Helal Konseptli Otellerin Girişimciliği ve Yönetimi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 3, 1500 - 1523, 29.07.2021

Sultan Nazmiye Kılıç Cevdet Avcıkurt Burhan Aydemir

https://doi.org/10.21547/jss.876450

Cited By: 2

Öz

Son yıllarda, helal turizmin farklı alanlarına yönelik ulusal ve uluslararası boyutta gerçekleştirilen araştırmaların sayısında artış görülmüştür. Ancak, ilgili alanyazın taramalarında, Türkiye’de helal konseptli otellerin girişimciliği ve yönetimi üzerine daha önce yapılmış kapsamlı bir araştırma ile karşılaşılmamıştır. Bu araştırmada, ilgili alanyazına katkı sağlamak ve sektördeki uygulamalara yönelik öneriler geliştirmek amacıyla, Türkiye’nin farklı illerinde faaliyet gösteren otellerin girişimci veya yöneticilerinin görüşleri değerlendirilerek, helal konseptli otellerin yapısal özelliklerinin anlaşılması, Türkiye’deki durumunun, sorunlarının ve çözüm önerilerinin girişimcilerin ve yöneticilerin bakış açısından ortaya çıkarılması, helal konseptli otellerin girişimciliğine ve yönetimine ilişkin özelliklerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda, nitel araştırma yöntemi ve durum çalışması deseni kullanılmıştır. Amaçlı örnekleme stratejilerinden ölçüt ve kolay örnekleme birlikte kullanılarak katılımcılar belirlenmiştir. Araştırmada Türkiye’nin farklı illerinde faaliyet gösteren 38 otelin girişimci veya yöneticilerine ilgili alanyazın ve uzman görüşleri doğrultusunda oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Alınan yanıtlar yazıya aktarıldıktan sonra MAXQDA 18.2.4 programı kullanılarak kodlamalar yapılmıştır. Veriler tematik analiz ile değerlendirilmiş ve alt kodlar, kodlar, alt kategoriler, kategoriler ve temalar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda, helal konseptli otellerin yapısal özelliklerinin misafirlerin ihtiyaçları ve hassasiyetleri doğrultusunda şekillendirildiği, girişimcinin yaşam tarzının ve otelin kuruluş yerinin helal konseptli otellerin başarısında önemli unsurlar olduğu ve helal konseptli otellerde kuruluş ve işletme maliyetlerinin daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, sektöre ilişkin belgelendirme, sezon, israf ve tedarikçiler gibi konularda çeşitli tartışmalar ve sorunlar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Helal Konsept, Otel, Girişimcilik, Yönetim

Destekleyen Kurum

Balıkesir Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi

Proje Numarası

BAP 2018/044

A Study on the Entrepreneurship and Management of Halal Concept Hotels

Öz

Recently, there has been an increase in the quantity of national and international research on the different fields of halal tourism. However, in the relevant literature review, it has not been encountered an extensive research previously conducted on the entrepreneurship and management of halal-concept hotels in Turkey. In this study, in order to contribute to the relevant literature and to develop recommendations for practices in the sector, it is aimed to understand the structural features of the halal concept hotels, to reveal the situation in Turkey, the problems, and the solution suggestions from an entrepreneurial and managerial perspective, to determine the characteristics of halal concept hotels regarding entrepreneurship and management by evaluating the opinions of the entrepreneurs or managers of hotels operating in different provinces of Turkey. In this direction, qualitative research method and case study design were used. The participants were determined by using criterion and convenience sampling, which are purposive sampling strategies. In the research, open-ended questions were asked to entrepreneurs or managers of 38 hotels operating in different provinces of Turkey by using semi-structured interview form prepared in line with the relevant literature and expert opinions. After the responses were transcribed, encodings were made using the MAXQDA 18.2.4 program. The data were evaluated by thematic analysis, and then subcodes, codes, subcategories, categories, and themes were formed. As a result of the research, it has been understood that the structural features of halal concept hotels were shaped in line with the needs and sensitivities of the guests, entrepreneur’s lifestyle and hotel’s location were important factors in the success of halal concept hotels, and start-up and operational costs of halal concept hotels were relatively higher. In addition, various discussions and problems related to the sector such as certification, seasonality, wastage, and suppliers were identified.

Anahtar Kelimeler

Halal Concept, Hotel, Entrepreneurship, Management

Proje Numarası

BAP 2018/044

Kaynakça

• Abu Karim, M. H., Ahmad R., & Zainol N. (2014). Hotel managers' intention towards implement Islamic quality standard for hotels in Malaysia: A Conceptual Paper. Proceedings of the 2nd Tourism and Hospitality International Conference (THIC 2014). pp. 391-397.
• Abu Karim, M.H, Ahmad, R., & Zainol N.A. (2017). Length of working experience as a moderator in a hotel managers’ behavioural intention to adopt Islamic quality standards for hotels in Peninsular Malaysia. Journal of Global Business and Social Entrepreneurship (GBSE), 1(3), 133–151.
• Ahmat, N. C., Ahmad Ridzuan, A. H., & Zahari, M.S.M. (2012). Customer awareness towards syariah compliant hotel. International Conference on Innovation, Management and Technology Research (ICIMTR2012). pp. 124–128.
• Arpacı, Ö., Uğurlu, K., ve Batman, O. (2015). Helal konseptli otel işletmelerine yönelik yapılan müşteri şikâyetleri üzerine bir araştırma. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 6(11), 181–198.
• Arpacı, Ö., ve Batman, O. (2015). Helal konseptli otel işletmelerinin yüksek ve düşük sezonda algılanan hizmet kalitesinin müşteri sadakati ve müşteri değeri üzerine etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 12(3), 73–86.
• Aydın, M., ve Sormaz, Ü. (2017). Turizm işletmelerinde mutfak uygulamalarının helâl standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi- Konya örneği. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 201–210.
• Aydoğdu, A., ve Koçoğlu, C. M. (2017). Helâl konseptli otellerde israf: Bir örnek olay incelemesi. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, 07-09 Nisan 2017, Alanya, s. 1105–1115.
• Bahardeen, F. (2016). 6 Faith based needs of Muslim travelers. https://www.crescentrating.com/magazine/muslim-travel/3856/6-faith-based-needs-of-muslim-travelers.html, (Erişim: 25.02.2019).
• Bal, H. (2016). Nitel araştırma yöntem ve teknikleri (uygulamalı-örnekli). (1. Basım). İstanbul: Sentez.
• Battour, M. (2017). Halal tourism is it really helâl? 1st International Halal Tourism Congress, April 07-09, 2017, Alanya. p. 28.
• Battour, M. M., Battor, M. M., & Ismail, M. (2012). The mediating role of tourist satisfaction: A study of Muslim tourists in Malaysia. Journal of Travel and Tourism Marketing, 29(3), 279–297.
• Battour, M. M., Ismail, M. N., & Battor, M. (2010). Toward a halal tourism market. Tourism Analysis, 15.
• Battour, M. & Ismail, M. N. (2016). Halal tourism: Concepts, practices, challenges and future. Tourism Management Perspectives, 19, 150–154.
• Battour, M., Ismail, M. N., & Battor, M. (2011). The impact of destination attributes on Muslim tourist’s choice. International Journal of Tourism Research, 13, 527–540.
• Battour, M., Ismail, M. N., Battor, M., & Awais, M. (2014). Islamic tourism: an empirical examination of travel motivation and satisfaction in Malaysia. Current Issues in Tourism.
• Baysal, D. (2017). Türkiye’de helal turizm. Karadeniz, (36), 89–103.
• Behremen, C., Seçilmiş, C., ve Akın, M. (2017). Helâl konseptli konaklama işletmelerine yönelik yapılan online müşteri şikâyetleri üzerine bir araştırma: Halalbooking.com örneği. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi. Alanya.
• Bilici, M. (2017). İslam'ın bronzlaşan yüzü: Caprice Hotel örnek olayı. N. Göle (Ed.), İslamın Yeni Kamusal Yüzleri içinde s. 216-236. İstanbul: Metis.
• Boğan, E. (2020). Halal tourism: The practices of halal hotels in Alanya, Turkey. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(1), 29–42.
• Boğan, E. ve Arıca, R. (2019). Müslüman-dostu otel müşterilerinin helal konsepte ilişkin memnuniyet ve şikâyetleri: Alanya örneği. 2nd International Halal Tourism Congress, April 4-6, 2019, Antalya, pp. 259-268.
• Boğan, E. ve Sarıipek, S. (2018). Türkiye'de helal konseptli otellerin çevresel hassasiyet düzeyleri. 1.Uluslararası Turizmde Yeni Jenerasyonlar ve Yeni Trendler Konferansı. 01-03 Kasım 2018, Sapanca, s. 292-297.
• Boğan, E., Dedeoğlu, B. B., Batman, O., & Yıldırgan, R. (2020). Exploring the predictors of prospective employees’ job pursuit intention in Muslim-friendly hotels. Tourism Management Perspectives, 34.
• Cansız, M. (2012). Türkiye’de yenilikçi girişimcilerin sosyo-ekonomik durumları üzerine sosyolojik bir araştırma (Teknoloji geliştirme bölgeleri örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. T.C. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cansız, M. (2013). Türkiye’nin Yenilikçi Girişimcileri Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Örneği. (Yayın No. 2850). Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı Yayınları.
• Cansız, M. (2016). Türkiye’de akademik girişimciliğin sosyolojik analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. T.C. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Creswell, J. W. (2017). Nitel araştırmacılar için 30 temel beceri. (H. Özcan, Çev.) Ankara: Anı.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Siyasal. (Orijinal eserin yayın tarihi 2013).
• Çalık, İ. ve Pekerşen, Y. (2020). Helal konseptli otel yöneticilerinin helal otelcilik farkındalıkları üzerine nitel bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 397–414.
• DinarStandard. (2019). State of the global Islamic economy report. https://cdn.salaamgateway.com/special-coverage/sgie19-20/full-report.pdf (Erişim:14.04.2020)
• Doğan, M. (2011). Türkiye’de ‘İslami turizm’in gelişimi: 2002–2009. İ. Şiriner vd. (Ed.), Political Economy, Crisis and Development – Politik İktisat, Kriz ve Kalkınma içinde s. 471-487. London: IJOPEC Publication.
• Duman, T. (2020). Attributes of Muslim-friendly hospitality service in a process-based model. In C. M. Hall & G. Prayag (Eds.), The Routledge Handbook of Halal Hospitality and Islamic Tourism. pp. 53–69. Routledge Handbooks.
• Elaziz, M. F. & Kurt, A. (2017). Religiosity, consumerism and halal tourism: A study of seaside tourism organizations in Turkey. Turizam: Međunarodni Znanstveno-Stručni Časopis, 65(1), 115-128.
• Ergen, F. D. (2018). Türkiye’de medikal turizm girişimciliği: İstanbul örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, T.C. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Filion, L. J. (1997). From entrepreneurship to entreprenology. In Working paper no. 1997-05. http://web.hec.ca/creationdentreprise/CERB_Backup-12-mai-2008/pdf/1997-05EPIEntreprenology.pdf, (Erişim: 03.03.2020).
• Filion, L. J. (1998). From entrepreneurship to entreprenology: the emergence of a new discipline. Journal of Entreprising Culture, 6(1), 1–23.
• GİMDES. (2019). Helal otel nasıl olmalı? http://www.gimdes.org/helal-otel-nasil-olmali-2.html. (Erişim: 11.11.2019)
• Glesne, C. (2015). Nitel araştırmaya giriş. (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev. Ed.). Ankara: Anı. (Orijinal eserin yayın tarihi 2011).
• Gül, S. (2019). Helal konseptli otel işletmelerinin uyguladıkları pazarlama stratejilerinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. T.C. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Gündüz, C. (2019). Helal turizm alanında faaliyet gösteren otellerin stratejik rekabet faktörlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma: Antalya ili örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. T.C. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Halkias, D., Pizzurno, E., De Massis, A., & Fragoudakis, M. (2014). Halal products and services in the Italian tourism and hospitality industry: Brief case studies of entrepreneurship and innovation. Journal of Developmental Entrepreneurship, 19(2), 1450012 (12 pages).
• Hall, C. M., Razak, N. H. A., & Prayag, G. (2020). Introduction to halal hospitality and Islamic tourism. In C. M. Hall & G. Prayag (Eds.), The Routledge Handbook of Halal Hospitality and Islamic Tourism. Routledge Handbooks. pp. 1–18.
• http 1. https://www.aa.com.tr/tr/yasam/kovid-19-helal-turizme-ilgiyi-artirdi-/1936 985. (Erişim: 10.08.2020)
• Işık, C., Günlü Küçükaltan, E., Kaygalak Çelebi, S., Çalkın, Ö., Enser, İ. ve Çelik, A. (2019). Turizm ve girişimcilik alanında yapılmış çalışmaların bibliyometrik analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 119-149.
• İSEDAK Koordinasyon Ofisi (Ekim 2018). Müslüman dostu turizm: İslam ülkelerinde MDT ürün ve hizmetlerinin geliştirilmesi ve pazarlanması. http://ebook.comcec.org/Kutuphane/Icerik/Yayinlar/Analitik_Calismalar/Turizm/Toplanti8_TR/files/assets/common/downloads/publication.pdf. (Erişim: 31.10.2019)
• Karaman, A., Aylan, F. K., ve Saçlı, Ç. (2017). Otel yöneticilerinin helâl turizme bakışı: Konya uygulaması. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 575–588.
• Karaoğlu, İ. (2017). Helal sertifikasyonun otel pazarlamasındaki yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karayılan, E., Demirkol, Ş., ve Dinçer, M. Z. (2017). Turizm akademisyenlerinin helal turizm prensiplerinin uygulanabilirliğine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 1193-1203.
• Kılıç, B., Ön Esen, F. ve Yozukmaz, N. (2017). Çalışanların bakış açısıyla helâl otel. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 726–743.
• Kılıç, S. N., Aydemir, B. ve Hacıoğlu, N. (2019). Alkolsüz aile oteli konsepti: Girişimi ve yönetimi üzerine bir örnek olay çalışması. 2 nd International Halal Tourism Congress, Antalya, 04-06 Nisan 2019, pp. 292-298.
• Küçük, O. (2017). Girişimcilik ve küçük işletme yönetimi. Ankara: Seçkin.
• Lanui, A. & Bunnag, S. (2017). The responses of halal tourism of tourism entrepreneurs in Southern Border Provinces of Thailand. Canadian International Journal of Social Science and Education, 12, 269–283.
• Mansouri, S. (2014). Role of halal tourism ideology in destination competitiveness: A study on selected hotels in Bangkok, Thailand. Paper presented at the International Conference on Law, Education and Humanities (ICLEH’14) Jan. 30-31, 2014, Pattaya (Thailand) pp. 20–23.
• McDaniel, B. A. (2002). Entrepreneurship and innovation: an economic approach. New York: M.E. Sharpe.
• Merriam, S. B. (1990). Case study research in education. San Francisco: Jossey-Bass.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel. (Orijinal eserin yayın tarihi 2009).
• Met, Ö., Özdemir, İ. M., ve Aydemir, B. (2013). İslami otellerin ürün nitelikleri: Türkiye örneği, International Conference on Religious Tourism and Tolerance, Konya, pp. 651-662.
• Mısırlı, İ., ve Pamukçu, H. (2017). Türkiye’de Helâl Turizm, Meslek Standartları, Mesleki Yeterlilikler ve Akreditasyon. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 421–429.
• Miles, M. B. ve Huberman, A.M. (2019). Nitel veri analizi. (S.A. Altun ve A. Ersoy, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi. (Orijinal eserin yayın tarihi 1994).
• Mohsin, A., Ramli, N., & Alkhulayfi, B. A. (2016). Halal tourism: Emerging opportunities. Tourism Management Perspectives, 19 (2016), 137–143.
• Nor, N., Noor N.M., Nor A.M., Nor N.J.M. (2016) Exploring challenges and business strategies of Muslim women entrepreneurs in halal hospitality industry: The Malaysian experience. In Ab. Manan S., Abd Rahman F., Sahri M. (eds) Contemporary Issues and Development in the Global Halal Industry. Springer, Singapore.
• Oltulular, F. İ. (2018). Medikal turizm girişimciliğinde mevcut durum ve sorunların tespitine yönelik bir araştırma: İzmir örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Omar, C.M.C., Islam, M.S.S., & Adaha, N.M.A. (2013). Perspectives on Islamic tourism and shariah compliance in the hotel management in Malaysia. Paper Proceeding Islamic Economics and Business, 1(1), 1-11.
• Özsöz, C. (2017). Yeni muhafazakâr orta sınıf, din ve gündelik hayat: Kayseri MÜSİAD örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi. (Orijinal eserin yayın tarihi 2002).
• Pekerşen, Y., Çalık, İ., Aslan, N., ve Kızılalan, S. (2017). Konaklama işletmeleri yöneticilerinin helâl konsept farkındalıkları. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya,s. 509-515.
• Razak, N. H. A., Hall, C. M., & Prayag, G. (2020). Malaysian accommodation providers’ understanding of halal hospitality. In C. M. Hall & G. Prayag (Eds.), The Routledge Handbook of Halal Hospitality and Islamic Tourism. Routledge Handbooks. pp. 70–82.
• Razak, N.H.A. (2018). Malaysian accommodation providers’ understanding of halal hospitality. Doctoral dissertation, University of Canterbury.
• Razalli, M. R. (2020). Shariah-Compliant Hotel Operations Practices (SCHOP). In C. M. Hall & G. Prayag (Eds.), The Routledge Handbook of Halal Hospitality and Islamic Tourism. pp. 93–108. Routledge Handbooks.
• Razalli, M. R., Abdullah, S., & Hassan, M. G. (2012). Developing a model for Islamic hotels: Evaluating opportunities and challenges. https://www.academia.edu/2032086/Developing_a_Model_for_Islamic_Hotels_Evaluating_Opportunities_and_Challenges (Erişim: 31.10.2019).
• Rosenberg, P. & Choufany, H. M. (2009). Spiritual lodging- the shariah compliant hotel concept. https://www.hvs.com/article/3894-spiritual-lodging-the-sharia-compliant-hotel-concept. (Erişim: 01.07.2019)
• Salleh, N.Z.B.M. (2017). Exploring the implementation of Islamic friendly hotel practices in Malaysia. Doctoral dissertation, Faculty of Management Universiti Teknologi Malaysia.
• Salleh, N.Z.M., Hamid, A.B.A., & Hashim, N.H. (2019). Positioning Islamic hotel tourism, a new perspective: Partridge. https://play.google.com/books (Erişim: 01.02.2020)
• Schumpeter, J. A. (2017). The theory of economic development: An inquiry into profits, capital, credit, interest, and the business cycle. (R. Opie, trans.) Routledge.
• Seçilmiş, C., Demir, İ., ve Akın, M. (2017). Helâl turizm konseptinin örgütsel değişim kapsamında değerlendirilmesi. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 763–772.
• Soydaş, M. E. (2017). Tüketicilerin beklentileri çerçevesinde helal konseptli otellerin internet’te pazarlanmasına yönelik bir arama kriteri model araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, T.C. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Sriprasert, P., Chainin, O., & Abd Rahman, H. (2014). Understanding behavior and needs of halal tourism in Andaman Gulf of Thailand: A Case of Asian Muslim. Journal of Advanced Management Science, 2, 216-219.
• Sriviboone, S. & Komolsevin, R. (2018). Factors stimulating Thai hotel entrepreneurs to apply for halal certification. วารสาร สถาบัน เทคโนโลยี แห่ง สุวรรณภูมิ, 4(2), 46-60.
• Stephenson, M. L. (2014). Deciphering “Islamic hospitality”: Developments, challenges and opportunities. Tourism Management, 40, 155–164.
• Tekin, Ö.A. (2017). Helal otel işletmeciliğinin sorunları ve çözüm önerileri. GİMDES 9. Uluslararası Helal ve Tayyib Ürünler Konferansı.
• Tekin, Ö.A., Turhan, A.A. ve Turhan, E.A. (2019). Helal konseptli konaklama hizmetleri: Muhafazakâr turistlerin değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. 2nd International Halal Tourism Congress / 04-06 April 2019 içinde s. 13-26. Antalya.
• Tekin, Ö.A., Turhan, A.A., Turhan, E.A. ve Pamukçu, H. (2019). Helal turizm durum analizi çalıştayı (ana rapor), 22-24 Şubat 2019, Antalya.
• Temizkan, R., Ceylanlar, N. A., ve Şen, B. (2017). Helâl otel konsepti̇nde hi̇zmet veren konaklama i̇şletmeleri̇nde personel seçi̇m kri̇terleri̇ ve klasi̇k otel i̇şletmeleri̇ i̇le karşılaştırılması. 1. International Halal Tourism Congress, Alanya, s. 853–860.
• Temizkan, S. P., Doğantekin, A., Kılıç, İ. ve Güven, G. (2017). Helâl turizm kapsamında helâl konseptli otel websitelerinin değerlendirilmesi: Antalya örneği, 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 478–489.
• Uğurlu, K., Aslan, E. ve İnce, Y. (2017). Akdeniz bölgesinde faaliyet gösteren helâl konseptli otel işletmelerinin sosyal medya araçlarından olan Facebook sayfalarının kullanım düzeylerinin incelenmesi, 1. International Halal Tourism Congress, April 07-09, 2017, Alanya, s. 452-465.
• Yazıcıoğlu, İ. ve Özata, E. (2017). Helâl otel işletmeciliği. 1. International Halal Tourism Congress, April 07-09, 2017, Alanya, s. 109-118.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, E. (2019). Türkiye’de helal konseptli otel işletmelerinde israfın değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Yıldırım, T. ve Özbay, G. (2019) Türkiye'de faaliyet gösteren helal konseptli otel işletmelerinin hizmet kriterleri ve helal mutfak belgelendirme düzeylerine yönelik bir araştırma. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(2), 324-345.
• Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Yusof, M. F. M. & Muhammad, M. Z. (2013). Introducing shariah compliant hotels as a new tourism product: The case of Malaysia. Entrepreneurship Vision 2020: Innovation, Development Sustainability, and Economic Growth, 1142-1146.
• Zafir, M. S. N. (2015). Establishing Shariah-compliance hotel characteristics from a Muslim needs perspective. Theory and Practice in Hospitality and Tourism Research.
• Zailani, S., Omar, A., & Kopong, S. (2011). An exploratory study on the factors influencing the non-compliance to halal among hoteliers in Malaysia. International Business Management.
• Zainol, N. A., Ahmad, R., & Shariff, N. M. (2016). The barrier factors in shariah compliant hotel operation’s implementation: The hoteliers’ viewpoint. Prosiding Pengurusan Halal, Ekonomi Dan Perniagaan 2016 Perpustakaan Sultanah Bahiyah Uum, 40–56.
• Zainol, N. A., Ahmad, R., Ideris, M. S. K., & Azam, N. R. A. N. (2019). Assessing the awareness and perception of hoteliers towards shariah compliant hotel operations. 85-102.
• Zengin, B., Ulama, Ş., Dursun, C., ve Eroğul, C. (2017). Helâl turizm konseptli otel işletmelerinin tanıtımında yönetici görüşlerinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği. 1. Uluslararası Helal Turizm Kongresi, Alanya, s. 599–613.
• Zulkifli, W.S.W., Ab Rahman, S., Awang, K.W., Che Man, Y. B. (2011). Developing the framework for halal friendly tourism in Malaysia. International Business Management, 5(6), 295-302.