Öğretmenlerce Üretilen Yazılı Özet Metinlerin Niteliksel Özellikleri

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 2, 1007 - 1020, 01.12.2011

Hülya Yazıcı Okuyan Yasemin Gül Gedikoğlu

Öz

Bu araştırmada “Öğretmenlerce üretilmiş olan özet metinler bir özet metnin taşıması gereken özellikleri taşımakta mıdır?” sorusunun yanıtı aranmıştır. Araştırmada betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma kümesini; Burdur merkez ilköğretim ve ortaöğretim okullarında Türkçe ve Edebiyat öğretmeni olarak görev yapan toplam 55 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma sürecinde Çetin Altan’ın “Kitap Az Yaşamayı Önler” adlı denemesi kaynak metin olarak kullanılmış ve öğretmenlerce üretilen özet metinler, ölçüt temelli ve dereceli bir çözümleme aracı kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonunda öğretmenlerin yalnızca özet metinlerin kaynak metnin asıl ana düşüncesini yansıtma ve özet metinlerin özgün tümcelerle yeniden yapılandırılması ölçütünde “yeterli” düzeye ulaşabildikleri belirlenmiştir. Buna karşın öğretmenlerin, araştırmanın özet metinlere yeni bir başlık oluşturma; özet metinlerin kaynak metnin yardımcı düşüncelerini ve kaynak metindeki tüm önemli bilgileri içermesi ve özet metinlerin kaynak metni temsil edecek yeterlikte olmasına ilişkin sonuçlarına göre bilgi ve beceri eksikliği içinde oldukları gözlemlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Kaynak Metin, Özet Metin, Türkçe ve Edebiyat Öğretmenleri

Qualitative Features of Written Summary Texts Produced by Teachers

Öz

This research aimed to find an answer to the question: "Do summary texts produced by teachers have the characteristics that a summary text is supposed to have?” Descriptive method was used in the research. The study group consisted of 55 teachers who work as Turkish Language and Literature teachers at central primary and secondary schools in Burdur. During the research, the essay “Kitap Az Yaşamayı Önler” by Çetin Altan was used as the source text and the summary texts produced by teachers were evaluated using a criteria-based and gradual analysis instrument. At the end of the study, it was determined that the teachers only managed to reach the sufficient level in terms of reconstructing the summary texts through authentic sentences and reflecting the main idea of the source text in the summary texts. However, according to the research results regarding the teachers’ competence in creating a new title for the summary texts, including the source text’s all supporting ideas and important information in the summary texts and providing the summary texts with the capacity of reflecting the source text, it has been observed that the teachers lack the required knowledge and skill

Anahtar Kelimeler

Main Text, Summary Text, Turkish And Literature Teachers

Kaynakça

• Akyol, H. (2006). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Anderson, T.ve B. Armbruster (1984). Handbook of Reading Research. New York: Longman.
• Barnet,S ve M. Stubbs, (1995) Practical quide to writing with readings. New York: Harper Collins College Publishers.
• Brown, A. ve A. Palincsar (1985). Reciprocal Teaching of Comprehension Strategies. Technical Report No:334. Champaigne-Urbana, Illinois: University of Illinois.
• Deneme, S. (2009). İngilizce Öğretmen Adaylarının Özetleme Stratejilerini Kullanım Tercihleri. Journal of Language and Linguistic Studies. 5, 85-91.
• Günay, D.(2003). Metin Bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayıncılık.
• Nelson, J. R. & Smith, D. J. (1992). The effects of teaching a summary skills strategy to students identified as learning disabled on their comprehension of science text. Education&Treatment of Children, 15, 3, 228-244.
• Özbay. M.(2009). Dinleme Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Özdemir, E.(2005) . Eleştirel Okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
• Ülper,H.& Yazıcı Okuyan,H. (2010). Quality Of Written Summary Texts: An Analysis In The Context Of Gender And School Variables. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2, 1057-1063.
• Ülper, H & Akkök, A. E (2009). The Effect of Using Expository Text Structure As a Strategy on Summarization, Limon E. Kattington (Ed.), Handbook of Curriculum Development, Nova Science Publishers.
• Pressley, M.,C. Johnson, S. Symons, J. McGoldrick, J. Kurtiz (1989). Strategies the Improve Children’s Memory and Comprehension of Text. The Elementery Scholl Journal, 90, 3-31.
• Trabasso, T & Bouchard, E. (2002). Teaching readers how to comprehend text strategically. In C. C. Block, & M. Pressley (Eds.), Comprehension instruction. New York: The Guilford Press.
• van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New York: Academic Press.
• Yıldırım, Ali; Şimşek, Hasan (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Winogrand, P., N. (1984). Strategies difficulties in summarizing text. Reading Research Quarterly, 19, 404-425.