014). Küreselleşme sürecinde bölgesel entegrasyonların başarı koşulları. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi / Cilt: 3 / Sayı: 2 / Aralık 2014.
• Kızıltan, A., Ersungur, M. ve Polat, Ö. (2008). Gümrük Birliğinin Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ihracat ve ithalatına etkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), ss. 83-99.
• Krueger, A. O., Aktan,O., Dohlman, P., Özden, Ç. ve Whalley, J. (1996). Industrial and fiscal impact on Turkey of Customs Union with the European Union, Republıc of Turkey Prime Ministry Undersecretarıat of Treasury, Ankara.
• Lohrmann, A.M. (2000). Development effects of The Customs Union between Turkey the European Union: Catching up on Heckscher Ohlin trap. Russian and East European Finance and Trade, 36(4), pp. 26-44.
• Manisalı, E. (2000). İçyüzü ve perde arkasıyla Avrupa çıkmazı Türkiye-AB ilişkileri. İstanbul: Otopsi Yayınları. 3. Basım.
• Manisalı, E. (2009). Türkiye'nin askersiz işgali Gümrük Birliği. Cumhuriyet Kitapları Yayınevi, 1.Basım.
• Merceiner, J. ve Yeldan, E. (1997). On Turkey’s trade policy: Is a customs union with Europe Enough? European Economic Review, 41, pp. 871-880.
• Morgil, O. (2000). The impact of trade liberalization: Turkey’s experience with The Customs Union. H.Ü.İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, 2000, s.189-195
• Nart, E.Ç. (2010). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin dış ticareti üzerine etkileri: Panel veri analizi. Journal of Yasar University 2010 17(5) 2874‐2885
• Özdemir, Ş. (2017). Gümrük Birliği neden güncellenmeli? İşte uzmanından 17 Soruya 17 Cevap. 13 Şubat 2017. Erişim adresi: https://www.yesillojistikciler.com/ roportaj/gumruk-birligi-neden-guncellenmeli-iste-uzmanindan-17-soruya-17 cevap/14255
• Özdemir, Y. ve Koç Aytekin, G. (2016). Avrupa Birliği (AB) Gümrük Birliği’nin Türkiye ekonomisine etkileri. Ufuk ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Yıl: 5, Sayı: 9 (2016).
• Özkale, N. L. ve Karaman, F. N. (2006). Static effects of the EU-Turkey customs union. Uluslararası Ekonomi ve Dış Ticaret Politikaları, 1(1), 117-138.
• Salvatore, D. (2011). International economics. 11th Edition [electronic resource].
• Sancak, E. ve Demirci, N. (2012). Ulusal tasarruflar ve Türkiye’de sürdürülebilir büyüme için tasarrufların önemi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz 2012, Cilt:8, Yıl:8, Sayı: 2, 8: 159-198.
• Sayan, S. ve Demir,N.(1998). Measuring the degree of block interdependence between agricultural and non-agricultural sectors in Turkey”, Applied Economic Letters, Cilt 5, No 5, 1998, s. 329-332
• Seki, İ. (2009). Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin net ihracatı üzerine etkileri 1985–2003”, 2005, http://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/ismail_seki.pdf > (03 Mart 2009)
• Seyidoğlu, H. (2009). Uluslararası iktisat. teori politika ve uygulama. Güzem Can Yayınları. İstanbul, 2009.
• Seymen, D. ve Utkulu,U. (2004). Trade and competitiveness between Turkey and the EU: Time series evidence”, Discussion Paper, No 8, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara, 2004.
• Soğuk, H. (2002). Gümrük Birliği’nin Türkiye ekonomisine etkileri, İstanbul: İKV Yayınları. No: 159, 2002.
• Somuncuoğlu, S. (2018). AB güncellemesi. Yeniçağ Gazetesi. Erişim adresi: https://www.yenicaggazetesi.com.tr/ab-guncellemesi-46769yy.htm
• Şen, S. (2014). Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği’nin ekonomik ve mali etkileri: Güncel bir değerlendirme. Finans Politik&Ekonomik Yorumlar 2014 Cilt: 51 Sayı: 589, S: 37-52.
• Tekin, Ü. E. (2017). Gümrük Birliği’nin Türk Ekonomisine etkileri (1996-2016). Social Science Studies Journal. Vol: 3, Issue: 12, pp.2099-2109, 2017.
• Temiz, D. (2009). Gümrük Birliği ile birlikte Türkiye’nin dış ticaretinde yapısal değişimler oldu mu? Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi. Cilt: 8, No: 1 (Yıl:2009), s.115-138.
• Togan, S. (1997). Opening up the Turkish Economy in the context of the customs union with EU. Journal of Economic Integration, 2(12), ss. 157‐179.
• Türker, O. (2009). Gümrük Birliği sonrası Türkiye’nin dış ticaretinin rekabet gücü., Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, ss. 281-302.
• TC Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2021). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/
• TC.Dışişleri Bakanlığı (2011). Ankara Anlaşması. Erişim adresi: https://www.ab.gov.tr /117.html
• TC.Dışişleri Bakanlığı (2011). AB’nin tarihçesi. Erişim adresi: https://www.ab.gov.tr/avrupa-birliginin-tarihcesi_105.html
• TC.Dışişleri Bakanlığı. AB Başkanlığı (2020). Avrupa Birliğinin tarihçesi. Erişim adresi: https://www.ab.gov.tr/avrupa-birliginin-tarihcesi_105.html
• Vergil, H. ve Yıldırım, E. (2006). AB-Türkiye Gümrük Birliği’nin Türkiye’nin rekabet gücü üzerindeki etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26, ss. 1-21.
• Worldbank (2022). World development indicator. Erişim adresi: https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators#
• WTO (2010). World Trade development in 2009.
• Yalçın, E. (2016), EU-Turkish Customs Union: A reasonable roadmap. CESifo Forum, 17(2), 15- 20.
• Yıldırım, E. ve Cura, C. (2007). Gümrük Birliği’nin Türkiye Ekonomisi üzerindeki etkileri konusundaki literatüre bir bakış. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 28, Ocak-Haziran 2007, ss. 141-177.