Yaşam Seyri Boyunca Biriktirilen Avantaj ve Dezavantajlarla Yaşlılıkta Tek Başına Yaşamak: Gaziantep Örneği

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 1, 192 - 211, 31.01.2021

Hasan Sever

https://doi.org/10.21547/jss.725653

Öz

Günümüz modern zamanlarında yaşanan demografik değişimlerle beraber yaşlılık olgusu toplumsallaşmaktadır. Özellikle tekilleşen yaşlı bireylerin nüfusunun çoğalması, yaşlı bireylerin tek başına yaşama olgusuna daha çok eğilme gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu çalışma, tek başına yaşayan yaşlı bireylerin yaşam seyri boyunca sahip oldukları ya da olamadıkları sermayelerin yaşlılık deneyimlerine, çocuklarıyla olan bağlarına, sosyal ilişkilerine ve boş zaman değerlendirmelerine nasıl biçim verdiğini ve yaşam memnuniyetini nasıl etkilediğini anlamayı hedeflemiştir. Niteliksel yöntemle yürütülen bu çalışma kentte tek başına yaşayan, göreli olarak sağlık engeli bulunmayan 65 yaş ve üstü on sekizi kadın ve on ikisi erkek olmak üzere otuz yaşlı bireye yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanarak ve yaşlı bireylerle yüz yüze derinlemesine görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmada gerek toplumsal yapının gerekse bireysel edimlerin yaşlılık sürecinin inşasında önemli rol oynadığı ve sosyal, kültürel ve ekonomik sermayelerin bireylerin yaşlılık dönemindeki yaşam memnuniyetini ve yaşam kalitesini büyük ölçüde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, tek başına yaşama, sermayeler, sosyal ilişkiler, yaşam memnuniyeti

Living Alone in Old Age With the Advantages and Disadvantages Accumulated Throughout the Life Course: The Case of Gaziantep

Öz

With the demographic changes that occur in modern societies, the ageing issue has become an important phenomenon for all societies. Especially the increase in the population of singularized elderly individuals reveals the need to focus more on the phenomenon of living alone among elderly individuals. The study aimed to understand how the social, cultural and economic capitals that elderly individuals living alone have had or may not have had throughout their life course have shaped their old age experiences, relationships with their children, their social relationships and leisure time activities and how they affect their life satisfaction. This qualitative study was carried out by applying a semi-structured questionnaire and conducting face to face in-depth interviews with 30 elderly individuals aged 65 and over –eighteen women and twelve men – who live alone in the city and relatively have no health impairments. The study concludes that both social structure and individual actions play an important role in the construction of the ageing process; and social, cultural and economic capitals greatly affect the individuals’ life satisfaction and life quality in old age

Anahtar Kelimeler

Ageing, Living alone, Capitals, Social relationships, Life satisfaction

Kaynakça

• Açıkalın, N. (2008). Yoksulluk ve genç kuşakların toplumsal hareketlilik şansları: İstanbul ve Gaziantep örnekleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(3), 34-54.
• Akın, G. (2006). Her yönüyle yaşlılık, Ankara: Palme Yayıncılık
• Aközer, M., Nuhrat, C. ve Say, Ş. (2011). Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması. Aile ve Toplum Dergisi, Yıl:12, Cilt:7, Sayı:27, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ankara, ss.103-128.
• Arpacı, F. (2009). Yaşlıya bakan kadınların bakım yüklerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Arastırma Dergisi, (1): 61-72.
• Arun, Ö. (2014) İnce Zevkler Olağan Beğeniler: Çağdaş Türkiye’de Kültürel Eşitsizliğin Yansımaları. Cogito, 76. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul: ss. 167-191.
• Arun, Ö. ve Arun, B. (2011). Türkiye’de Yaşlı Kadının En Büyük Sorunu: Dulluk, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, s.10(4), ss.1515-1525.
• Backes, G.M. & Clemens, W. (2017). Yaşlanma ve yaşlılık sosyolojisi. İ. Tufan ve M. Durak (Ed.), Gerontoloji- kapsam, disiplinlerarası iş birliği, ekonomi, politika, (İ. Tufan, Çev.) (1. Cilt). Ankara: Nobel Akademik yayıncılık.
• Bengtson, V. L. , Burgess, E. O. Ve Parrott T. M (1997). Theory, Explanation, and a Third Generation of Theoretical Development in Social Gerontology. Journal of Gerontology: Social Sciences, The Gerontological Society of America. Vol. 52B, No. 2: 72-88.
• Bourdieu, P. & Wacquant L. (2003). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar. (N. Ökten, çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (1986). Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education. Richardson, J. (Ed.). Şahin, M. M. (Çev.). Greenwood, New York, ss. 241-258.
• Bourdieu, P. (2006). Pratik Nedenler: Eylem Kuramı Üzerine. Tanrıöver H.U. (Çev.). Hil Yayınları, İstanbul.
• Bourdieu, P. ve Wacquant (2003), Düşünümsel bir Antropoloji İçin Cevaplar. Ökten, N. (çev.). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Calhoun, C. (2014). Bourdieu Sosyolojisinin Anahatları. Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi. Çeğin, G., Göker, E., Arlı, A. ve Tatlıcan, Ü. (Ed.). Çeğin, G. (Çev). İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 77-126.
• Engelli ve yaşlı istatistik bülteni (2019). Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Erişim Tarihi: 01.04.2020 (https://ailevecalisma.gov.tr/media/9085/buelten-haziran2019-son.pdf)
• Göker, E. (2014). Ekonomik İndirgemeci mi Dediniz?, Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi, Çeğin, G., Göker, E., Arlı, A. ve Tatlıcan, Ü. (Ed.). İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 277-302.
• Görgün-Baran, A. (2004). Yaşlılık sosyolojisi. V. Kalınkara, (Ed.), Yaşlılık: disiplinler arası yaklaşım, sorunlar, çözümler (ss. 35-57). Ankara: Odak yayınevi.
• Güler, Z. (2017). Yaşlılık ve intihar. Istanbul Journal of Sociological Studies, (55), 181-193.
• Hooyman, N., Kiyak, H.A. ve Kawamoto, K. (2015). Aging Matters: An Introduction to Social Gerontology. Pearson, Boston.
• Ilgar, L. (2008). Yaşlılık Dönemi Sosyal Özellikleri ve Serbest Zaman Etkinlikleri. K. Ersanlı ve M. Kalkan, (Ed.), Psikolojik, Sosyal ve Bedensel Açıdan Yaşlılık. Pegem Akademi, Ankara, ss.63-96.
• İçli, G. (2008). Yaşlılar ve yetişkin çocuklar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1), 29-38.
• Kalaycı, I. ve Özkul, M. (2017). Gelenekel Kalabilsem Modern Olabilsem: Modernleşme Sürecinde Yaşlılık Deneyimleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 8, Sayı: 18: 90-110.
• Kalaycıoğlu, S., Tol, U., Küçükural, U. ve Kurtuluş, Ö.C., (2003). Yaşlılar ve Yaşlı Yakınları Açısından Yaşam Biçimi Tercihleri. TÜBİTAK Matbaası, Ankara.
• Merriam B. S. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel.
• Punch, K. (2014). Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. D. Bayrak, D., Bader, H., ve Akyüz, Z. (Çev.). Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Quadagno, J. (2002). Aging and the Life Course. McGRawHill, Boston.
• Şentürk, M. &Altan, R.B. (2015). Nitel araştırma: Yaşlılar ne anlattı? M. Şentürk, H. ve Ceylan, H. (Ed.). İstanbul’da yaşlanmak (ss. 229-282). İstanbul: Açılım Kitap.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Toepoel, V. (2013). Vera Ageing, Leisure, and Social Connectedness: How could Leisure Help Reduce Social Isolation of Older People?. Springer Social Indicators Research. Aug; 113(1): 355–372.
• Tufan, İ. (2002). Antik Çağdan Günümüze Yaşlılık- Sosyolojik Yaşlanma. Aykırı Yayıncılık, İstanbul.
• Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiye’de Yaşlılık ve Yaşlanma: Yaşlanmanın Sosyolojisi. Anahtar Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Tufan, İ. (2007). Birinci Türkiye Yaşlılık Raporu. Geroyay, Antalya.
• Tufan, İ. (2014). Türkiye’de Yaşlılığın Yapısal Değişimi. Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul. ve Gaziantep Örnekleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 3. 34-54
• TUİK (2017). Türkiye istatistik kurumu Haber Bülteni, Sayı 27595. Erişim Tarihi: 15 .03. 2018. http://www.tuik. gov.tr.
• Wacquant, L. (2014). 1993’te Bourdieu: Bilimsel Kutsamaya Dair Bir Vaka İncelemesi. Cogito, 76. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul, ss.16-34.