Bilişsel Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Web Tabanlı İnteraktif ve Geleneksel Psiko-Eğitim Programlarının Çocukların Bilişsel Hatalarına ve Psikolojik Belirtilerine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 3, 783 - 809, 01.12.2016

Ahmet Buğa Zeynep Hamamcı

https://doi.org/10.21547/jss.256702

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı Bilişsel Davranışçı Yaklaşıma (BDT) dayalı olarak geliştirilen web tabanlı interaktif ve geleneksel psiko-eğitim programlarının ön ergenlik döneminde bulunan çocukların bilişsel hataları ve psikolojik belirtileri üzerindeki etkisini karşılaştırmaktır. Çalışmaya ortaokul sekizinci sınıfta öğrenim gören 36 öğrenci katılmıştır. Web tabanlı interaktif, geleneksel psiko-eğitim ve kontrol grupları 12’şer öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Aydın (2006) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Çocuklar İçin Olumsuz Bilişsel Hatalar Ölçeği (ÇOBHÖ) ve Şahin, Batıgün ve Uğurtaş (2002) tarafından ergen formu hazırlanan Kısa Semptom Envanteri (KSE) kullanılmıştır. Araştırmada web tabanlı interaktif psiko-eğitim grubuna haftada bir modül olmak üzere toplam 10 modülden oluşan çevrim içi bir program uygulanırken, geleneksel psiko-eğitim grubu ise haftada bir oturum olacak şekilde sekiz oturumdan oluşan program uygulanmıştır. Kontrol grubu ile herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Araştırmanın bitimini takiben bir hafta sonra son-test, bir ay ve üç ay sonra ise izleme ölçümleri yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda hem web tabanlı interaktif hem de geleneksel psiko-eğitim programlarında yer alan öğrencilerin bilişsel hatalarının uygulama sonrasında azaldığı ve izleme dönemlerinde de devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Web tabanlı interaktif programda yer alan öğrencilerim psikolojik belirtilerinin de uygulama sonrasında azaldığı ve izleme dönemlerinde de devam ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Geleneksel psiko-eğitim programında ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin psikolojik belirtileri açısından uygulama öncesi ve sonrasında herhangi bir değişiklik olmadığı sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Web Tabanlı, İnteraktif, Bilişsel-Davranışçı, Bilişsel Hatalar, Psikolojik Belirtiler

The Effects of a Web-Based Interactive Psycho-Educational Program and a Traditional Psycho-Educational Program Based on Cognitive- Behavioral Approach upon Children’s Cognitive Distortions and Psychological Symptoms

Öz

The purpose of the present study is to compare the effects of a web-based interactive psycho-educational program and a traditional psycho-educational program based on the cognitive-behavioral approach upon children’s cognitive distortions and psychological symptoms. The study group of the research consisted of a total of 36 8th grade middle school students. Of the participants, 12 students participated in the web-based interactive psycho-educational program, 12 students participated in the traditional psycho-educational program, and 12 students were in the control group. Children’s Negative Cognitive Distortions Questionnaire (CNCDQ), which was adapted into Turkish by Aydın (2006), and Brief Symptom Inventory (BSI) adapted for adolescents by Şahin, Batıgün and Uğurtaş (2002) were used as data collection tools. The students included in the web-based interactive psycho-educational program participated in an online program which covered 10 modules, one module for each week. The students in the traditional psycho-educational program participated in an 8-week program. The control group did not participate in any programs. A post-test was administered one week after the research was completed, and follow-up measurements were done both one month and three months later. The results of the research indicated that cognitive distortions of children who participated in the web-based interactive psycho-educational program and the traditional psycho-educational program decreased after the intervention, and that the decrease continued in the follow-up periods. Psychological symptoms decreased in the children who participated in the web-based interactive program, and this decrease lasted in follow-up periods. However, there was no statistical difference in psychological symptoms of the children who participated in the traditional psycho-educational program and the control group

Anahtar Kelimeler

Web-Based, Interactive, Cognitive-Behavioral, Cognitive Distortions, Psychological Symptoms

Kaynakça

• Abeles, P., Verduyn, C., Robinson, A., Smith, P., Yule, W. & Proudfoot, J. (2009). Computerized CBT for adolescent depression (“Stressbusters”) and its initial evaluation through an extended case series. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 37, 151-165.
• Altun, E. (2006). Akılcı duygusal temelli güvengenlik eğitiminin ilköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin akılcı olmayan inanç ve güvengenlik düzeylerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Andersson, G. (2012). Guided internet treatment for anxiety disorders. As effective as face-to-face therapies?. Studies in Health Technology and Informatics, 181, 3-7.
• Andersson, G. & Cuijpers, P. (2008). Pros and cons of online cognitive– behavioural therapy. The British Journal of Psychiatry, 193(4), 270- 271.
• Andersson, G., Carlbring, P., Holmström, A., Sparthan, E., Furmark, T., NilssonIhrfelt, E.,Buhrman, M., & Ekselius, L. (2006). Internet-based self-help with therapist feedback and in vivo group exposure for social phobia: a randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(4), 677-686.
• Andersson, G., Cuijpers, P., Carlbring, P., Riper, H., & Hedman, E. (2014). Guided Internet‐based vs. face‐to‐face cognitive behavior therapy for psychiatric and somatic disorders: A systematic review and meta‐analysis. World Psychiatry, 13, 288-295.
• Andrewes, D.G., O'connor, P., Mulder, C., McLennan, J., Derham, H., Weigall, S. & Say, S., (1996). Computerised psychoeducation for patients with eating disorders. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 30, 492-497.
• Andrews, G., Cuijpers, P., Craske, M. G., McEvoy, P. & Titov, N. (2010). Computer therapy for the anxiety and depressive disorders is effective, acceptable and practical health care: a meta-analysis. PloS One, 5(10), 1-6, e13196.
• Aydın, A. (2006). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilişsel-davranışçı bir müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Aydın, A., Tekinsav-Sütcü, S. ve Sorias, O. (2010). Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini azaltmaya yönelik bilişsel-davranışçı bir grup terapisi programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1), 25-36.
• Barak, A., Klein, B., & Proudfoot, J.G. (2009). Defining internet-supported therapeutic interventions. Annals of Behavioral Medicine, 38(1), 4-17.
• Buhrman, M., Nilsson-Ihrfelt, E., Jannert, M., Ström, L., & Andersson, G. (2011). Guided internet-based cognitive behavioural treatment for chronic back pain reduces pain catastrophizing: A randomized controlled trial. Journal of Rehabilitation Medicine, 43, 500-505.
• Butler, A.C., Chapman, J.E., Forman, E.M. & Beck, A.T. (2006). The empirical status of cognitive-behavioral therapy: a review of meta-analyses. Clinical Psychology Review, 26, 17-31.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum. 11.Baskı. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, ss.7-8.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010). Sosyal bilimler için istatistik. 5. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara, ss.62-63.
• Carlbring, P., Gunnarsdóttir, M., Hedensjö, L., Andersson, G., Ekselius, L. & Furmark, T. (2007). Treatment of social phobia: Randomised trial of internet-delivered cognitive-behavioural therapy with telephone support. The British Journal of Psychiatry, 190, 123-128.
• Carlbring, P., Nilsson-Ihrfelt, E., Waara, J., Kollenstam, C., Buhrman, M., Kaldo, V., Söderberg, M., Ekselius, L., & Andersson, G. (2005). Treatment of panic disorder: Live therapy vs. self-help via the Internet. Behaviour Research and Therapy, 43(10), 1321-1333.
• Cucciare, M.A., & Weingardt, K.R. (2010). Using technology to support evidence-based behavioral health practices a clinician’s guide. In Cucciare, M.A and Weingardt, K.R (Eds.). Routledge Press, New York.
• Cuijpers, P., Donker, T., van Straten, A., Li, J., & Andersson, G. (2010). Is guided self-help as effective as face-to-face psychotherapy for depression and anxiety disorders? A systematic review and metaanalysis of comparative outcome studies. Psychological Medicine, 40, 1943-1957.
• Çil, İ., Tokat, M.A., Türkan, Y.S. ve Doğan, N. (2014). Temel eğitim kurumlarında e-rehberlik ve danışmanlık karar destek sistemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 34-56.
• Çivilidağ, A. (2013). Gelişim Süreci Odağında Ergenlik Psikolojisi. Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Çivitci, A. (2003). Akılcı duygusal eğitimin ilköğretim öğrencilerinin mantıkdışı inanç, sürekli kaygı ve mantıklı karar verme düzeylerine etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çivitçi, A. (2006). Ergenler için mantıkdışı inançlar ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(25), 69-80.
• Derogatis, L.R. (1992). The brief symptom ınventory (BSI): Administration, scoring and procedures. Manual II. Baltimore: Clinical Psychometric Research.
• Doğan, H. (2011). Ağ bağlantılı sınıf rehberliği uygulamasının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kariyer gelişim düzeylerine etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1077-1098.
• Ferguson, G.A., & Takane, Y. (1989). Statistical analysis in psychology and education. McGraw Hill Publication, New York, Sixth Edition.
• Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 171-179.
• Hamamcı, Z. (2007). Online psikolojik danışma (e-terapi). Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik: Meslekleşme sürecinde ilerlemeler. Özyürek, R., Korkut-Owen, F. Owen, D.W. (Ed.). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, ss.230.
• Hatunoğlu, A. ve Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
• Kaldo, V., Levin, S., Widarsson, J., Buhrman, M., Larsen, H.C., & Andersson, G. (2008). Internet versus group cognitive-behavioral treatment of distress associated with tinnitus: a randomized controlled trial. Behavior Therapy, 39, 348-359.
• Khanna, M.S., & Kendall, P.C. (2010). Computer-assisted cognitive behavioral therapy for child anxiety: results of a randomized clinical trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 78(5), 737-745.
• Kiropoulos, L.A., Klein,B., Austin, D.W., Gilson, K., Pier, C., Mitchell, J., & Ciechomski, L. (2008). Is internet-based CBT for panic disorder and agoraphobia as effective as face-to-face CBT?, Journal of Anxiety Disorders, 22(8), 1273-1284.
• Korkut, F. (2003). Okullarda önleyici rehberlik hizmetleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(20), 27-40.
• Korkut, F. (2004). Okul Temelli Önleyici Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Köroğlu, E. (2009). Bilişsel-Davranışçı Psikoterapiler: Temel Kavramlar, Temel Yaklaşımlar. HYB Yayıncılık, Ankara.
• Leitenberg, H., Yost L.W., & Caroll-Wilson, M. (1986). Negative cognitive errors in children: Questionnaire development, normative data, and comparisons between with and without self-reported symptoms of depression, low self-esteem, and evaluation anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 54(4), 528-536.
• Makarushka, M.M. (2011). Efficacy of an internet-based intervention targeted to adolescents with subthreshold depression. Doctoral dissertation, Department of Special Education and Clinical Sciences and the Graduate School of the University of Oregon, Oregon.
• Nijhof, S.L., Bleijenberg, G., Uiterwaal, C.S., Kimpen, J. L., & van de Putte, E.M. (2012). Effectiveness of internet-based cognitive behavioural treatment for adolescents with chronic fatigue syndrome (FITNET): A randomised controlled trial. The Lancet, 379(9824), 1412-1418.
• O'Kearney, R., Gibson, M., Christensen, H., & Griffiths, K.M. (2006). Effects of a cognitive‐behavioural internet program on depression, vulnerability to depression and stigma in adolescent males: a school‐based controlled trial. Cognitive Behaviour Therapy, 35(1), 43-54.
• Perini, S., Titov, N., & Andrews, G. (2008). The climate sadness program: An open trial of internet-based treatment for depression. E-Journal of Applied Psychology, 4(2), 18-24.
• Richardson, T., Stallard, P., & Velleman, S. (2010). Computerised cognitive behavioural therapy for the prevention and treatment of depression and anxiety in children and adolescents: a systematic review. Clinical Child and Family Psychology Review, 13(3), 275-290.
• Savaş, A.C. ve Hamamcı, Z. (2010). Okullarda rehberlik hizmetlerinin internet üzerinden yürütülmesine ilişkin veli, öğrenci ve psikolojik danışmanların görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 147-158.
• Spence, S.H., Donovan, C.L., March, S., Gamble, A., Anderson, R.E., Prosser, S., & Kenardy, J. (2011). A randomized controlled trial of online versus clinic-based CBT for adolescent anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 79(5), 629-642.
• Spence, S.H., Holmes, J.M., March, S., & Lipp, O.V. (2006). The feasibility and outcome of clinic plus internet delivery of cognitive-behavior therapy for childhood anxiety. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(3), 614-621.
• Spurgeon, J.A., & Wright, J.H. (2010). Computer-assisted cognitive-behavioral therapy. Current Psychiatry Reports, 12(6), 547-552.
• Stallard, P. (2002). Think Good-Feel Good: A Cognitive Behaviour Therapy Workbook for Children and Young People. John Wiley an Sons Ltd, England.
• Stallard, P., Richardson, T., Velleman, S.,& Attwood, M. (2011). Computerized CBT (Think, Feel, Do) for depression and anxiety in children and adolescents: outcomes and feedback from a pilot randomized controlled trial. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 39(03), 273- 284.
• Şahin, N.H. ve Durak, A. (1994). Kısa semptom envanteri: Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 44-56.
• Şahin, N.H., Batıgün, A.D. ve Uğurtaş, S. (2002). Kısa semptom envanteri (KSE): Ergenler için kullanımının geçerlik, güvenilirlik ve faktör yapısı. Türk Psikiyatri Dergisi, 13(2), 125-135.
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 389-407.