Bilgi ve İktidar Kıskacında Üniversiteler ve Sosyal Bilimler: Foucaultcu Bir Yaklaşım

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 1, 78 - 95, 27.01.2020

Sefa Mertek

https://doi.org/10.21547/jss.536745

Cited By: 2

Öz

İnsanların
birbiriyle ilişkisi sonucu, iktidar ortaya çıkar. Bu nedenle bilinen tarihsel
sürece göre insanlar, toplum halinde yaşadığından dolayı iktidar da devamlı
olagelmiştir. İktidar, iktidarını sürdürebilmek için her zaman bilgiye ihtiyaç
duymuştur. Tarihsel süreç içerisinde de ihtiyaç duyulan bilginin boyutu sürekli
artmıştır. Michel Foucault, iktidar ilişkilerine odaklanarak bilginin bu
ilişkiler sonucu üretildiğini belirtmektedir. Foucault’a göre iktidar, söylem
vasıtasıyla hakikati üretmektedir. Bedenlere ise baskı ve denetim yoluyla
üretilen hakikati benimsetir. Foucault, iktidarın her yerde olduğunu belirtir.
Bilgi sahasının merkezi olan üniversiteler ve üniversitelerin bünyesinde
faaliyet gösteren sosyal bilimler, iktidarın etkilerine doğrudan açıktır.
Dolayısıyla üniversiteleri ve sosyal bilimleri Foucault’un iktidar ve bilgi
yaklaşımıyla değerlendirmek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, Foucault’un bilgi
ve iktidar yaklaşımlarıyla üniversiteler ve sosyal bilimlerin bir çözümlemesini
yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, Bilgi, Michel Foucault, Üniversite, Sosyal Bilim

Universities and Social Science in the pincers of Knowledge and Power: A Foucaultian Approach

Öz

As a
result of people's relationship with each other, power emerges. Therefore,
according to the known historical process, power has always been due to
people’s living in society. Power has always needed information to maintain its
power. The size of the information needed in the historical process has
increased continuously. Michel Foucault states that knowledge is produced as a
result of these relations by focusing on power relations. According to
Foucault, power produces truth through discourse. It adopts the truth produced
through oppression and control to bodies. Foucault states that power is
everywhere. Universities, which are the center of the field of knowledge, and
the social sciences operating within the universities are directly open to the
effects of power. Therefore, it is possible to evaluate universities and social
sciences with the power and knowledge approach of Foucault. The aim of this
study is to analyze the social sciences and universities with the knowledge and
power approaches of Foucault.

Anahtar Kelimeler

Michel Foucault, Power, Knowledge, University, Social Science

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2009). Yükseköğretimde değişim: global trendler ve yeni paradigmalar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 39-97.
• Burke, P. (2001). Bilginin toplumsal tarihi. (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Castells, M. & Hall P. (1994). Tecnopoles of the world: the making of twenty-first-century ındustrial complexes. Londra ve New York: Routledge.
• Castells, M. (2010). The rise of the network society. İngiltere: Wiley-Blackwell.
• Charle, C. & Verger, J. (2005). Üniversitelerin tarihi. (İ. Yerguz, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• CnnTürk, 100 yasaklı kitap ve tuhaf hikayeleri. Erişim Tarihi: 04.11.2019, https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/kitap/100-yasakli-kitap-ve-tuhaf-hikayeleri?page=21
• Commission of the European Communities (2003). Communication from the commission: the role of the universities in the europe of knowledge, COM 58 final, Erişim Tarihi: 15.01.2019, https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2003:0058:FIN:en:pdf
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (1999). Bilginin arkeolojisi. (V. Urhan Çev.). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Foucault, M. (2000). Özne ve iktidar. (I. Ergüden & O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin tarihi (4. Baskı). (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin tarihi (2. Baskı). (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011a). Entelektüelin siyasi işlevi (3. Baskı). (I. Ergüden, O. Akınhay & Ferda Keskin Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011b). Büyük kapatılma (3. Baskı). (I. Ergüden & Ferda Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012a). İktidarın gözü (3. Baskı). (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2012b). Bilme istenci. (K. Eksen, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, toprak, nüfus. (F. Taylan, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Kliniğin doğuşu: tıbbi algının arkeolojisi (3. Baskı). (Ş. Ünsaldı, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın doğuşu. (A. Tayla, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Giddens, A. (1989). The nation state and violence. Cambridge: Polity Press.
• Gordon, S. (2003). The history of philosophy of science. Londra ve New York: Routledge.
• Gülbenkian Komisyonu (2003). Sosyal bilimleri açın: sosyal bilimlerin yeniden yapılanması üzerine rapor. (Ş. Tekeli, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harloe, M. & Perry, B. (2004). Universities, localities and regional development: the emergence of the ‘mode 2’ university?. International Journal of Urban and Regional Research. 28(1), 212–223.
• Innis, H. A. (1986). Empire and communications. Kanada: Press Porcépic Ltd.
• Jessop, B. (2001). The state and the contradictions of the knowledge-driven economy. Bryson J. R., Daniels P. W., Henry N. & Pollard J. (Ed.), Knowledge, Space, Economy, (ss. 63-78). Londra ve New York: Routledge.
• Kılıçbay, M. A. (1989). Gergin bekleyiş mutlu sona erdi: çocuğumuz üniversiteyi kazandı. Türkiye Günlüğü, 6, 6-16.
• Lemke, T. (2011). Biopolitics: an advanced introduction. New York: New York University Press.
• Levin, M. (2007). Knowledge and technology transfer: can universities promote regional development?. Harding A., Scott A., Laske S. & Burtscher C. (Ed.), Bright Satanic Mills: Universities, Regional Development and the Knowledge Economy, (ss. 39-52). İngiltere: Ashgate Publishing Ltd.
• National Center of Education Statistics (1996). Digest of education statistics, 1996. Erişim Tarihi: 11.01.2019, http://nces.ed.gov/pubsearch/pubsinfo.asp?pubid=96133
• Perry, B. & Harloe, M. (2007). External engagements and ınternal transformations: universities, localities and regional development. Harding A., Scott A., Laske S. & Burtscher C. (Ed.), Bright Satanic Mills: Universities, Regional Development and the Knowledge Economy (ss. 25-38) İngiltere: Ashgate Publishing Ltd.
• Swyndegouw, E. (1992). The mammon quest: ‘glocalisation’, interspatial competition and the monetary order: the construction of new scales. Dunford M. & Kafkalis G. (Ed.), Cities and Regions in the New Europe: The Global-Local Interplay and Spatial Development Strategies (ss. 39-67). Londra: Belhaven Press.
• TÜBİTAK (2019). Ulusal destek programları. Erişim Tarihi: 12.01.2019, https://www.tubitak.gov.tr/tr/destekler/sanayi/ulusal-destek-programlari#destekler_sanayi_ana_sayfa_akordiyon-block_1-0
• Vest, C. M. (2007). The american research university from world war II to world wide web: governments, the private sector, and the emerging meta-university. Londra: University of California Press.
• Wallerstein, I. (2000). Bildiğimiz dünyanın sonu. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Wissema, J. G. (2009). Towards the third generation university: managing the university in transition. USA: Edward Elgar Publishing Ltd.