Gastronomi Turizminin Gelişiminde Kış Turizmi Destinasyonlarının Rolü: Kayak Merkezlerinde Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 3, 1506 - 1522, 18.07.2025

Barış Turan

https://doi.org/10.21547/jss.1575619

Öz

Türkiye’de son yıllarda popülaritesini artıran kış turizmi beraberinde diğer turizm türlerinin de gelişimine katkı sağlamaktadır. Kış turizmi gibi turizmin tüm yıla yayılmasında önemli rol oynayan gastronomi turizminin ise tanıtıma ihtiyacı bulunmaktadır. Bölgedeki diğer turistik değerlere ulaşmak için popüler turizm türlerinin tanıtım aracı olarak kullanılmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Araştırmanın amacı, kış turizmi destinasyonlarında yer alan otel işletmelerinin menülerinde yöresel ürün kullanım düzeyini belirlemek ve kış turizmi destinasyonlarının gastronomi turizminin gelişimine katkılarını değerlendirmektir. Araştırma nitel araştırma yöntemine dayalı olup, veriler yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Araştırmaya Türkiye'deki yedi aktif kayak merkezi (Palandöken, Uludağ, Kartalkaya, Erciyes, Ilgaz, Sarıkamış ve Kartepe) dahil edilmiş ve toplam 29 katılımcıya ulaşılmıştır. Katılımcıların işletmelerinde çoğunlukla “işletme müdürü” ve “şef” pozisyonlarında görev yaptıkları, işletmelerin büyük çoğunluğunun “dört ve beş yıldızlı” ve ortalama doluluk oranlarının ise “%80” gibi çok yüksek seviyelerde olduğu belirlenmiştir. Görüşmelerden sağlanan veriler betimsel analiz tekniğiyle değerlendirilmiştir. Bulgulara göre, araştırmaya katılan kayak merkezlerindeki otel yöneticileri popüler yöresel yiyecekler hakkında bilgi sahibidir ve neredeyse otellerin tümünde birden çok yöresel ürün servis edilmektedir. Kayak merkezlerindeki otellerde konaklayan misafirlerin yöresel yemekleri talep ettiği, ancak en bilinen yemeklerin restoran menülerinde yer aldığı gözlemlenmiştir. Kayak oteli yöneticilerinin, restoran menülerinde sundukları yöresel yemeklerin kentin gastronomi turizmine hizmet ettiğinin bilincinde oldukları belirlenmiştir. Nitekim konukların bu lezzetleri deneyimlemesinin gastronomi turizminin tanıtımı açısından önemli olduğu vurgulanmıştır. Tespit edilen sorunlara göre öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi Turizmi , Yerel Yemekler , Kış Turizmi , Kayak Merkezleri , Restoran Menüleri

The Role of Winter Tourism Destinations in the Development of Gastronomy Tourism: A Research in Ski Resorts

Öz

Winter tourism, which has increased its popularity in Turkey in recent years, also contributes to the development of other types of tourism. Gastronomy tourism, which plays an important role in spreading tourism throughout the year, like winter tourism, needs promotion. It is thought that popular tourism types should be used as promotional tools to reach other touristic values in the region. The aim of the research is to determine the level of local product use in the menus of hotel establishments in winter tourism destinations and to evaluate the contributions of winter tourism destinations to the development of gastronomy tourism. The research was based on qualitative research method and data were obtained through semi-structured interview technique. Seven active ski resorts in Turkey (Palandöken, Uludağ, Kartalkaya, Erciyes, Ilgaz, Sarıkamış and Kartepe) were included in the research, and a total of 29 participants were reached. It was determined that the participants mostly held the positions of "business manager" and "chief" in their businesses, and that the majority of the businesses were "four and five star" and that the average occupancy rates were at very high levels around "80%". The data obtained from the interviews were evaluated with the descriptive analysis technique. According to the findings, hotel managers in the ski resorts participating in the study are knowledgeable about popular local foods and more than one local product is served in almost all hotels. It has been observed that guests staying in hotels in ski resorts request local dishes, but the most well-known dishes are included in restaurant menus. It has been determined that ski hotel managers are aware that the local dishes they offer in their restaurant menus serve the gastronomy tourism of the city. As a matter of fact, it was emphasized that it is important for the guests to experience these dishes in terms of the promotion of gastronomy tourism. Efforts have been made to develop suggestions based on the identified problems.

Anahtar Kelimeler

Gastronomy Tourism , Local Food , Winter Tourism , Ski Resorts , Restaurant Menus

Teşekkür

Veri toplama aşamasında katkı sunan Kafkas Üniversitesi Sarıkamış Turizm Fakültesi’nin 2023/24 eğitim-öğretim yılı 3. sınıf gastronomi ve mutfak sanatları bölümü öğrencilerime teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akkuş, G. (2018). Kış turizmi destinasyonu pazarlama yönetimi: Erzurum örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3), 557-575.
• Altaş, T., Çavuş, A., Zaman, N. (2015). Türkiye'nin kış turizmi koridorunda yeni bir kış turizm merkezi: Konaklı. Marmara Coğrafya Dergisi(31), 345-365.
• Ayaz, N., Apak, Ö. C. (2017). Kış turizmine katılan yerli ziyaretçilerin seyahat davranışları: Erciyes kayak merkezi örneği. Erciyes Üniversitesi İkdisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27-43. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.323900
• Ayaz, N., Sorgun, T. (2020). Turist tipolojisi ve seyahat memnuniyeti ilişkisi: Ilgaz kayak merkezi örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(2), 328-341.
• Bayat, G. (2018). Gastronomi turizmi kapsamında yiyecek içecek menülerinde yöresel mutfağın kullanımı: Iğdır ili örneği. TURAN-SAM, 10(40), 757-762. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
• Büyükşalvarcı, A., Şapçılar, M. C., Yılmaz, G. (2016). Yöresel yemeklerin turizm işletmelerinde kullanılma durumu: Konya örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(4), 165-181.
• Çam, O., Çılgınoğlu, H. (2021). Yöresel mutfakların gastronomi turizmindeki önemi: Kastamonu mutfağı örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 176-192. https://doi.org/10.37847/tdtad.885081
• Çelik, S., Ersoy, N., Besen , S. (2020). Restoran işletmelerinin yöresel yemeklere yönelik farkındalıkları: Şırnak ili örneği. Tourism and Recreation, 2(1), 31-37.
• Daşdemir, A., Madenci, A. B. (2021). Gastronomi turizmi kapsamında yerel yiyecek tüketim motivasyonlarının yerli turistlerin tekrar ziyaret etme niyetlerine etkisinin belirlenmesi: Van kahvaltısı örneği. Journal of Gastronomy And Travel Research, 5(2), 155-17. https://doi.org/10.32958/gastoria.949285
• Demircan, Ş., Dalgın, T., Coşkun, G. N. (2021). Otel işletmelerinde yerel mutfak kültürü: Mardin örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 365-378. doi: 10.26677/TR1010.2021.66.
• Demiroğlu, O. C. (2014). Kış turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Demirtaş, Ü., Akkuş, G. (2020). Otel işletmelerinde yöresel mutfak etkinlikleri: durum analizi. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 46-63.
• Doğanay, H., Zaman, S. (2013). Türkiye turizm coğrafyası. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğaner, S. (1997). Türkiye'nin dağlık alanlarında kış turizmini etkileyen coğrafi etmenler. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi(5), 19-44.
• Doğaner, S. (2001). Türkiye turizm coğrafyası. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Dündar Arıkan, A., Özkeşkek, M., Yersüren, S., Yalçın, E. (2020). Otel restoranlarının menülerinde yöresel yemeklerin yeri: Eskişehir örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 1972-1992. DOI: 10.21325/jotags.2020.644
• Esen, M. K. (2022). Yöresel lezzetlerin gastronomi turizmi açısından önemi: Türkiye’deki helvalar. Aydın Gastronomy, 6(2), 283-294.
• Evren, S. (2023). Bir cumhuriyet projesi olarak Türkiye’de kış turizmi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 34(3), 163-175. https://doi.org/10.17123/atad.1307923
• Feldmann, C., Hamm, U. (2015). Consumers’ perceptions and preferences for local food: a review. Food Quality and Preference, 40, 152-164. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2014.09.014
• Fox, R. (2007). Reinventing the gastronomic ıdentity of croatian tourist destinations. International Journal of Hospitality Management, 26(3), 546–559. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2006.03.001
• Hatipoğlu, A., Zengin , B., Batman, O., Şengül, S. (2013). Yöresel yemeklerin, kırsal turizm işletmeleri mönülerinde kullanım düzeyleri: Gelveri örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(1), 06-11. https://ijses.org/index.php/ijses/article/view/98
• Hjalager, A. M., Richards, G. (2004). Tourism and gastronomy. London: Routledge.
• İlban, M. O., Kaşlı, M. (2008). Kış turizmi. N. Hacıoğlu, & C. Avcıkurt içinde, turistik ürün çeşitlendirmesi (s. 319-342). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Johns, N., Kivela, J. (2001). Perceptions of the first time restaurant customer. Food Service Technology, 1(1), 5-11. https://doi.org/10.1046/j.1471-5740.2001.00001.x
• Kalkan, G., Küçükyaman, M. A. (2020). Yöresel yemeklerin yiyecek içecek işletmelerinde kullanım durumu: Isparta incelemesi. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 41-50. https://doi.org/10.46236/jovosst.836468
• Kızılırmak, İ., Albayrak, A., Küçükali, S. (2014). Yöresel mutfağın kırsal turizm işletmelerinde uygulanması: Uzungöl örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 4(1), 75-83. https://ijses.org/index.php/ijses/article/view/116
• Koşan, A., Türkemendağ, T. (2018). Sürdürülebilirlik kapsamında kayak turizmi: Palandöken örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 150-178.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2023, Ekim 9). Turizm istatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html adresinden alındı
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (Çev: S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Mil, B., Denk, E. (2015). Erzurum mutfağı yöresel ürünlerin otel restoran menülerinde kullanım düzeyi. International Journal of Social and Economic Sciences, 5(2), 01-07.
• Oğan, Y., Durlu Özkaya, F. (2021). Artvin ilindeki yiyecek ve içecek işletmelerinde yöresel yemekler. To & Re, 3(1), 85-92.
• Okumuş, B., Okumuş, F., McKercher, B. (2007). Incorporating local and international cuisines in the marketing of tourism destinations: the cases of Hong Kong and Turkey. Tourism Management, 28(1), 253–261. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.12.020
• Özçoban, E. (2019). Türkiye’de Kış turizmi ve Erciyes kayak merkezi üzerine bir değerlendirme. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(3), 1606-1625.
• Paslı , M. M., Zere, S. (2020). Turizm eğitimi alan öğrencilerin ‘kış turizmi’ kavramına yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi Giresun ili örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 75-88.
• Raji, M. N., Ab Karim, S., Arshad, M. M., Ishak, F. A. (2018). Community development through food tourism: exploring the utilization of local food as community development at rural destination in Malaysia. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 8(10), 937-951. Doi: 10.6007/IJARBSS/v8-i10/4791
• TDK. (2024, 4 14). Gastornomi . https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Turan, B. (2023). Otellerin atık ve çevre yönetimi uygulamalarının turistlerin konaklama tercihlerine etkisi ve otel yöneticilerinin konuya yönelik bakış açısı: kış turizmi örneği (Doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Türköz Bakırcı, G., Bucak , T., Turhan , N. (2017). Bölge gastronomi turizmi üzerine yöresel ürün festivallerinin etkisi: Urla örneği. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi, 5(2), 230-240. Doi:10.21325/jotags.2017.126
• Umur, M., Şener, B. (2023). Kültürel miras turizmi kapsamında yöresel yemeklerin menülerde kullanılması: Şanlıurfa yemekleri üzerine bir inceleme. Erciyes Akademi, 37(3), 1352-1363. https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1361642
• Ülker, İ. (1992). Dağ turizmi: planlama yöntemleri, yüksek dağlarımız, kayak merkezleri. Ankara: T.C. Turizm Bakanlığı yayınları.
• Wolf, E. (2002). Culinary tourism: a tasty economic proposition, ınternational culinary tourism Task Force: Portland, OR.
• Yaşar, İ., Tekeler, M. C. (2023). Destinasyon pazarlama aracı olarak gastronomi turizmi: bir literatür incelemesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 812-826. https://doi.org/10.47525/ulasbid.1327953
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zengin, B., Heper, F. Ö. (2013). Kocaeli ilinin alternatif turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 2(1), 46-68.