In the 100th Anniversary of The Republic, Philosophy Studies in our Country and Hilmi Ziya Ülken

Yıl 2023, , 38 - 54, 28.10.2023

Elife Kılıç

https://doi.org/10.21547/jss.1358548

Öz

The Republican era was a period of severe political and social changes in many fields. The consequences of these changes were also reflected in philosophical and cultural studies, paving the way for the development and formation of many new intellectual movements during this period, in which Westernization was at the forefront. As in other areas of the West, it is the main goal to bridge the gap in philosophy, as well as the institutionalization of philosophy and the production of various works, as well as the training of individuals in this area, emerge as a priority. In this study, the important turning points in philosophical research during the Republican era were examined, with emphasis on the philosophy of Hilmi Ziya Ülken, who best reflects this period and has made significant contributions through his work. Subsequently, the problems and proposals that arose in the field of philosophy during the Republican era were discussed. Thus, the development and changes of philosophy during the mentioned era were revealed and on that basis, great questions and solutions related to the state of philosophy were proposed. Among these issues, dialogue, language, traditions, Islamic philosophy and cultural heritage were identified as the main issues to be addressed and solutions offered. Therefore, it is hoped that this study will contribute to the perfection of philosophy, both in terms of the developments as well as the shortcomings of our intellectual life. Because the problems that we have encountered in the field of philosophy since the Republic period still remain current today. Therefore, attempts to find solutions to these problems will enable philosophy to deepen in our country and receive the value it deserves.

Anahtar Kelimeler

Hilmi Ziya Ülken, Hilmi Ziya Ülken, Turkish thought, Philosophy, Tradition, Language

Cumhuriyet’in 100. Yılında Ülkemizde Felsefe Çalışmaları ve Hilmi Ziya Ülken

Öz

Cumhuriyet dönemi hem siyasi hem de sosyal olarak birçok alanda değişimlerin yoğun olduğu bir dönem olmuştur. Söz konusu değişimlerin yansımaları, felsefe ve kültürel çalışmalarda da karşımıza çıkmış ve Batılılaşma başta olmak üzere, bu dönemde birçok yeni fikir akımının gelişip yerleşmesine zemin hazırlamıştır. Batı karşısında diğer alanlarda olduğu gibi felsefede de açığı kapatmak temel amaç olduğundan hem felsefenin kurumlaşması hem de çeşitli eserler verilmesinin yanında bu alanda insan yetişmesi öncelikli durum olarak ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada, Cumhuriyet dönemi felsefe çalışmalarında özellikle kırılma noktaları baz alınıp incelenmiş, bu dönemi en iyi yansıtan ve çalışmalarıyla önemli katkılar sunan Hilmi Ziya Ülken’in felsefesine değinilmiş, daha sonra da Cumhuriyet dönemi felsefe alanında ortaya çıkan sorunlar ve önerileri üzerinde durulmuştur. Böylece, Cumhuriyet döneminde felsefedeki gelişim/değişim açığa çıkarılmış ve buradan yola çıkarak felsefenin durumuna yönelik belli başlı sorunlar ve çözüm önerileri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu sorunlardan diyalog, dil, gelenek, İslam felsefesi ve kültürel miras değinilen temel sorunlar olarak ortaya konmuş ve bunların çözüm önerilerine yer verilmiştir. Dolayısıyla bu araştırmanın, düşünce hayatımızda hem gelişmeleri hem de eksikleri görerek felsefenin daha iyi noktalara gelmesine katkı sağlayacağı umulmaktadır. Çünkü Cumhuriyet döneminden bu yana felsefe alanında karşımıza çıkan sorunlar, bugün de güncelliğini korumaktadır. Dolayısıyla bu sorunlara yönelik ortaya konacak çözüm denemeleri felsefenin ülkemizde daha çok derinleşmesi ve hak ettiği değeri görmesini sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hilmi Ziya Ülken, Türk düşüncesi, felsefe, gelenek, dil.

Kaynakça

• Alper, Ö. M. (2006). Hilmi Ziya Ülken’in İslâm Felsefesini yorumu: İslâm Felsefesi tarih yazımına bir örnek. Journal Of Istanbul University Faculty Of Theology (14), 123–46.
• Altuğ, T. (2003). Türkiye’nin tini ve felsefe. Toplum ve Bilim (98), 104–10.
• Arı, O. (1975). Ord. Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken. Istanbul Journal of Sociological Studies (13), 45–49.
• Arslan, İ. (2011). Türk’ ün felsefe ile yüzyıllık imtihanı; Felsefeye giriş kitapları üzerine bir inceleme. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9(17), 49–103.
• Artunkal, G. (1979). Hayatı ve eserleriyle babam Ülken. Istanbul Journal Of Sociological Studies (17), 1-.
• Balakbabalar, M. (1975). Ord. Prof. Hilmi Ziya Ülken. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XX(1–4), V–XXII.
• Bayraktar, L. (2009). Bir düşünce ekolü olarak Anadoluculuk. Felsefe Dünyası, 49, 69–80.
• Bayraktar, L. (2016). Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de felsefe. Ankara: Aktif Düşünce Yayıncılık.
• Bayraktar, M. (2013). Hilmi Ziya Ülken’in varlık anlayışı. Felsefe Dünyası (58), 15–26.
• Bıçak, A. (2022). Türkiye’de felsefenin gerçekliği ve eleştirisi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Bulut, Y. (2008). Çağdaş Türk Düşüncesi İçinde Hilmi Ziya Ülken. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(11), 499–516.
• Çevikbaş, S. (2010). “Felsefe(miz) Üzerine Bir Deneme (Türkiye’de Felsefe Nasıl Olanaklıdır?). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 39–47.
• Çevikbaş, S. (2021). Hilmi Ziya Ülken’in ‘felsefe, varlık ve yöntem’ anlayışı. Özne (34), 597–638.
• Denkel, A. (1997). Düşünceler ve gerekçeler (A. H. Atalay (Ed.)). İstanbul: Göçebe Yayınları.
• Ergüç, V. (2019). Türk düşüncesinde kimlik kavramına özgün bir bakış: Hilmi Ziya Ülken örneği. Muhafazakâr Düşünce, 57, 29–42.
• Karakuş, R. (2003). Felsefe tasavvurumuz. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Karakuş, R. (2005). Türk felsefesinin imkanı üzerine. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(2), 1–9.
• Karakuş, R. (2015). Felsefe serüvenimiz (2nd ed.). Ankara: Aktif Düşünce Yayınları.
• Kaya, M. C. (2020). Türkiye’de/Türkçede felsefe üzerine konuşmalar. M. C. Kaya (ed.). 5th İstanbul: Küre Yayınları.
• Kocadaş, B. (2008). Türkiye’de toplumbilimin öncülerinden: Hilmi Ziya Ülken. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(1), 80–95.
• Özlem, D. (2011). Doğan Özlem ile Türkiye’de felsefe üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9(17), 357–81.
• Takış, T. (2007). Hilmi Ziya Ülken. In M. Bora, Tanıl ve Gültekingil (Ed.), Modernleşme ve Batıcılık (4th ed., pp. 94–106). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1948). Millet ve tarih şuuru. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1968). Varlık ve oluş. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. 3rd ed. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1995). İslâm düşüncesi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2016). Bilgi ve değer. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Utku, A. ve Kaya M. C. (2011). Türkiye’de modern felsefe tarihi yazımının serencamı: Geç Osmanlı’dan Cumhuriyet’e bir literatür değerlendirmesi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 9(17), 11–48.
• Uygur, N. (1988). 100 Soru’da Türk felsefesinin boyutları. 2nd ed. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Vural, M. (2011). Hilmi Ziya Ülken ve Türkiye’de Felsefe Çalışmalarına Katkıları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 9(17), 521–538.