Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı

Yıl 2014, Cilt: 13 Sayı: 2, 285 - 313, 01.12.2014

İnanç İşten

https://doi.org/10.21547/jss.256824

Cited By: 5

Öz

Yargı erkinin bağımsız ve tarafsız olması, modern demokrasilerin ve hukuk devleti ilkesinin temel unsurlarından birisini teşkil etmektedir. Yargı bağımsızlığı, yargının öncelikle, devletin diğer iki erkini oluşturan yasama ve yürütme erklerine karşı bağımsız olmasını, diğer iki erkin yargı erkini görev alanında etkileme imkânına sahip olmamaları anlamına gelir. Daha geniş anlamıyla yargı bağımsızlığı, yargı erkinin, işlevini yerine getirirken, herhangi bir tarafın, herhangi bir nedenle doğrudan veya dolaylı kısıtlama, etki, teşvik, baskı, tehdit ve müdahalesine maruz bulunmamasını ifade eder. Yargının tarafsızlığı ise kısaca, yargı erkinin, önündeki uyuşmazlık hakkında karar verirken yan tutmamasını, tarafların herhangi biri lehine, eşit olmayan bir şekilde, gerek tarafların kendisinden, gerek dışarıdan gelen herhangi olumsuz bir etki nedeniyle ve gerekse hâkimin kendi kişiliğinden, eğitiminden, kültüründen ve politik düşüncesinden kaynaklanan duygu, önyargı ve düşüncelerle farklı davranmaması, kişiliğinden ve her türlü etkiden sıyrılarak karar vermesi, verilen kararın toplumda önyargısız verildiği görünümüne sahip olmasını ifade eder. Yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı ilkeleri, birbirinden ayrılmaz ve birbirini tamamlayan ilkelerdir. Hukuk devletinin özelliklerinden olan hak ve özgürlüklerin tam anlamıyla güvence altına alınması ve kanun önünde eşitlik ilkelerinin hayata geçirilmesi, ancak bağımsız ve tarafsız yargı erkinin varlığı ile mümkündür

Anahtar Kelimeler

Yargı bağımsızlığı, yargı tarafsızlığı, hâkim teminatı

The Independence and Impartiality of the Judiciary

Öz

The independence and impartiality of the judicial power constitutes one of the essentials of the modern democracy and the rule of law. The independence of the judicial power primarily means that the judicial power is independence against legislative and executive branches of a state, which constitute the other two governmental body of a state, and they have not opportunity to impact the judicial power in its duties. In a broader sense, the independence of the judicial power means that the judicial power, during fulfilling its function, is not exposed to any restriction, impact, manipulation, suppression, threat and interference of any power, directly or indirectly, for any reason in whatsoever. On the other hand, the impartiality of the judicial power means that the judicial power, during resolving the disputes in front of it, should be neutral, should not treat any party differently than the other party in an unequal way and in favor of a party, in consideration of both any negative influence resulted from the parties or someone else and the feelings, prejudices and the thoughts arising from the judge’s personality, education, culture and political considerations, the judge should resolve the disputes by coming round from his own personality and any influence, the court decision has appearance that it is given unprejudiced in front of the public. The principles of the independence of the judicial power and the impartiality of the judicial power are inextricable and complemantary principles. The implementation of the principles of ensuring of rights and freedoms in the proper sense and equality before the law, which are the properties of the state governed by rule of law, is possible only with the presence of independent and impartial judicial power

Anahtar Kelimeler

The independence of the judicial power, the impartiality of the judicial power, judicial guarantees

Kaynakça

• 1’inci Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi Raporu, “Yargı Bağımsızlığına Dair İlkeler”, İstanbul 1-3 Kasım 2010
• Açıklamalı Amerika Birleşik Devletleri Anayasası, ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Bilgi Programları Bürosu İnternet Sitesi
• Alkan Ali, “2013-2014 Adli Yıl Açış Konuşması”, Yargıtay Dergisi, Ekim 2013, Cilt 39, Sayı 4
• Anayasa Mahkemesi Kararları Dergisi, Sayı 31/1
• Atay E.Ethem, “Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı İlkesi Işığında Danıştay”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XVII, Yıl 2013, Sayı 1-2
• Atay E.Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara–2006
• Büyük Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu İnternet Sitesi
• Cengiz Serkan, Demirağ Fahrettin, Ergül Teoman, McBridge Jeremy, Tezcan Durmuş, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Avrupa Konseyi ve Türkiye Barolar Birliği İşbirliği, Şen Matbaa, Ankara–2008
• Çetinkaya Ender, İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması Paneli Konuşması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 76, 2005
• Çiftçi Erhan, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığı Altında Adil Yargılama İlkesi ve İdari Yargı”, Danıştay Dergisi, Sayı 106, Ankara–2003
• Doğan İlyas, Parçalayan Küreselleşme, Yetkin Yayınları, Ankara–2006
• Doğru Osman, “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarının İç Hukuklara Etkileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 17, Yıl 2000
• Doğru Osman, Nalbant Atilla, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar, 1.Cilt, Yüksek Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Rollerinin Güçlendirilmesi Ortak Projesi, Avrupa Konseyi ve T.C. Yargıtay Başkanlığı, 2012
• Döner Ayhan, İnsan Haklarının Uluslararası Alanda Korunması ve Avrupa Sistemi, Seçkin Yayıncılık, Ankara–2003
• Dönmezer Sulhi, “İnsan Haklarının Tarihsel Gelişimi, Dünyadaki ve Türkiye’deki Durumu”, İnsan Hakları ve Yargı, Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığınca 14–15 Mayıs 1998 Tarihlerinde Antalya’da Düzenlenen Seminerde Sunulan Bildiriler, Ankara–1998
• Erdoğan Mustafa, “İnsan Hakları ve Türkiye”, Yeni Türkiye, İnsan Hakları Özel Sayısı I, Yıl 4, Sayı 21, Mayıs-Haziran 1998
• Erdoğan Mustafa, İnsan Hakları Teorisi ve Hukuku, Orion Yayınevi, Ankara–2007
• Ergül Ozan, “Anayasa Mahkemesi ve Hâkim Tarafsızlığı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 54, Yıl 2004
• Feyzioğlu Metin, “2013-2014 Adli Yıl Açış Konuşması”, Yargıtay Dergisi, Ekim 2013, Cilt 39, Sayı 4
• Gemalmaz Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, Beta Yayınları, İstanbul–2003
• Giegerich Thomas, “Türkiye Cumhuriyetinde Yargı Sisteminin İşleyişi”, İstişari Ziyaret Raporu, 17-21 Kasım 2008, AB Komisyonu-Brüksel, Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü İnternet Sitesi
• Giegerich Thomas, “Yargının Bağısızlığı, Tarafsızlığı ve İdaresi Hakkında Rapor”, Yargı ve Temel Haklar Hakkında 17-21 Ocak 2011 Tarihlerinde Gerçekleştirilen Uzman Heyetinin Görüşü, 1 Ağustos 2011, AB KomisyonuBrüksel, Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü İnternet Sitesi
• Gönenç Levent, “Yargının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Anayasa Çalışma Metinleri 3
• Gözler Kemal, “İnsan Hakları Normlarının Anayasaüstülüğü Sorunu”, Türkiye’de İnsan Hakları Konferansı, 7–9 Aralık 1998, TODAİE Yayın No: 301, Ankara–2000
• Gözler Kemal, Devletin Genel Teorisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa-2007
• Gözübüyük A.Şeref, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara–2006
• Gözübüyük A.Şeref, Gölcüklü Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan Kitabevi, Ankara–2007
• Gülsoy M.Tevfik, “Anayasa Yapımı ve Türkiye’de Anayasa Arayışları”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 2012, Cilt 16, Sayı 3
• Günday Metin, “Hukuk Devleti ve Yargı”, TÜSİAD Demokratik Standartların Yükseltilmesi Paketi Tartışma Toplantıları Dizisi–4, TÜSİAD Yayınları, Aralık–1997
• Güriz Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, Ankara–2007 İbrahimhakkıoğlu Uğur, “Yargı Bağımsızlığı”, Türkiye Barolar Birliği Uluslararası Anayasa Hukuku Kurultayı, 9–13 Ocak 2001, TBB Yayın No: 12, Ankara– 2001
• İnceoğlu Sibel, “Anayasa ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi İlişkisi”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Editör Sibel İnceoğlu, Avrupa Konseyi, 2013
• İnceoğlu Sibel, “Adil Yargılanma Hakkı”, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Editör Sibel İnceoğlu, Avrupa Konseyi, 2013
• Kapani Münci, Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, 7.Baskı, Ankara–1993
• Kaynak Ali Osman, “Uluslararası Sözleşmeler Işığında Adil Yargılanma Hakkı ve İç Hukukumuzla Karşılaştırması”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 65, Sayı 1, Kış 2007
• Kılınç Bahadır, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının İnfazı, Seçkin Yayınevi, Ankara–2006
• Metin Yüksel, “Türkiye’de Yargı Bağımsızlığına İlişkin Kimi Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2010, Sayı 27
• Mumcu Ahmet, Küzeci Elif, İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara–2007
• Ökçesiz Hayrettin, “Hukuk Felsefesi Yönünden İnsan Hakları”, Yeni Türkiye, İnsan Hakları Özel Sayısı I, Yıl 4, Sayı 21, Mayıs-Haziran 1998
• Özay İl Han, Günışığında Yönetim, İstanbul–1996
• Özen Muharrem, “Yargı Bağımsızlığını Zedeleyen Düzenleme, Uygulamalar ve Bağımsızlığı Sağlamaya Yönelik Çözüm Önerileri”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 68, Sayı 2010/1
• Palavrić Seada, “Yargı Bağımsızlığı, Yargının Tarafsızlığı ve Sorumluluğu”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2010, Sayı 27
• Öden Merih, “Anayasa Yargısında Yargıcın Davaya veya İşe Bakamaması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 1993, Cilt 43, Sayı 1-4
• Özbudun Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 8. Baskı, Ankara–2004
• Özdek Yasemin, Avrupa İnsan Hakları Hukuku ve Türkiye, TODAİE Yayın No: 321, Ankara–2004
• Özer Attila, Türklerde Devlet Anlayışı ve Demokratik Rejim, Ankara–2002
• Özer Attila, Anayasa Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara–2003
• Pazarcı Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, II. Kitap, Turhan Kitabevi, Ankara– 1990
• Pazarcı Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara–2005
• Sağlam Musa, “İçtihat Danışmanı ve Departmanı”, Bireysel Başvuru, Editör Musa Sağlam, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara-2013
• Sejersted Francis, Çev. M.Tevfik Gülsoy, “Demokrasi ve Hukuk Devleti: İyi Yönetim Çabasındaki Bazı Tarihsel Çelişki Deneyimleri”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Forumu
• Selçuk Sami, “Yargılamada Nesnellik Bağlamında Yazılı Hukuk ve Yargıç İlişkisi”, Yargıtay Dergisi, Cilt XXII, Temmuz 1996
• Selçuk Sami, Türkiye’nin Demokratik Dönüşümü, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara– 2001
• Surlu Mehmet Handan, “Hukuk Devleti ve Yargı”, TÜSİAD Demokratik Standartların Yükseltilmesi Paketi Tartışma Toplantıları Dizisi–4, TÜSİAD Yayınları, Aralık–1997
• Şahbaz İbrahim, “AİHM Kararlarında Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2008, Cilt 25
• Şahin Kemal, Bağımsızlık Etik İlkesi ve Hâkimlerin Bağımsızlığı, Hukuk Gündemi, Ankara Barosu Yayınları, Haziran-Temmuz-Ağustos 2006
• Tanilli Server, Devlet ve Demokrasi-Anayasa Hukukuna Giriş, Adam Yayınları, 3. Baskı, Yıl 2002
• Tanilli Server, Devlet ve Demokrasi, Alkım Yayınevi, 4.Baskı, 2007
• Tanör Bülent - Yüzbaşıoğlu N., 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku,
• Yapı Kredi Yayınları–1447, 5. Baskı, İstanbul–2004
• Taştan Asuman Zeynep, “Hâkimin Tarafsızlığı”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara-2005, Ankara Üniversitesi İnternet Sitesi (Açık Erişim Sistemi)
• Tezcan Durmuş, Türkiye Hakkında Yapılan Kişisel Başvuruların Mahiyeti ve İrdelenmesi, İnsan Hakları ve Yargı, Adalet Bakanlığı Eğitim Dairesi Başkanlığınca 14–15 Mayıs 1998 Tarihlerinde Antalya’da Düzenlenen Seminerde Sunulan Bildiriler, Ankara–1998
• Tunç Hasan, Anayasa Hukukuna Giriş, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara–1999
• Tunç Hasan, Bilir Faruk, Yavuz Bülent, Türk Anayasa Hukuku, Asil Yayın Dağıtım, Ankara–2009
• Turhan Mehmet, Anayasal Devlet, Naturel Yayınları: 29, Ankara–2005
• Ünal Şeref, Anayasa Hukuku Açısından Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Hâkimlik Teminatı, TBMM Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Yayın No: 65, Ankara–1994
• Weber Frans, “İnsan Haklarının Çağdaş Yorumu ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 1992, Cilt 9
• Yaralı Kamil Uğur, Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı, ABC Hukuk İnternet Sitesi
• Yıldırım Kadir, “Sözleşmenin ve Divan Kararlarının Uygulanma Niteliği”, Anayasa Yargısı Dergisi, Yıl 2000, Cilt 17
• Yurtcan Erdener, Ceza Yargılaması Hukuku, 5. Bası, İstanbul–1994
• Zabunoğlu Yahya Kazım, Devlet Kudretinin Sınırlanması, Ajans Türk Matbaası, Ankara–1963
• 1’inci Uluslararası Yüksek Mahkemeler Zirvesi, http://www.summitofhighcourts.com/2013/docs/summitresultstr.pdf
• ABC Hukuk İnternet Sitesi, http://www.abchukuk.com/makale/makale29.html
• Adalet Bakanlığı İnternet Sitesi, http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/anayasalar.htm
• Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü İnternet Sitesi, http://www.abgm.adalet.gov.tr/
• Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Daire Başkanlığı İnternet Sitesi, http://www.inhak.adalet.gov.tr/temel/aihs.pdf
• ABD Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Bilgi Programları Bürosu İnternet Sitesi, http://photos.state.gov/libraries/turkey/231771/PDFs/abd-anayasasi.pdf
• Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi İnternet Sitesi, İnsan Hakları Hukuku Projesi, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatları, http://ihami.anadolu.edu.tr/
• Anayasa Mahkemesi İnternet Sitesi, http://www.kararlar.anayasa.gov.tr/kararYeni.php?l=manage_karar&ref=show& action=karar&id=1812&content=
• Ankara Üniversitesi İnternet Sitesi (Açık Erişim Sistemi), acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/1538/2168.pdf
• Birleşmiş Milletler Enformasyon Merkezi İnternet Sitesi, http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/h_rigths_turkce.pdf
• Karadeniz Teknik Üniversitesi Forumu, http://www.forumktu.com/hukuk-fakultesi/1985-makale-demokrasi-ve-hukukdevleti.html
• Türk Dil Kurumu İnternet Sitesi, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.G TS.52e42382cdd289.69774173
• TBMM İnternet Sitesi, http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanunlar_sd.durumu? kanun_no=4868
• TBMM İnsan Hakları Komisyonu İnternet Sitesi, http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/203-208.pdf
• Türkiye Barolar Birliği İnternet Sitesi, http://www.barobirlik.org.tr/dosyalar/duyurular/hsykrapor.pdf
• Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı İnternet Sitesi, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1299851562-Yarginin_Bagimsizligi_ve_ Tarafsizligi.pdf
• Vikipedi Özgür Ansiklopedi, http://tr.wikipedia.org/wiki/Themis